19
we Lwowie
Kurier Galicyjski * 17 31 października 2008
a drugi – Matce Boskiej. Konkurs
wali figurom świętej wyglądu
poświęcone i otrzymały nazwę
wypromieniowuje ona raczej
całkiem dojrzałe wysoko artys
swoistego kryptoportretu cesa
„Jakub Strzemię” (waga 587
nie wyłonił zwycięzcy i dlatego
duch Odrodzenia, ale już nie
tyczne kompozycje”, które zos
rzowej Elżbiety. Cesarzowa
kg) i „Święty Józef” (waga 890
dnia 31. 10. 1913 r. postanowio
wymagano, żeby całe ozdo
tały wykonane z potężnym
kg), a największy „Matka Bos
no powierzyć wykonanie pro
w oficjalnej propagandzie Ce
bienie świątyni było wytrzyma
barokowym rozmachem w ru
ka Królowa Korony Polskiej”
jektów ołtarzy znanemu rzeź
sarstwa Habsburskiego była
ne w jednym stylu. Można tylko
chu i z afektem. W witrażu „Dies
biarzowi lwowskiemu Piotrowi
przedstawiana jako wcielenie
(waga 1835 kg). Wszystkie
przewidzieć, że prostaczków
irae” główną postacią był
Wojtowiczowi i architektowi
władzy, dla której głównym
dzwony zostały ozdobione or
będzie raziło rozmieszczenie
Chrystus na Sądzie Ostatecz
namentami, napisami i płasko
Antoniemu Marzewskiemu. Nie
świadectwem była miłość i sza
w ołtarzu osób, które jeszcze
nym, w witrażu „Bogurodzica”
zważając na początek I wojny
cunek poddanych”.
rzeźbami świętych. Największy
żyją wśród nas”. P. Wójtowicz
– obraz Matki Boskiej Często
światowej, P. Wójtowicz z zapa
dzwon miał wysokość ponad
wykonał również gipsowe mo
chowskiej w części górnej i po
1, 5 m i kosztował 15.000 koron.
łem kontynuował pracę, po
Poświęcenie i pierwsza
dele ołtarza bocznego Matki
stacie rycerzy na czele z królem
czątkowo nad projektem, póź
Msza święta
Boskiej i ołtarza głównego, ale
Janem III Sobieskim w części
Ołtarz główny i boczne
niej – pracę nad małymi mode
i owe projekty nie zostały zreali
W tym też roku główną
dolnej. Podobnie została roz
Jeszcze w 1907 r. ogłoszono
lami ołtarzy. W 1917 r. rzeźbiarz
fasadę kościoła ozdobiono
zowane w marmurze. Model
wiązana kompozycja trzeciego
wykonał gipsowy model ołtarza
konkurs na budowę ołtarza
grupą rzeźbiarską „Ukrzyżo
ołtarza głównego przez jakiś
witraża, gdzie dookoła Matki
św. Józefa w naturalnej wielkości
głównego. Jednym z warunków
wanie” z postaciami Matki
czas znajdował się w prezbite
Boskiej artysta umieścił posta
(9 m długości i 4 m wysokości).
Boskiej i św. Jana, po bokach,
konkursu było zbudowanie
Ołtarz miał być wykonany we
autorstwa Piotra Wójtowicza.
ołtarza z drzewa dębowego,
z uwzględnieniem sztuki pol
Florencji z marmuru, ale na to
Dnia 3. 11. 1911 r. arcybiskup
skiej okresu Wita Stwosza (czyli
zabrakło środków, z tego, więc,
J. Bilczewski poświęcił nowo
powodu w kościele umieszczo
epoki gotyku). Wystrój rzeźbiar
wybudowaną świątynię, a dnia
ski i obraz miał przedstawiać
no gipsowy model, „wzboga
22. 11. 1911 r. oficjalnie przeniósł
cony ornamentem wykonanym
przez rzeźbiarza E. Pliszewskiego”.
W 1917 r. „Gazeta kościel
na” pisała: „Majestatyczny
kościół św. Elżbiety nie miał
w swoich wnętrzach żadnego
dzieła sztuki... Zaraz można tam
Model ołtarza głów
nego przez jakiś czas
znajdował się w prez
biterium kościoła i pełnił
funkcję tabernakulum.
zobaczyć ołtarz św. Józefa, wy
konany przez jednego z naj
bardziej utalentowanych rzeź
biarzy, P. Wójtowicza. Idea rzeź
biarza zachwyca swą nowością
i oryginalnością; pośrodku stoi
św. Józef, który czule patrzy się
na maleńkiego Jezusa, który
pokazuje mu krzyżyk, zrobiony
Ołtarz główny
rium kościoła i pełnił funkcję
cie św. Wojciecha, św. Kazimie
tabernakulum. Lwowski historyk
rza Królewicza, księcia Henryka
sztuki J. Biriulow, analizując
Pobożnego, hetmana Stanisła
projekty P. Wójtowicza, podkre
wa Żółkiewskiego, powstańców
śla ich wysoką wartość artys
z roku 1863. Ale owe projekty
Kościół św. Elżbiety. Widok od strony prezbiterium
tyczną, ekspresyjność i neoba
nigdy nie zostały zrealizowane
rokową dynamikę w traktowa
i wszystkie okna kościoła przed
niu postaci świętych.
I wojną światową zostały oszklo
do niej parafię z kościoła św.
postacie świętych Elżbiety, Sta
ne zwykłym szkłem. Zamówie
Anny. Nieco później decyzję
nisława Kostki, Stanisława bis
Witraże
nie na oszklenie otrzymał kra
zmieniono i parafię podzielono
kupa, bł. Jakuba Strzemię.
Jeszcze w trakcie budowy
kowski zakład Teodora Zajdzi
W 1908 r. rzeźbiarz Tadeusz Błotnicki opracował
murów kościoła, w 1908 r. J. No
kowskiego, który wywiązał się
woryta zwrócił się do Krakow
z tego zamówienia w jak naj
projekt i model figury św. Elżbiety, a w 1911 r. zo
skiego Zakładu Witraży i Mozaiki
gorszy sposób. Z tego był właśnie
Okno w transepcie
stała ona wykonana w kamieniu i usytuowana
S. G. Żeleńskiego z prośbą
bardzo niezadowolony architekt
na najwyższej wieży kościoła. Świętą przedstawio
własnymi rękami; po obu stro
o oszacowanie wartości witra
T. Talowski, który, gdy można wie
nach oddają cześć świętemu
ży, przy czym okna prezbiterium
rzyć gawędziarskiej publikacji
no jako młodą, idealną, piękną kobietę z koszy
śpiewające i grające na instru
i wielkie okno – rozetę na fa
St. Broniewskiego, wysłał do Zaj
kiem róż.
d
mentach dzieci, a wraz z nimi
sadzie miały ozdobić kompozy
dzikowskiego list następującej
orośli mężczyźni i kobiety. W
cje figurowe, a wielkie okna w
treści: „Zasrany panie Szklarz! Do
na dwie, i obydwa kościoły
Dwa projekty, a mianowicie T.
związku z tym, że ołtarz powstał
nawie – geometryczne. Ale już
dupy są te szkiełka, coś mi Pan
pozostały parafialne.
Talowskiego i wspólna praca J.
z fundacji kolejarzy, autor
w 1909 r. znany malarz Kazimierz
do Kościoła św. Elżbiety dostar
Dnia 3. 12. 1911 r. w kościele
Malczewskiego i W. Szyma
przedstawił po jednej stronie
Sichulski na zamówienie arcy
czył. Usrać się na taką robotę!
odprawiono pierwszą regular
nowskiego, zostały wysoko
Z poważaniem Teodor Talowski.”
ną Mszę świętą. Koszt budowy
ocenione przez komitet. Wy
W witrażu „Dies irae” główną postacią był Chrys
Podczas wojny wojskowa
kościoła wynosił 1. 544. 376 ko
brano projekt T. Talowskiego,
władza austriacka zarekwiro
ron 83 halerzy, co dwukrotnie prze
którego wykonanie oszacowa
tus na Sądzie Ostatecznym, w witrażu „Boguro
wała blachę miedzianą z da
kroczyło zaplanowaną sumę.
no na sumę 50 000 koron. Ale
dzica” – obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
chu kościoła i wszystkie trzy
śmierć architekta w 1910 r. i brak
w części górnej i postacie rycerzy na czele
Dnia 3. 12. 1911 r. w ko
dzwony. Zamiast nich do świą
potrzebnych środków, a również
tyni przekazano jeden dzwon
rozpoczęcie I wojny światowej,
z królem Janem III Sobieskim, w części dolnej.
ściele odprawiono
o wadze 85 kg z kościoła św.
przeszkodziły realizacji tego
pierwszą regularną
dyrektora p. Rybickiego i kilku
biskupa J. Bilczewskiego wykonał
Mikołaja. W latach 1918/1919
projektu. Dnia 25. 10. 1911 r. og
Mszę świętą.
urzędników kolei żelaznej, którzy
dwa wielkie kartony (363x100
podczas walk ukraińsko polskich
łoszono konkurs na projekt
powracają do Lwowa po uwol
cm) witraży figuralnych: „Bogu
o Lwów w kościół trafiło kilka
budowydwóchołtarzy bocznych.
nieniu miasta spod okupacji
rodzica”i„Diesirae”w okna nawy
pocisków. Zwłaszcza groźne
Jednak, jeszcze nie zbudowa
Owe ołtarze miały być wyko
rosyjskiej; pozdrawia ich z ra
głównej kościoła, a w 1911 r.
były obstrzały w dniach 6. 03
no ołtarzy, ambony, nie było
nane również z drzewa dębo
dosnym uśmiechem pięknie
trzeci karton – „Matka Boska
i 9. 03. 1919 r. Na wspomnienie
organów, witraży etc. W 1910 r.
wego, stylowo odpowiadać
przedstawiony arcybiskup J.
Królowa Korony Polskiej”. Projek
tych wydarzeń umieszczono ta
kupiono trzy dzwony odlane
architekturze kościoła i ich war
Bilczewski... Owa kompozycja
ty zostały wysoko ocenione
blicę pamiątkową, która zacho
w Kałuszu w ludwisarni Ludwi
tość nie mogła przekroczyć
rzeźbiarska nie odpowiada
przez arcybiskupa i historyków
wała się do naszych czasów.
ka i Michała Felczyńskich. Dnia
20.000 koron. Jeden ołtarz miał
stylowi gotyckiemu świątyni,
sztuki. Dr W. Kozicki pisał: „to
cdn.
22. 10. 1911 roku dzwony zostały
być poświęcony św. Józefowi,
