20

Kultowe miecze Polaków

17 31 października 2008 * Kurier Galicyjski

MIECZE GRUNWALDZKIE

zostały przekazane królowi

przez heroldów.

Po przegranej bitwie komtur

von Schwelborn znalazł się

dwukrotnie. Za drugim razem

wśród tych nielicznych, nie

pożar miał takie nasilenie, że

zabitych i nie rannych, którzy

od jego gorąca rozpadły się

podjęli próbę ucieczki z pola

mury katedry. Chyba dobrze

bitwy. Dopędzono ich w miej

poradzę, jeśli powiem, że na

SZYMON KAZIMIERSKI

scowości Falknowo koło Susza.

leży zawsze bardzo uważać,

Nienawiść polskich żołnierzy do

Były to proste, bojowe

znanego z ostentacyjnie de

miecze krzyżackie, niewyróż

monstrowanej wrogości do

niające się niczym szczegól

Polaków von Schwelborna była

nym spośród innych mieczy

tak silna, że pomimo wzięcia go

szeregowych rycerzy Zakonu.

do niewoli, został zabity przez

Takimi przynieśli je przed króla

obcięcie głowy. Jeśli komuś się

Jagiełłę dwaj krzyżaccy po

wydawało, że pod Grunwal

słańcy.

dem nie było miejsca na takie

Ostatnia lustracja Skarbca

incydenty, ten się zwyczajnie

Koronnego na Wawelu, doko

pomylił.

nana w roku 1793, pośród wielu

znajdujących się tam skarbów,

Dalsze losy mieczy

należących do Królestwa Pol

grunwaldzkich

skiego, wymienia również dwa

Po bitwie oba miecze znaj

Miecze Grunwaldzkie. Były to

dowały się, jak już pisałem,

proste, bojowe miecze krzyżac

w  Skarbcu  Koronnym  na

Kadr z filmu „Krzyżacy”. Jagiełło podejmuje dwa krzyżackie miecze

kie, niewyróżniające się niczym

Wawelu i stanowiły niezastą

Relacja nie literacka

robić koło sprawy tyle niezdro

szczególnym spośród innych

piony element każdej koronacji

„Wtem Marszałek Zakonny,

wego szumu?

mieczy szeregowych rycerzy

W roku 1853 patrol żan

Fryderyk Wallenrod, podług

Słyszy się czasami opinie, że

Zakonu. Takimi przynieśli je

darmerii carskiej

zapewnienia, czy dorady sta

dwa miecze, jakie przyniesiono

przed króla Jagiełłę dwaj krzy

rych wojowników, posłał, mimo

Jagielle, należały przedtem do

żaccy posłańcy. Po bitwie

przeprowadzał rewizję

wiedzy Wielkiego Mistrza, wy

komtura Tucholi, Henryka von

przewieziono je do Krakowa,

na plebani i przypad

zwanie do walki. Dwóch herol

Schwelborn. Ta informacja mo

gdzie jako pamiątka narodowa

kowo odkrył schowane

dów, jeden, mający na pier

że być prawdziwa. Von Schwel

trafiły do Skarbca Koronnego.

siach znak Króla Zygmunta:

born, dowódca chorągwi kom

Od końca XV wieku znaleziono

tam miecze. Jako nie

Orzeł czarny w złotem polu,

turii i miasta Tuchola, znany był

dla obu Mieczy Grunwaldzkich

legalna broń, miecze

drugi znak Xiążęcia Szczeciń

z tego, że na długo przed bitwą

ważną funkcję podczas uro

zostały zarekwirowane...

skiego, Gryf czerwony w bia

pod Grunwaldem, w czasie

czystości koronacji królów Polski.

łem polu, stanęło przed Królem,

trwanie przygotowań do wojny

Niesione przed koronowanym

każdy niosąc miecz obnażony:

z Królestwem Polskim, ostenta

królem, symbolizowały Polskę i

królewskiej. Tak było, z jednym

Litwę, kraje tworzące Królestwo

wszakże wyjątkiem, kiedy to

Tak wyglądały wszystkie

W każdym razie von Schwelborn zabrał ze sobą

Obojga Narodów. Miecze zo

w roku 1733 doszło w Polsce do

krzyżackie miecze. Tak zapewne

stały wtedy ozdobione pozła

jednoczesnej elekcji dwóch

te miecze na bitwę pod Grunwaldem i miecze

wyglądały i miecze z pod

canymi rękojeściami i tarczami

królów, Stanisława Leszczyń

Grunwaldu

tam były. Bardzo prawdopodobne, że to one

herbowymi Polski i Litwy.

skiego i Fryderyka II Augusta

zostały przekazane królowi przez heroldów.

gdy w pobliżu pojawi się jakaś

Wettina. Zwolennicy Leszczyń

Doręczenie mieczy

zapłakana dziewica.

skiego wykradli miecze grun

pierwszy z nich imieniem Ram

cyjnie kazał nosić przed sobą

Scena  doręczenia  obu

Jagiełło, można powiedzieć,

waldzkie ze skarbca krakow

rich, tak przemówił: „Wielki

dwa nagie miecze. Pytany, co

mieczy królowi Jagielle pod

był zawodowcem, a więc na

skiego i ukryli je w klasztorze na

Królu, jest to zwyczajem pomię

te miecze mają oznaczać

Grunwaldem przedstawiana

pewno nie płakał. Nie modlił

Jasnej Górze. Na swoją koro

dzy wojownikami, gdy jedno

odpowiadał, że kazał nosić

jest zazwyczaj bardzo tenden

się też bez przerwy i nie histe

nację August III Sas musiał

wojsko w gotowości do boju na

przed sobą dwa nagie miecze

cyjnie, w czytelnej intencji od

ryzował nad przyszłym rozlewem

sobie dorabiać nowe miecze

drugie oczekuje, że się robi

i nie włoży ich do pochew prę

malowania Krzyżaków jako

krwi. On się trochę spóźnił pod

aż w Dreźnie.

wyzwanie. Składamy dwa mie

dzej, aż umoczy je we krwi

butnych agresorów i pyszałków,

Grunwald i gdy Krzyżacy już stali

Po upadku Powstania Koś

cze, jeden dla was. Drugi dla

Polaków. Co chciał osiągnąć

zaś Polaków, jako upostacio

uformowani do bitwy, wojsko

ciuszkowskiego, w czerwcu

Wielkiego Xiążęcia Witolda,

komtur Schwelborn, dokonując

wanie pobożności i sprawied

Jagiełły wciąż jeszcze nadcho

1794 roku Kraków zajęli Prusacy.

w imieniu Wielkiego Mistrza,

takiej demonstracji?  Chyba

liwości. Grzeczny i dobry Jagiełło

dziło. Jagiełło musiał czekać.

Rok później, nocą, Prusacy zra

Marszałka Zakonu i Rycerstwa

był to objaw jego prywatnego

bowali zawartość wawelskiego

Po przyjęciu mieczy Jagiełło już nie mógł zwlekać,

całego, abyście je przyjąwszy,

wariactwa. Nie było słychać o

skarbca. Nie ruszyli mieczy

bo wtedy stałby się niehonorowy.

nabrali ochoty i pole do bitwy

innych Krzyżakach, którzy by

grunwaldzkich, nie wiedząc, co

otworzyli, gdzie sami pragniecie.

popełniali podobne niedo

zostawiają. Zmyliła ich prostota

zanosi się płaczem na myśl

Nie chciał zaczynać bitwy, nie

budowy obu mieczy. Miecze

Po bitwie oba miecze znajdowały się, jak już

o mającej nadejść bitwie i nie

mając zebranego całego swo

udało się wykraść Tadeuszowi

pisałem, w Skarbcu Koronnym na Wawelu i sta

uchronnym przelewie krwi.

jego wojska. Jedna msza po

Czackiemu, który potajemnie

Możliwie jak najdłużej odwleka

drugiej, to nie była oznaka

przewiózł je do muzeum Czar

nowiły niezastąpiony element każdej koronacji

bitwę, modli się, wysłuchuje

pobożności, a próba zajęcia

toryskich w Puławach. Przeby

królewskiej.

jednej mszy po drugiej. Krzy

czymś niecierpliwych żołnierzy.

wały tam aż do czasu Powsta

Zamiast, co się ociągacie i kry

rzeczności. Nastroje wśród Krzy

żacy, zamiast spodziewanego

Żeby nie wyrywali się do przodu,

nia Listopadowego. Gdy po

jecie po lasach, jakby unikając

żaków oscylowały od takich

przez króla poselstwa pokoju,

żeby czekali, bo to jeszcze nie

przegranym powstaniu Izabela

walki, której ujść nie potraficie.”

właśnie, jak von Schwelborna,

przynoszą miecze, co ma być

był ten czas. Krzyżaków zaczy

Czartoryska została zmuszona

— „Myśmy od nikogo pomocy

do takich, jak u komtura miasta

niby krzyżacką drwiną z prze

nała brać cholera i stąd to wy

do likwidacji muzeum, przeka

nie wzywali, Król odpowiedział,

Mewe (po polsku Gniew nad

pełnionego pokojowymi inten

zwanie, rzucone Jagielle przez

zała oba miecze na przecho

ani jej potrzebujemy, tylko od

Wisłą). Komtur Mewe, Jan hra

cjami, dobrego króla. Ta nie

wysłanie heroldów, a właściwie

wanie księdzu proboszczowi

Boga; w jego imieniu przyjmu

bia von Wenden, agitował

stosowna kpina i pycha niedłu

sekundantów. Po przyjęciu

parafii we Włostowicach.

jemy te miecze; jednakże plac

z kolei wszystkich innych dostoj

go zostaną ukarane, a zapła

mieczy Jagiełło już nie mógł

W roku 1853 patrol żandar

boju nam obierać nie przystało;

ników krzyżackich, żeby, na

kana dziewica, król Jagiełło,

zwlekać, bo wtedy stałby się

merii carskiej przeprowadzał

gdzie go Bóg nadarzy, tam się

zasłużenie stanie się zwycięzcą.

niehonorowy. Posłów do Ja

Miecze udało się wykraść Tadeuszowi Czackiemu,

rozprawiemy za jego wolą

Tak to nam zawsze przedsta

giełły nie wysłał Wielki Mistrz,

świętą!” Obróciwszy się zaś do

wiano, zapominając dodać, że

jak to się zwykle mówi, a Wielki

który potajemnie przewiózł je do muzeum Czar

swoich powiedział: „Bardzo

zapłakana dziewica rozkazała

Marszałek zakonu, Fryderyk

toryskich w Puławach. Przebywały tam aż do

dobrze! Nieprzyjaciel sam nóż

poprzedniego bodaj dnia wyr

von Wallenrod. Wielki Mistrz

czasu Powstania Listopadowego.

na siebie podaje”. Z tem

żnąć wszystkich mieszkańców

nic nie wiedział o wysłaniu do

Heroldowie odjechali. Po czem

pobliskiego miasta Dąbrówna

Jagiełły heroldów z mieczami.

Król, wskazawszy do dowódz

litość Boską, dogadać się z

oraz Bogu ducha winnych,

Posłowie nie mieli za zadanie

rewizję na plebani i przypadko

ców, aby powinność swoję

Polakami, albowiem ma on

okolicznych chłopów (prawie

obrażać kogokolwiek, ani się

wo odkrył schowane tam mie

czynili...”

przeczucie, że wojna z Polską

wszyscy ci ludzie byli polskiego

puszyć, ani kpić. Mieli przeka

cze. Jako nielegalna broń,

Po takim wyzwaniu bitwa od

będzie przegrana. Totalnie

pochodzenia), którzy schronili

zać wyzwanie. Sami zresztą

miecze zostały zarekwirowane

razu się rozpoczęła. Jak Pań

przegrana, a więc nie powinno

się przed nadciągającym woj

o tym mówili. Takie były wtedy

i początkowo wywiezione do

stwo widzicie, odbyło się to

się dopuścić do jej rozpoczę

skiem w obrąb murów miasta.

formy zachowania rycerskie

koszar żandarmerii w Lublinie,

wszystko zwyczajnie, bez stru

cia. Okazało się, że hrabia miał

Słysząc wrzaski zarzynanych

go. Zobaczmy, jak to napraw

by potem znaleźć się na terenie

mieni łez, namaszczonych prze

rację. W każdym razie von

niewinnych ludzi, dziewica ja

dę mogło wyglądać. Według

twierdzy w Zamościu. Na tym

mówień i kabotyńskich gestów.

Schwelborn zabrał ze sobą te

koś nie płakała. Dziewica nie

relacji Litwina Narbutta, a nie

ślad się urywa. Nikt, do dzisiaj,

Heroldowie też nie byli Krzyża

miecze na bitwę pod Grunwal

płakała również wtedy, gdy

tych dwóch „szołmenów” od

nie wie, co dalej stało się z tymi

kami. Bodaj nie byli nawet

dem i miecze tam były. Bardzo

osobiście poleciła spalić Pra

strumieni łez, Długosza i Sien

mieczami.

Niemcami. No i po co było

prawdopodobne, że to one

buty. Dziewica paliła Prabuty

kiewicza.

KG

KG

CMYK