20

Dziedzictwo religijne

1 15 listopada 2008 * Kurier Galicyjski

RENOWACJA WITRAŻY KATEDRY LWOWSKIEJ

JURIJ SMIRNOW tekst,

wed³ug szablonu i spajania

jest sygnatura pracowni

zdjêcia autora oraz

ich nowymi listwami. Wiele

„Mayera z Monachium”. Na

z archiwum pañstwa

zniszczonych szkie³ trzeba

oknie „Œluby Jana Kazimie-

Kêdzielewskich

zmieniæ, zaœ na inne stare

rza” s¹ inicja³y „EL” prawdo-

szk³a nanieœæ nowe malowa-

podobnie Edwarda Lepszego,

Prastara Katedra £aciñ-

nie i wypaliæ w piecu przy

który zaprojektowa³ witra¿.

ska we Lwowie posiada

precyzyjnie ustawionej tem-

Jest tam na dole data 1897.

unikatowy zespó³ witra¿y,

peraturze. Przez pó³otwarte

Pozosta³ych okien jeszcze

który powsta³ w drugiej po-

okno pomieszczenia na

nie zbadaliœmy.

- Jaka bêdzie kolejnoœæ

³owie XIX w. i w pierwszych

parterze Katedry dobrze

odnowienia dalszych witra-

latach XX w. Ogólnie w œwi¹-

widaæ jak „czaruj¹” nad

¿y? Jaki witra¿ zamierzacie

tyni s¹ 22 witra¿e zabytko-

szkie³kami m³odzi ludzie,

jako pierwszy odnowiæ w

we, historyczne, z nich 9 –

zakochani w swej pracy. S¹

przysz³ym roku?

bardzo zajêci – czas przecie¿

w prezbiterium, jeden – w wiel-

kim oknie nad chórem mu-

leci bardzo szybko – trzeba

- W przysz³ym roku pla-

zycznym, pozosta³e – w kap-

zd¹¿yæ, dopóki jest dobra

nowaliœmy zrobiæ przerwê

pogoda. Miejsce pracy zmie-

licach. II wojna œwiatowa

w pracach w prezbiterium.

Zamierzamy naprawiæ naj-

bardziej uszkodzone witra¿e

z kaplic bocznych. Pierwszy

zosta³ wytypowany „Œw.

Antoni Pustelnik” w kaplicy

œw. Antoniego Padewskiego.

Zrobimy równie¿ tondo z wi-

tra¿em naprzeciwko, czyli

„Matka Boska z Loretto” w

kaplicy Matki Boskiej Czê-

stochowskiej i najprawdo-

podobniej witra¿e w kaplicy

Chrystusa Ukrzy¿owanego,

czyli „Wizja œw. Genowefy”

i „Wizja œw. Antoniego” bo

tam s¹ niestety du¿e uszko-

dzenia, choæ z daleka niewi-

Fragment witra¿a „Matka Boska Królowa Korony

doczne.

Polskiej” po renowacji

Konserwator z Warszawy,

oszczêdzi³a witra¿e katedral-

niaj¹ prawie b³yskawicznie.

Pani Krystyna Kokociñska,

Konserwatorzy Ewelina i Robert Kêdzielewscy

ne, lecz z czasem potrzeba

Jeszcze chwilê temu krêcili

nadzoruje nasze prace, jest

mi? Jakie prace przygoto-

ich renowacji uros³a do

siê w pracowni obok ma³ych

Edwarda Lepszego i rok

nadzorc¹ z ramienia Stowa-

wawcze przeprowadziliœcie?

problemu bardzo gor¹cego.

szkie³, a ju¿ jak alpiniœci coœ

1897.

rzyszenia „Wspólnota Polska”,

- Pani Ewelino, proszê

Dlatego w latach 70. i 80.

- Je¿eli chodzi o nasz¹

robi¹ na rusztowaniach na

które zorganizowa³o finan-

powiedzieæ o witra¿u E. Lep-

XX w. na polecenie ksiêdza

obecnoœæ tutaj, to by³ to

wysokoœci ponad 20 metrów.

sowanie owych prac.

szego „Matka Boska Królo-

- Jakie prace konserwa-

– proboszcza R. Kiernickiego

przypadek. Zwi¹zane to by³o

Przez kilka dni przygl¹da³em

wa Korony Polskiej”?

torskie na terenie Polski

lwowski konserwator Anatol

z nasz¹ prac¹ w koœciele w

siê ich pracy. Dopiero póŸ-

pañstwo ju¿ zaliczyli do

Czobitko dokona³ uzupe³-

okolicach P³ocka, w miejsco-

niej, po zapoznaniu siê z nie-

-Na witra¿u „Matka Bos-

swego dorobku?

nienia i konserwacji witra¿y.

woœci Raci¹¿. Pracami opie-

którymi tajnikami ich war-

ka Królowa Korony Polskiej”

Minê³o kolejnych 40 lat i wi-

sztatu, odby³a siê rozmowa

- Najpowa¿niejszym za-

W przysz³ym roku planowaliœmy zrobiæ

tra¿e znowu wymaga³y kolej-

w wolnej chwili przed obiadem,

daniem konserwatorskim

przerwê w pracach w prezbiterium.

nej renowacji. Tym razem

który goœcinnie podaj¹ im

by³a kompleksowa konser-

Zamierzamy naprawiæ najbardziej

prace powierzono konserwa-

siostry zakonne w Katedrze.

wacja i rekonstrukcja witra¿y

torom z Polski – Ewelinie i Ro-

Myœla³em, ¿e zadam tylko

w naszym koœciele parafial-

uszkodzone witra¿e z kaplic bocznych.

nym w Popowie nad Bugiem,

Przez pó³otwarte okno pomieszczenia na

kowa³ siê prof. Ryszard Bry-

jest sygnatura autora karto-

w którym by³o oszklenie z

parterze Katedry dobrze widaæ jak „czaruj¹”

kowski, który równie¿ by³

nu witra¿a, na niewielkim

1906 r. i ono uleg³o bardzo

zaanga¿owany tutaj, przy

szkle fioletowym napis „proj.

powa¿nemu zniszczeniu pod-

nad szkie³kami m³odzi ludzie, zakochani w

Katedrze. On zaproponowa³

E. Lepszy 1902”. Jest to

czas wojny. Autor i fabryka

swej pracy. S¹ bardzo zajêci – czas przecie¿

nam pracê we Lwowie. Przy-

najm³odszy witra¿ w prezbi-

s¹ nieznani, nic siê nie za-

leci bardzo szybko – trzeba zd¹¿yæ, dopóki

jechaliœmy pocz¹tkowo obej-

Pracowaliœmy te¿ w koœcio³ach na Warmii

jest dobra pogoda. Miejsce pracy zmieniaj¹

rzeæ te witra¿e, zobaczyæ, w

i na Mazurach, gdzie istniej¹ piêkne witra¿e

prawie b³yskawicznie.

jakim one s¹ stanie. Rok

z koñca XIX w., przewa¿nie z pracowni

póŸniej przyjechaliœmy ju¿

bertowi Kêdzielewskim. Ju¿

do pracy. Je¿eli chodzi o pra-

kilka pytañ, lecz rozmowa

niemieckich. Naszym terenem dzia³ania jest

od trzech lat pracuj¹ oni w

ce badawcze, generalnie opie-

trwa³a ponad 40 minut.

g³ównie diecezja p³ocka.

- Panie Robercie, proszê

miesi¹cach letnich przy

raliœmy siê o przewodniki

powiedzieæ, od ilu lat pra-

witra¿ach prezbiterialnych.

Pana Redaktora i pana Jerzego

terium katedry, pochodzi

chowa³o w dokumentach,

cujecie we Lwowie i co siê

Podczas jednego sezonu

Petrusa plus pojedyncze

z pocz¹tku XX w. Pozosta³e

poza faktem, ¿e wszystkie

ju¿ uda³o zrobiæ?

prac we Lwowie udaje siê im

artyku³y. Bêdziemy podej-

natomiast pochodz¹ z ostat-

witra¿e zosta³y ufundowane

odnowiæ jeden witra¿. Tech-

mowali próby dotarcia do

- Jesteœmy tutaj trzeci

niego dziesiêciolecia XIX w.

przez Ko³o £owieckie z War-

nicznie bardzo skompliko-

archiwum w Monachium, gdzie

rok, robimy drugie du¿e

Zaczynaj¹c od okna pó³noc-

szawy. Nie by³y to wysokiej

wana praca wymaga pe³nego

owe witra¿e by³y zrobione.

okno od strony Rynku. Ju¿

nego „Konsekracja abp. Grze-

klasy witra¿e artystyczne,

oddania i precyzyjnego wy-

gorza z Sanoka”, na nim jest

tylko dekoracyjne oszklenia

Na witra¿ach rzadko wystêpuj¹ sygnatury tak

konania. Trzeba dokonaæ

napis epitafijny dla Zofii

geometryczne.

autorów, jak i pracowni, w których by³y zrobione.

nie tylko analizy stanu za-

Dzieduszyckiej „Sumptibus

Pracowaliœmy te¿ w koœ-

chowania, ale przy uzupe³-

Zofia Dzieduszycka 1895”

cio³ach na Warmii i na Ma-

nieniu stosowaæ star¹ kla-

Niestety, na witra¿ach

zosta³o poddane konser-

i inicja³y „TP” prawdopodob-

zurach, gdzie istniej¹ piêkne

syczn¹ technikê wykonania.

rzadko wystêpuj¹ sygnatury

wacji okno „Konsekracja Ar-

nie Tadeusza Popiela, który

witra¿e z koñca XIX w., prze-

Równie¿ nawet pozornie

tak autorów, jak i pracowni,

cybiskupa Grzegorza z Sanoka”

by³ autorem kartonu. W na-

wa¿nie z pracowni niemiec-

dobrze zachowane partie

w których by³y zrobione.

i „Matka Boska Królowa

stêpnym oknie, czyli od pó³-

kich. Naszym terenem dzia-

okien witra¿owych wymagaj¹

Przy oknie „Pod³o¿enie ka-

Korony Polskiej”. W 2006 r.

nocnego wschodu, projektu

³ania jest g³ównie diecezja

nie tylko oczyszczenia od

mienia wêgielnego pod Ka-

zosta³ odnowiony witra¿ „Œlu-

Józefa Mehoffera, jest data

p³ocka.

- Czy uda³o siê pañstwu,

stuletniego brudu, a tak¿e

tedrê” wystêpuje sygnatura

by Jana Kazimierza”.

1896, na epitafium, poœwiê-

- Jak dosz³o do tego, ¿e

poza Katedr¹ Lwowsk¹,

usuniêcia starych listew

pracowni F. Mayera. W „Œlu-

conym Arcybiskupowi Se-

Pañstwo zainteresowali siê

spotkaæ siê z witra¿ami

o³owianych, sk³adania kwa-

bach Jana Kazimierza”

werynowi Morawskiemu. W

nasz¹ Katedr¹ i witra¿a-

wybitnych mistrzów?

ter witra¿owych od nowa

mamy inicja³y projektanta

tym oknie jako w jedynym