DODATEK SPECJALNY
600 LAT CZERNIOWIEC
KURIER GALICYJSKI
17 31 października 2008 nr 19 (71)
Czerniowce w odczuciu obywatela Unii Europejskiej
– to zapomniana metropolia, leżąca gdzieś
na wschodnich rubieżach monarchii habsburskiej
600 LETNIA METROPOLIA
WOJCIECH KRYSIŃSKI tekst
ARTUR GRZYBOWSKI zdjęcia
Pismo to odszukane przez histo
zapuściły. Różni panowali tu
Aby do niej dotrzeć, Europej
ryka Raimunda Fridricha Kindla,
władcy: hospodarowie moł
czyk musi udać się na Wschód.
znajdowało się w archiwum
dawscy, sułtan turecki; król
Może przybyć do Lwowa, a stam
miasta Lwowa. Po II wojnie świa
Sobieski przyłączył Czerniowce
tąd już tylko około 300 kilomet
towej szukano go ponownie, aż
do Rzeczypospolitej w 1687 roku,
rów najkrótszą dla samochodu
w ubiegłym roku „znalazło się” w
ale już w 1699 roku, na mocy
drogą przez Iwano Frankowsk
Państwowym Muzeum Historycz
postanowień pokoju karłowic
(jeszcze nie tak dawny, bo do
nym w Moskwie i, po wielu
kiego miasto i powiat przyłączo
1962 roku, Stanisławów) i Koło
zabiegach oraz wykonaniu
no z powrotem do Turcji; w 1796
myję. Chyba, że zwabią go góry
dokładnych kopii, zostało prze
roku na krótko zapanowali tu
i Huculszczyzna – wtedy przez
kazane w tym roku Czerniowcom.
Rosjanie.
Werchowinę (dawne Żabie),
Kosów i Wyżnicę. Ale i tak do
trzeć trzeba do Prutu i go prze
kroczyć. Wiodą tutaj także drogi
z południowego Zachodu, przez
Siedmiogród do Suczawy stolicy
rumuńskiej Bukowiny, skąd już
tylko 90 kilometrów, ale do
przebycia pozostaje młoda, bo
Widok wnętrza kopuły kościoła ormiańskiego w Czerniowcach
dopiero po 1945 roku przepro
tym, dla których tutejsze warunki
Oto są Czerniowce, miasto
wadzona, wprawdzie już mniej
życia mogłyby wydawać się
spotkania żywiołów, które dzie
silnie strzeżona, niż kilka lat temu
uciążliwe, nielogiczne, nieprak
więtnastowieczny pisarz buko
rumuńsko ukraińska „granica
tyczne, prowincjonalne stolica
wiński nazwał „pół Azją”. Wyda
przyjaźni” (początkowo między
Bukowiny jest miastem „tańczą
wałoby się, że dogodne miejsce
Związkiem Sowieckim a Rumunią).
cym na wzgórzach”.
dla rozwijającego się miasta
powinien stanowić lewy brzeg
Miasto spotkania żywiołów
Czerniowce – osada
Prutu, równinny, rozległy, pozwa
i „tańczące na wzgórzach”
uciekinierów z Czerna
lający na swobodną rozbudo
Z której strony byśmy nie
To na tych wzgórzach i ich
wę. Na przeciwległym brzegu,
zdążali, docieramy do samej
zboczach schronili się ucieki
pnącym się stromo w górę,
północno wschodniej rubieży
nierzy z Czerna i w złudnej
mógłby się wznosić trudno
Karpat. Góry, na których ostat
nadziei, że tutaj nie dosięgnie ich
dostępny zamek obronny. I tak,
nich stokach przycupnęło
kolejna nawałnica dziejowa,
na spokojnym lewym brzegu
zaczęli budować nową osadę,
Prutu rozwinął się gród zwany
którą z czasem zaczęto nazy
Czernem, którego powstanie
wać Czerniowcami. Gród się
archeolodzy datują na XII wiek.
rozwijał nad podziw bujnie,
Zniosła go nawałnica mongol
Miasto rozwinęło się na prawym, pokrytym
wzgórzami brzegu rzeki. Na przekór tym, dla
których tutejsze warunki życia mogłyby wyda
wać się uciążliwe, nielogiczne, niepraktyczne,
prowincjonalne stolica Bukowiny jest miastem
„tańczącym na wzgórzach”.
Kościół ormiański w Czerniowcach
Moneta wybita z okazji 600
lecia Czerniowiec
Nadzieje na spokój były
stając się etapem wędrówek
ska, przetaczająca się po pogó
Mocarstwa rozgrywały tu
jednak złudne, a miasto jeszcze
handlowych na Multany czy do
rzu Karpat w XIII wieku. Miesz
swoje partie sprzecznych inte
wielokrotnie musiało się odra
Kaffy na Krym. Docenił to Hos
kańcy uciekli, ale ci nieliczni, co
miasto, stanowią dla niego
resów, a ludzie musieli jakoś żyć.
dzać z popiołów i zgliszcz,
podar Aleksander Dobry, który
zostali na miejscu, zapewne byli
mocne oparcie, oparcie o Eu
Budowali drewniane chaty,
pozostawianych przez kolejnych
w dokumencie z 8 października
nazywani Czerniowcami i za
ropę, z którą więź utrzymywana
małe, za to otoczone dużym
watażków, łupieżców i mścicieli.
1408 roku, wystawionym dla
pewne w obawie przed powtó
była również poprzez przełęcze
ogrodem. Podobnie wznosili
Pustoszył Czerniowce nieszczę
kupców lwowskich, pisanym
rzeniem się niedawnych zdarzeń
karpackie. Z tego też kierunku ku
cerkwie, tak jak chaty, kryte
przenieśli się na wzgórza, leżące
miastu napływają bezpieczne
strzechą, odróżniające się od
Miasto wielokrotnie musiało się odradzać z po
po drugiej stronie rzeki. Po przyłą
prądy europejskości i wyczuwal
nich jedynie zamocowanymi
piołów i zgliszcz, pozostawianych przez kolejnych
czeniu Ziemi Szypienickiej do
ny jest spokój pewnej wspólnoty
krzyżami prawosławnymi, usta
Polski w XIV wieku, król Kazimierz
historycznej i kulturowej, której
wionymi na półksiężycach. Tak
watażków, łupieżców i mścicieli.
Wielki wybudował na wzgórzu
spoiwem są Karpaty. Inaczej, gdy
budowano za czasów turec
sny król Olbracht, ponoszący tu
Cecyna twierdzę obronną (dziś
językiem cerkiewnosłowiańskim,
spojrzymy w przeciwnym kierun
kiego panowania na Bukowinie,
na Bukowinie srogie klęski, pusto
wymienił miejscowość Czer
ku, na Północ i Wschód. Jakbyś
znajduje się ona w granicach
kiedy cerkwie nie mogły być
szył hetman Kamieniecki, z roz
niowce aż sześciokrotnie, usta
my nagle znaleźli się na urwisku,
Czerniowiec). Można by dom
zbyt wysokie.
kazu króla Zygmunta I mszcząc
lając, że cło dla towarów, prze
niemywać, że poczucie bezpie
na samej krawędzi innego
Z tamtych czasów, gdzieś z po
swoich rycerzy pojmanych w
czeństwa wróciło do miesz
chodzących przez to miasto,
żywiołu – wielkiej, bezbrzeżnej
czątku XVII wieku (1607?), po
Trembowli i ściętych przez hos
kańców i powinni powrócić na
wynosić będzie: „od wozu nie
przestrzeni, która jest nie do
chodzi cerkiew św. Mikołaja,
podara wołoskiego, pustoszyły
płaski lewy brzeg Prutu, a jed
mieckiego 4 grosze, od wozu
ogarnięcia. Wszystko jest otwar
która przycupnęła blisko ludzkich
wojska tureckie i tatarskie,
ormiańskiego 6 groszy, od sztuki
te, dalekie, niepojęte, zagu
nak, mimo to miasto rozwinęło
sadyb i trwała niewzruszenie
wreszcie – wojska rosyjskie, które
bydła 1 grosz, od 10 świń 1 grosz,
się na prawym, pokrytym wzgó
bione; człowiek jest tam maleńki
przez stulecia. Nie zmogły jej
aż tutaj przeciwko Turkom się
a od konia czy kobyły 2 grosze...”
rzami brzegu rzeki. Na przekór
i zagubiony. Czuć powiew Azji.
wojny, ani żywioły natury,
