21

i kulturowe

Kurier Galicyjski * 1 15 listopada 2008

- W³aœciwie poza witra-

skie, na³o¿one na szk³o, zo-

Katedry Lwowskiej” i Stanis-

on od góry by³ zabity des-

do tego witra¿a. Technologia

¿em, który mamy w planie

sta³y niedostatecznie mocno

³awa Kaczora-Batowskiego

kami. Poprosiliœmy o œwiat³o,

wykonania œwiadczy, ¿e by³

do odnowienia - Ferdynanda

wypalone, poniewa¿ mist-

„Leopolis opresso”. W tych

wziêliœmy lornetkê i stwier-

on zrobiony w Krakowie. Na

Mullera z Quedcinburga, to

rzowie nie dysponowali dob-

oknach od samego do³u do

dziliœmy, ¿e to jest witra¿,

pewno projektantem nie

pozosta³e nie by³y sygnowane.

rymi piecami. W witra¿ach

samej góry jest przemyœlana

bardzo uszkodzony. Jego spo-

móg³ byæ prof. F. M¹czyñski.

- Czy sami projektujecie

œredniowiecznych jest nie-

kompozycja, jest jakaœ treœæ.

sób instalacji, nie pionowo,

Kszta³t g³owy i rysy twa-

witra¿e?

wiele malowania i g³ównie

Natomiast w tym witra¿u,

tylko prawie poziomo, jego

rzy anio³ów z tego witra¿a

- Moje pierwsze wykszta³-

farby konturowe, a tutaj

nad którym pracujemy w tej

stan zniszczenia wymaga³y

bardzo przypominaj¹ œw.

cenie – to plastyk, wiêc

zaczêto dawaæ bardzo du¿o

chwili, na 20 pól witra¿o-

wych, s¹ zaledwie cztery,

istotne dla ca³ej tematyki.

Na nich jest wyobra¿ona

scena œlubów Jana Kazimie-

rza. Pozosta³e – to iluzorycz-

na architektura, ornamenty,

wizerunki anio³ów. Myœlê, ¿e

i inne okna w wiêkszoœci

wype³niaj¹ takie katalogowe

motywy.

Ka¿dy artysta podchodzi³

do problemu zaprojektowania

witra¿a inaczej. Mehoffer,

jak prawdziwy witra¿ysta,

zrobi³ karton jeden do jed-

nego na ca³e okno, inaczej

by³o zaprojektowane okno

„Œwiêci Patronowie Polski”.

Artysta nie potrafi³ zrobiæ

kartonu witra¿owego, tylko

dostarczy³ pracowni obrazy

olejne, z których oni skom-

ponowali witra¿.

- Jak wygl¹da³a technika

œredniowieczna, klasyczna?

- Ona niewiele siê ró¿ni

od czasów mnicha Teofila,

który jako pierwszy opisa³

technikê witra¿u, od czasów

dzisiejszych. Konstrukcj¹

dla pola witra¿owego by³

i jest profil o³owiany, w który

wsuwane s¹ barwne, odpo-

wiednio przyciête szybki.

Œredniowieczny witra¿ wy-

palano, ale te szybki by³y

znacznie skromniej malowane.

Fragment odnowionego witra¿a „Œluby Jana Kazimierza”

Fragment witra¿a „Kazimierz Wielki”

Malowano tam g³ównie kon-

równie¿ wykonujê projekty

niezw³ocznej interwencji.

farb, czêsto maluj¹c po szkle,

Jerzego w trakcie modlitwy

tury, by³o mniej warstw

i robimy nowe witra¿e, ale

Taki witra¿ móg³ wypaœæ

jak po p³ótnie i ta metoda

– jak na witra¿u Mehoffera

malarskich. Poza tym, wa¿ny

konserwacja bardziej mnie

i zniszczy³by siê. Nasza ini-

wymaga³a trochê d³u¿szego

we Fryburgu, do którego po-

tu jest sk³ad chemiczny

poci¹ga i jest dla mnie wiêk-

cjatywa by³a taka. Zdj¹æ ten

i mocniejszego wypalania.

zowa³ Tadeusz Makowski.

szk³a i farb, które przy odpo-

szym wezwaniem.

witra¿ i zabezpieczyæ w jakimœ

Tutaj farby nie wtopi³y siê

Rysy twarzy mehofferowego

wiedniej temperaturze spajaj¹

- W jakich koœcio³ach s¹

zamykanym pomieszczeniu.

dostatecznie w szk³o, co po-

œw. Jerzego bardzo podobne

siê ze sob¹ lepiej lub gorzej.

Pañstwa w³asne projekty?

Zdecydowaliœmy, ¿e doko-

woduje z czasem odspaja-

do rysów twarzy anio³a w

Je¿eli chodzi o te witra¿e ka-

- W P³ocku. Mamy rów-

namy konserwacji tego wit-

nie, odpadanie tych warstw

Katedrze Ormiañskiej. St¹d

tedralne – to w najgorszym

nie¿ w planach jeszcze trzy

malarskich. Wiêc tutaj g³ów-

pojawi³a siê hipoteza, ¿e do

Je¿eli chodzi o witra¿e katedralne – to w najgor-

du¿e koœcio³y p³ockie. Rów-

nym zadaniem konserwa-

powstania tego witra¿a móg³

szym stanie s¹ te szk³a, które przedstawiaj¹

nie¿ w Sochocinie, w Raci¹¿u.

torskim jest zabezpieczenie

przyczyniæ siê Mehoffer. Owe

partie karnacji. Poniewa¿ w wiêkszoœci zosta³y

- Proszê okreœliæ tech-

i utrwalenie tej malatury

witra¿e we Fryburgu i w Ka-

nikê, w której zosta³y wy-

i uzupe³nienie tych ubytków.

tedrze Ormiañskiej powsta³y

wykonane w jednej pracowni, wykonane s¹

konane te witra¿e, którymi

Sam artysta malarz stwarza³

w tym samym czasie.

tak¹ sam¹ technik¹, wiêc w podobnym

w tej chwili siê zajmujecie

- Jakie witra¿e lwowskie

tylko karton, natomiast ca³y

stopniu s¹ zniszczone.

i technikê, któr¹ stosujecie

sprawi³y du¿e wra¿enie,

witra¿ malowa³ zwyk³y rze-

podczas renowacji.

a które z nich chcielibyœcie

ra¿a bezp³atnie. Pieni¹dze

mieœlnik w pracowni. Twarze

stanie s¹ te szk³a, które

odnowiæ?

- Te witra¿e zosta³y wyko-

na remont jednak siê zna-

na witra¿ach wygl¹daj¹ z

przedstawiaj¹ partie karnacji,

nane technik¹ klasyczn¹.

laz³y, ale zjawi³ siê nowy

pozoru bardzo ³adnie, ale,

- Witra¿ na klatce schodo-

partie cia³a, czyli twarze,

Szk³o ³¹czone jest profilem

problem. Remont witra¿a nie

gdy im siê przyjrzymy, mo¿e-

wej przy ul. Hercena. Jest

g³owy i d³onie. Poniewa¿ w

o³owianym, dwuteownikiem,

mia³ sensu bez remontu

my zobaczyæ, ¿e zawieraj¹

bardzo ciekawy i bardzo zni-

wiêkszoœci zosta³y wykonane

lutowane cyn¹. Ka¿de pole

szklanego zadaszenia otworu

podstawowe b³êdy rysunko-

szczony. Chcia³abym równie¿

w jednej pracowni, wykonane

jest przekitowane, uszczel-

okiennego i ca³ego dachu

we. Mam jedno szk³o, przed-

zrobiæ inwentaryzacjê witra¿y

s¹ tak¹ sam¹ technik¹, wiêc

nione p³ynnym kitem, który

nad kopu³¹, w której ten

stawiaj¹ce g³owê anio³a,

Rosena.

w podobnym stopniu s¹

- Proszê powiedzieæ kilka

póŸniej zasycha. Szk³o jest

witra¿ by³ umieszczony.

gdzie twarz, czyli broda, nos

zniszczone.

s³ów o sobie.

- Co Pani mo¿e powie-

barwione w masie, kolorowe,

Ów witra¿ nie by³ ani

i czo³o ujête s¹ idealnie z

dzieæ o witra¿u w Katedrze

ale transparentne i na takie

sygnowany, ani datowany,

profilu, natomiast bardzo

- Studiowa³am w Warsza-

Ormiañskiej?

kolorowe przeŸroczyste szk³o

ale prawdopodobnie, je¿eli

jest przesuniêty œrodek i ty³

wie na Akademii Sztuk Piêk-

nanoszone s¹ warstwy ma-

istnia³a sygnatura, to by³a

g³owy. Myœlê, ¿e mistrzowie

nych. Równolegle ze studiami,

- Historia z tym witra¿em

larskie, farby konturowe.

na szkle, które wypad³o i po-

nie pope³nialiby takich

zaczê³am pracê w pracowni

wygl¹da³a tak. Po przyjeŸ-

PóŸniej na³o¿one s¹ patyny,

t³uk³o siê. Istniej¹ w Ÿród³ach

b³êdów. Je¿eli chodzi o stro-

witra¿y i zajmujê siê nimi ju¿

dzie do Lwowa przez pierwsze

które daj¹ efekt plastyczny,

informacje, ¿e autorem kar-

nê artystyczn¹ tych witra¿y,

ponad 12 lat. Robert studio-

kilka dni zwiedzaliœmy

œwiat³ocieniowy. Ka¿de szk³o,

tonu by³ Karol Maszkowski,

to ze wszystkich tych witra-

wa³ w Toruniu. Nastêpnie po-

miasto i, oczywiœcie, trafi-

pokryte malatur¹, zostaje wy-

który wykona³ go w latach

¿y, które wype³niaj¹ okna

stanowiliœmy otworzyæ w³asn¹

liœmy do Katedry Ormiañskiej.

palone w piecu. I tutaj w³aœnie,

1907 – 1910. Jest informacja

prezbiterium, zaledwie dwa

pracowniê, zaj¹æ siê witra¿ami

Gdy przez przypadek spoj-

mamy do czynienia z g³ównym

o tym, ¿e K. Maszkowski na

s¹ skomponowane i prze-

i ich konserwacj¹. Mieszkamy

rza³am do góry, zobaczy³am

problemem konserwatorskim,

wystawie zaprezentowa³

myœlane od samego do³u do

pod Warszaw¹. Obecnie koñ-

coœ na kszta³t malowid³a lub

który dotyczy witra¿y w Ka-

karton witra¿a do Katedry

góry. Jest to okno Józefa

czê drugie studia na kierunku

mozaiki, a w samej górze –

tedrze Lwowskiej. Polega on

Ormiañskiej, ale nie wiemy,

Mehoffera czyli witra¿ „Kazi-

historia sztuki.

coœ, co wygl¹da³o jak witra¿,

na tym, ¿e te warstwy malar-

mierz Wielki jako fundator

czy to jest na pewno karton

ale trudno to by³o oceniæ, bo

KG

KG