25

Jeśli nie chcesz mojej zguby...

Kurier Galicyjski * 18 sierpnia 2008

We Lwowie chcą zmienić nazwę ulicy Aleksandra Fredry,

a w Beńkowej Wiśni popada w ruinę jego majątek rodzinny

Konstanty Czawaga

„Jeżeli ktoś przyjeżdża z Polski,

tekst i zdjęcia

to pokazujemy im ten pałac,

a jakichś wycieczek ze Lwowa

Prawie od roku działa we

czy innych miejscowości nie ma,

Lwowie niezarejestrowany Komi

powiedział pracownik szkoły. –

tet Społeczny, który od czasu do

W zeszłym roku nakręcano tutaj

czasu zbiera koło pomnika Szew

film o metropolicie Szeptyckim,

czenki w centrum miasta podpisy

na rzecz zmiany nazwy ulicy

Fredry na ulicę Igora Biłozira.

„Lwów – to miasto ukraińskie

i nie są nam potrzebne te stare

polskie nazwy, agitowała prze

chodniów babina. – Igor Biłozir

był naszym kompozytorem naro

Portert Aleksandra Fredry

dowym i został zabity przez

moskali.”

Herb Fredrów na ścianie pałacu

Nie poznamy odpowiedzi na te

„A czy pani wie, że Aleksan

to trochę zrobili porządek. Bardzo

pytania. Czy byłyby zresztą

der Fredro był dziadkiem metro

szkoda, że ten zabytek tak po

istotne? Prawdziwie ważny wy

polity grecko katolickiego And

pada w riunę, chociaż jeszcze

daje się tylko tajemniczy proces

rzeja Szeptyckiego?

Pałac

jest on do uratowania. Tylko na

przekazywania pamięci, która

„Może pan kłamie, to ja...? –

razie jest nikomu niepotrzebny”.

w ten sposób obejmuje więcej,

oczy pani z Komitetu od razu

całe życie i tak szczerze, i tak bez

na których można było przysiąść,

W salach i pokojach panuje

niż jedno życie.”

zwróciły się w kierunku stojącej

końca, i tak sztucznie, aby pan

a które na pewno lepiej, niż

pustka, ponieważ wszystkie

Dzięki pomocy moich znajo

obok grupki dyskutantów poli

Trawiński — nauczyciel chłop

ławki, komponowały się z przyro

domy są w stanie awaryjnym,

mych, miejscowych Polaków,

tycznych z tak zwanego „lwow

ców — z drugiego nie zasłyszał

dą. Staw, wysepka i okoliczne

zwłaszcza dawniejszy pałacyk.

udało się znaleźć pracownika

skiego klombu”.

pokoju”. Prototypem zaś wszyst

zarośla były widoczne z pałaco

Dziwna rzecz, ale na żadnym

ze szkoły weterynarzy, który miał

Obok nas na ławce przypad

kich altanek, występujących

wego tarasu, na którym w lecie

z tych budynków nie ma tabli

klucze do wszystkich pomiesz

kowo zauważyłem, że wśród

później w Fredrowskich kome

jadano podwieczorki. Przed

czek, że są to zabytki architektury.

czeń. Przed powojenną katastro

rozłożonych na sprzedaż ukraiń

diach, choćby w „Zemście”,

gankiem wschodniej facjaty

Z niewiadomych powodów nie

fą wszystkich pałaców i zamków

skich książek patriotycznych jest

mogła być altana, zwana szo

rosła podwójna, przepyszna lipa.

wpisano ich do odpowiednich

pałac Fredrów uratowało to, że

też tomik listów Zofii Szeptyckiej

pą, opleciona różami i nastur

Właśnie ten gatunek drzew,

oddano go dla jednostki wojsko

rejestrów państwowych.Obecnie

z Fredrów do syna Andrzeja. Gdy

cjami, „co się wiły po brzozo

obok oczywiście świerków, był

szkoła weterynarzy należy do

wej czy na szpital dla umysłowo

wych ganeczkach aż pod strze

pokazałem ów tomik tej pani,

najbardziej lubiany zarówno przez

Lwowskiego Narodowego Uni

chorych. Oczywiście, majątek

była bardzo zdziwiona i przyzna

chę”.

Aleksandra Fredrę, jak i jego

wersytetu Agrotechnicznego

został doszczętnie zrabowany,

ła, że naprawdę o tym nic przed

w Dublanach.

jednak pozostała część deko

tem nie wiedziała, chociaż jest

Jaki los czeka na pałac Fred

racji wewnętrznej i zewnętrznej,

grekokatoliczką, a w ich Komi

rów w Beńkowej Wiśni? – Zawali

kominki i piece kaflowe. W 1993

tecie są wykładowcy z Uniwer

się, zostanie spalony jak wiele

roku z okazji 200 lecia urodzin

sytetu Iwana Franki. Co prawda,

innych czy będzie sprzedany

Aleksandra Fredry w jednej salce

ta pani nie agituje już „na klom

komuś z „nowych Ukraińców”,

urządzono skromne muzeum

bie” za zmianą nazwy ulicy

Aleksandra Fredry.

Udając się w tym roku na

odpust do Rudek koło Sambora,

gdzie w krypcie kościoła para

fialnego znajdują się szczątki

rodziny Fredrów, spróbowałem

po raz kolejny dostać się do

majątku rodzinnego hr. Fredrów,

który znajduje się w sąsiadującej

z Rudkami wsi – Beńkowej Wiśni.

Od sowieckiej zabudowy miej

scowej szkoły weterynarzy i brzyd

kich bloków dla studentów i wy

kładowców stara droga, obsa

Jeden z pokoi pałacu

dzona lipami, prowadzi przez

Pozostał zarośnięty staw, który

rodziców. Stare drzewa w tym

pola do dawnego parku, gdzie

był jednym z najulubniejszych

parku pamiętają go więcej,

zachował się pałac oraz inne

miejsc zabaw wszystkich małych

niżeli potomkowie mieszkańców

zabudowania majątku Fredrów.

Fredrów. Tam oni uczyli się

Beńkowej Wiśni. Po II wojnie świa

„...Ale świat mego dziecin

wędkowania i pływali czółnem,

towej przybyło tu wiele ludności

nego i młodocianego wieku

najlepiej bez wiedzy dorosłych,

napływowej.

cały w Beńkowej Wiśni,  wspo

Staw

kierując się na małą wysepkę,

„Gdyby na szale wagi po

minał Aleksander Fredro w Trzy

która wydawała się zaczaro

jednej stronie umieścić to, co

rodziny Fredrów. W ekspozycji są

którzy zmienią go nie do poz

po trzy. Dom tam moich rodzi

wana. Przekazywano też, że

Beńkowa Wisznia ofiarowała

reprodukcje ich portretów, zdjęć,

nania? A może bardziej nadaje

ców był to dom prawdziwie

miała tam być figura. Razem

Fredrom dobrego, twórczego

kopie dokumentów, inne pa

się na muzeum czy miejsce dla

polsko szlachecki, zamożny bez

z ks. Marianem Skowyrą ze Lwo

i radosnego, a na drugiej poło

miątki.

sympozjów i ważnych spotkań?

zbytku, cichy a gościnny. Dwa

wa próbujemy odszukać to miej

żyć wszystkie doznane tam

razy do roku, w dnie imienin

sce. Długo przedzieramy się

cierpienia, za które zresztą nie

rodziców, zjazd bywał wielki.

przez krzaki, wysokie trawy i bag

można obarczać jej winą, to co

Obiad w ogrodzie pod lipami...

KURIER

galicyjski

na. Nareszcie zobaczyliśmy na

by przeważyło? – pisze Barbara

bal całą noc... iluminacja...”.

niewielkim wzgórzu małą figurkę

Lasocka. Chciałabym wierzyć,

Do Beńkowej Wiśni Fredrowie

Matki Bożej. Jest nowa. Może to

że szala przechyliłaby się na tę

najprawdopodobniej sprowa

tutaj była wyspa Fredrowska.

pierwszą stronę. W tak zwanym

dzili się jeszcze w 1797 roku,

NIEZALEŻNE PISMO POLAKÓW NA UKRAINIE

Niektórzy badacze twórczoś

powtórnym pogrzebie Fredry

Aleksander miał wtedy dopiero

Można zaprenumerować

ci Fredry twierdzili, iż pałac swój

w Rudkach, który odbył się w

cztery lata – uważa badaczka

on wzorował na włoskiej willi,

1988 r., uczestniczyli też potom

jego twórczości Barbara Lasoc

na poczcie!!!

występującej w jednej z powieś

kowie Fredry. W pewnym mo

ka. Fredrowie zamieszkali w ofi

ci Waltera Scotta. Inni podejrze

mencie do prawnuczki poety

cynie. Najbardziej ulubione

wali, że stanowił realizację włas

podeszła  skromnie  ubrana

pomieszczenia, jak niebieski

nego  pomysłu  Aleksandra

kobieta w średnim wieku i zapy

gabinet, salę zieloną, pokój

KOD PRENUMERATY

Fredry. Jego prototypem mógł

tała: „czy to pani jest tą wnuczką

bawialny i sypialnię zachował

być też przypadkowo ujrzany

Fredry, która przyjechała tu na

Fredro w serdecznej pamięci aż

УКРПОШТА 98780

rysunek. Zarówno dawna oficy

pogrzeb?” Uśmiech,jaki jej od

po ostatnie lata życia. Osobny

W sprawie prenumeraty gazety do Polski,

na, jak i nowy dom stały nad

powiedział, wyraźnie ją ośmielił,

i mniejszy od oficyny budyne

brzegiem sporego wzniesienia,

więc szybko dorzuciła: „to pani

prosimy o kontakt pod naszym adresem

czek zwano oficynką. To tam

poniżej którego był staw. Nad

na swoje przybyła!” Kto to był, jak

młodzi Fredrowie „nad książką

e mail: kuriergalicyjski@wp.pl

jego brzegiem wielki komedio

rozpoznał przedstawicielkę pią

łby smażyli, ale niestety nie

graf polski kazał umieścić pniaki,

tego pokolenia rodu Fredrów?

dosmażyli [...] wyśmiali [się] na

CMYK