III

600 lat Czerniowiec

Kurier Galicyjski 17 31 października 2008

BUKOWIŃSKIE SPOTKANIA

miasta okręgowego w 1803

nością, jak chociażby ten polski

roku, w którym podaje się

z popiersiem Adama Mickiewi

precyzyjnie, ile z ośmiu godzin

cza i bogatym księgozbiorem.

balu przeznacza się na tańce

Albo niemiecki, stanowiący

WOJCIECH KRYSIŃSKI tekst

dokonały się w ostatnich dziesię

roku odbył się w Jastrowiu Mię

jakiego narodu (w tym akurat

piękny przykład niemieckiego

JAKUB SUCHARSKI zdjęcia

cioleciach w Europie Wschod

dzynarodowy Festiwal Folklorys

roku aż pięć godzin przezna

renesansu w architekturze, po

niej, bukowińska tradycja otwar

tyczny „Bukowińskie Spotkania”.

czono na tańce polskie).

malowany na czarno, biało i czer

Bogata mozaika etniczna,

tości znajduje nadal wielu

Zwiększając systematycznie

Na ulicy Pańskiej, a także na

wono, z piwiarnią na parterze

kulturowa i religijna Bukowiny to

zwolenników. Obserwacje te

grono uczestników i zwolenników

innych ulicach i placach, przy

i wspaniałą salą koncertową,

nie tylko wiele języków i świą

legły u podstaw nowego kształ

festiwalu, udało się pozyskać dla

tyń, to także, a może przede

tu jastrowieckiego festiwalu –

idei tego przedsięwzięcia prawie

wszystkim, wspólne wsie i mias

Jastrowie i Piła stały się miejscem

wszystkich reprezentantów histo

ta, a w nich  ulice i podwórka.

pełnej prezentacji wielonarodo

rycznych grup etnicznych Buko

W swej niepowtarzalnej różno

wościowej bukowińskiej kultury

winy. Do grup ukraińskich, rumuń

rodności ofiarowująca szansę

ludowej.

skich i polskich dołączyli z cza

zachowania własnej tożsamości

Plac Teatralny w Czerniowcach

narodowej, wymagająca i uczą

ca poszanowania dla wartości

ważnych dla sąsiadów, wza

nad którym już w latach trzydzies

legających do samego serca

jemnego zrozumienia. Idea

tych powiewała flaga z czarną

miasta, wyraźnie wyczuwalna

takiego widzenia i eksponowa

swastyką. Albo ten ukraiński, na

jest niechęć czy wręcz strach

nia Bukowiny jako jednego,

którego budowę cesarz Franci

przed jakimkolwiek ujednolice

zwartego, wielonarodowego

szek Józef przeznaczył sześć

niem. Sprzyja to dostępowi do

tworu, budowanego przez wszyst

tysięcy złotych guldenów, po

tej strefy narodowych czy

kie zamieszkujące ją nacje,

chodzących z państwowej lote

kulturowych specjałów, acz w

zarówno w przeszłości, jak

rii, a w którym przygotowywano

formie możliwie wyszukanej

i obecnie, stała się, między in

powstanie niepodległej Ukrainy

i zawoalowanej, by nie narazić

nymi, przedmiotem działań

i redagowano pismo „Bukowina”.

się na bolesny zarzut prowin

Zbigniewa Kowalskiego z Domu

Albo ten żydowski, w którym język

cjonalnego wstecznictwa. Dla

Kultury w Pile, co znalazło wy

hebrajski walczył z jidisz, w którym

tego tak wyczuwalne jest tutaj

raz w organizowanym od 1990

Na szczęście, nie udało się twórcom socjalizmu

roku Międzynarodowym Festi

i komunizmu zniekształcić miasta, choć

walu Folklorystycznym pod

nazwą „Bukowińskie Spotkania”.

W realizacji tego wyzwania

sem Żydzi – debiutujący w 1992

próbowano...

pomocni okazali się Bukowiń

roku, Niemcy – prezentujący się

Historia

czycy, żyjący w Polsce. W wywia

po raz pierwszy w 1993 roku,

organizował się ruch syjonistycz

pragnienie wydostania się poza

Początki festiwalu związane

dzie telewizyjnym urodzony

Słowacy – od 1996 roku, Węgrzy

ny i pierwsi ochotnicy przygoto

horyzont własnego podwórka,

są ściśle z powstałym w 1986

w Czerniowcach na Bukowinie

– od 1997 roku, bukowińscy

wywali się do wyjazdu do Pales

otwarcia na szeroki świat,

roku Zespołem Obrzędowym

prof. Kazimierz Feleszko wspo

Polacy ze Słowenii i USA – w 1997

tyny. Albo wreszcie ten rumuński,

pragnienie obywatelstwa świa

Górali Czadeckich „Jastrowia

minał: „[...] Nam się tylko wyda

roku, Rosjanie starowierzy – od

dumny ze swego Eminescu, który

towego.

cy” z Jastrowia i jego działal

wało, że będzie wielkim sukce

1998 roku.

kształcił się w tutejszym gimna

Głębiej wśród karpackich

nością. Są efektem związków

sem, jeśli uda nam się odnaleźć i

Od 1999 roku występy festi

zjum; skupiający inteligencję,

wzgórz, na skraju jakże prze

walowe odbywają się także na

która – prześladowana w Sied

siąkniętych swoistym duchem

Pierwszy festiwal został zorganizowany w dniach

Ukrainie i w Rumunii, w 2000 roku

miogrodzie  tutaj mogła swo

i trwających od wieków Czer

22 – 24 czerwca 1990 roku w Jastrowiu pod

zorganizowano pierwszą edycję

bodnie rozwijać swoją działal

niowiec rozsiadły się, ale na

na Węgrzech, a w 2003 roku po

ność narodową.

całe szczęście nie zadusiły

nazwą Festiwal Folkloru Górali Czadeckich.

raz pierwszy przedstawiciele

Stojąc przy domach polskim

miasta, osiedla z wielkiej płyty –

i kontaktów „Jastrowiaków” z in

zgromadzić wszystkie zespoły

bukowińskiego folkloru spotkali

i niemieckim, znajdujemy się na

ohydne pomniki sowieckości

nymi grupami polskich przesied

Bukowińczyków żyjących dzisiaj

się w Niemczech i na Słowacji.

krańcu ulicy Pańskiej, słynnej

XX wieku, świadectwo aneksji

leńców z Bukowiny oraz grupami

w Polsce. W którejś z wiosek,

Organizacja poszczególnych

Herrengasse, która dzisiaj nosi

miasta do „wielkiej rodziny

polonijnymi z samej Bukowiny.

gdzie mieszka duża, zwarta

edycji „Spotkań” na Bukowinie

imię ukraińskiej pisarki z Bukowiny

internacjonalistycznej” sza

Podczas rozmów zrodził się

grupa wysiedleńców bukowiń

to naturalny powrót do źródeł.

Olgi Kobylańskiej. W Czerniow

rzyzny, urawniłowki, beznadziei.

pomysł „zdybania się” (spotka

skich, powiedział nam ktoś:

Aktualnie występami w Czer

cach mówiło się „ulicą Pańską

Są jak niedopasowane wrzody

nia) wszystkich zespołów folklo

A cóż to? My sami będziemy?

niowcach, zawsze odbywający

do Europy.”

prostoty i prymitywizmu na ciele

rystycznych bukowińskichPolaków.

Przecież myśmy wyrośli wśród

mi się w powiązaniu z „Dniami

statecznej metropolii, podkreś

Pierwszy festiwal został zor

Rumunów, wśród Ukraińców,

Miasta”, kończy się 19 edycja

Mały Wiedeń Wschodu

lające lekkość i urodę przed

ganizowany w dniach 22 – 24

wśród innych. My przejęliśmy

festiwalu. W przyszłym roku

Wspięliśmy się w naszej

wojennych architektonicznych

czeka nas uroczystość dwu

wędrówce przez wieki, tradycje

perełek najprzeróżniejszych

W 1992 roku odbył się w Jastrowiu Międzynaro

dziestolecia festiwalu. Jest to

i klimaty Czerniowiec na wysokie

mariaży stylów Azji i Europy. Na

dowy Festiwal Folklorystyczny „Bukowińskie

powód do niewątpliwej dumy

wzgórze, z którego pozostaje

szczęście, nie udało się twór

i świadectwo wspaniale trafionej

nam tylko zstępować depta

com socjalizmu i komunizmu

Spotkania”. Zwiększając systematycznie grono

imprezy jednoczącej Bukowiń

kiem ku samemu centrum. Jes

zniekształcić miasta, choć

uczestników i zwolenników festiwalu, udało się

czyków.

teśmy w strefie ambicji i starań

próbowano...

pozyskać dla idei tego przedsięwzięcia prawie

miejskiego patrycjatu. Nazy

Dzisiejsze Czerniowce po

Tradycja

wano kiedyś Czerniowce „ma

nownie i wyraźnie aspirują do

wszystkich reprezentantów historycznych grup

Festiwal „Bukowińskie Spot

łym Wiedniem Wschodu”, ale

europejskości „pełną gębą”.

etnicznych Bukowiny.

kania” jest miejscem prezentacji

tutejsze kamienice nie są tak

Dbałość o przeszłość nie prze

najistotniejszych elementów

monumentalne i przytłaczają

słania dążenia do nowoczes

czerwca 1990 roku w Jastrowiu

jakąś część folkloru, zwyczajów i

tradycyjnej kultury z terenów

ce, do rozmaitych europejskich

ności. Chciałoby się powrotu

pod nazwą Festiwal Folkloru

może byłoby milej spotkać się

Bukowiny. W ten sposób, staje się

stylów dołączają elementy

do osiągnięć Księstwa Bukowi

Górali Czadeckich. Udział w nim

jeszcze raz w takim gronie. Więc

miejscem manifestacji wyróżni

orientalne, bizantyjskie, czyniąc

ny, gdzie nawet policjant musiał

wzięły wszystkie (siedem) zes

pomysł nie zapadł przy tzw.

ków kulturowych poszczegól

rzeźbę architektoniczną jesz

znać, co najmniej, trzy języki,

poły folklorystyczne Górali buko

cze bardziej misterną i kun

bo inaczej nie nadawał się do

Na „Bukowińskich Spotkaniach” wszystkie grupy

wińskich, działające wówczas w

sztowną, w jeszcze bardziej

służby. Gdzie osiągnięto „jed

Polsce oraz dwa zespoły z Buko

wybujały sposób ornamenta

ność w różnorodności”, two

etniczne tego terenu mogą poprzez język,

winy – polonijny z Pojany Mikuli

cyjną,  jeszcze  wyraziściej

rząc „Małą Europę” z jej Czer

z jednej strony doświadczyć poczucia wspólnoty,

w Rumunii i ukraiński z Czernio

przywiązaną do drobiazgu.

niowiecką Metropolią. Chcia

a z drugiej  zachować indywidualność.

wiec. Udane prezentacje, nie

Wszystko jest tu mniejsze, bar

łoby się nie tylko powrotu, ale

powtarzalna atmosfera, odnaj

dziej ażurowe, lżejsze. Nawet

i postępu w imię dalszego

Poszczególne grupy z Bukowiny łączy z rodakami

dywanie się rodzin, płacz i ra

tzw. pałac włoski z charakterys

harmonijnego współistnienia

spoza jej granic rodzima gwara oraz język

dość, wspólne zabawy aż do

tycznym patio, który był rezyden

i rozwoju nie tylko miasta, ale

narodowy.

rana były dla organizatorów

cją premiera Bukowiny, zdaje się

też ducha jego mieszkańców

wręcz zobowiązaniem do kon

hołdować zasadzie „mniejsze

w poszanowaniu tradycji i pra

zielonym stoliku. Pomysł wyszedł

tynuowania imprezy. Druga

nych grup etnicznych, pocho

jest piękniejsze”. Każda kamie

cowitym dążeniu do lepszego

od tych ludzi, którym jakiś długi

edycja festiwalu odbyła się w

dzących z tego regionu. Owa

nica stara się być inna od

jutra.

czas jeszcze po wojnie brako

Jastrowiu na przełomie maja i

potrzeba manifestowania swej

drugiej, trudno dostrzec jakieś

wało tych starych, tych innych

czerwca 1991 roku, a grono

kulturowej specyfiki otrzymała

elementy standardowe. Przeni

uczestników poszerzono o kolej

niby, ale swoich sąsiadów”.

nowy kontekst – wartość, okreś

kają tutaj także rozmaite mo

Podczas pisania tekstu

To przesądziło o konieczności

ne grupy polonijne oraz ich

laną jako kultura bukowińska.

tywy regionalne, narodowe,

za pomoc autorowi posłużył

zmian w założeniach programo

sąsiadów – reprezentowanych

Znaczenie to należy utożsamiać

są, bowiem przydatne w arty

esej Krzysztofa Czyżewskiego:

przez zespoły ukraińskie i rumuń

wych festiwalu. Organizatorzy

z procesem budowania wspól

r

kulacji o d r ę b n o ś c i i r ó ż n o

„Czerniowce – zapomniana

postanowili zwiększyć liczbę

skie. Atmosfera festiwalowych

noty kultur, które egzystowały na

o d n o ś c i , a są to wartości,

metropolia na rubieżach ...”

uczestników, biorących udział w

spotkań i, co ważne, podtrzymy

Bukowinie niezależnie od wa

które zawsze tu ceniono wyso

Ośrodek „Pogranicze – sztuk,

wanie jej po zakończeniu imp

festiwalu o zespoły innych

runków historycznych, a zatem

ko. Zachowało się na przykład

kultur i narodów” Sejny

narodowości bukowińskich.

rezy, zarówno w kraju, jak i na

festiwal ten jest również miej

zarządzenie urzędu cyrkułu (tzw.

Zmieniono także nazwę imprezy

Bukowinie pokazały, że mimo

scem bukowińskiej integracji.

Kreisamtu), dotyczące porząd

KG

upływu czasu i wielu zmian, jakie

i w ten właśnie sposób w 1992

ku balowego dla królewskiego