10

Gościliśmy literatów z Krakowa

1 15 grudnia 2008 * Kurier Galicyjski

POEZJA ŁĄCZY KRAJE

Wiemy, ¿e s¹ te¿ autorzy dwu-

IRENA MASALSKA

jêzyczni, jak by³ nim Iwan

tekst i zdjêcie

Franko, który pisa³ po polsku

i po ukraiñsku. Bardzo intere-

23 paŸdziernika w redak-

o tym mieœcie by³o takie, ¿e

suj¹ce jest zjawisko poetów

cji „Kuriera Galicyjskiego”

i pisarzy kresowych, takich jak

wydawa³o mi siê, i¿ jestem w

we Lwowie odby³o siê spot-

Rej, Sêp-Szarzyñski, Mickiewicz,

Pary¿u. Ten piêkny park przed

kanie z literatami z Krakowa,

S³owacki, Fredro, Schulz, Ja-

Uniwersytetem,z³oconys³oñcem...

zrzeszonymi w krakowskim

chimowicz...

Otwiera³am usta ze zdumienia

oddziale Stowarzyszenia Pisa-

i z nosem, przyklejonym do

Bardzo interesuj¹ce jest dla

rzy Polskich. O celu i programie

szyby, patrzy³am, jak piêkne

mnie œrodowisko literackie w

wizyty do Lwowa i Stanis³a-

Stanis³awowie. Pozna³em tych

jest to miasto. S³ysza³am o nim

wowa opowiedzia³a Gabriela

autorów. Jeœli chodzi o sam

du¿o, ale nigdy nie myœla³am,

Matuszek, prezes Stowarzy-

Stanis³awów, to miasto jest

¿e jest tak piêkne. Ja, tak jak

szenia:

zadbane, czyste, schludne. Mo¿e

moje kole¿anki, mam rodzinê,

„Nasz wyjazd tutaj jest kon-

która pochodzi z tych okolic.

s³u¿yæ za wzór dla innych

tynuacj¹ projektu „Spotkania

Ca³a moja rodzina ze strony

miast, nawet dla Lwowa. Na-

pisarzy polskich i ukraiñskich”,

le¿¹ siê za to s³owa uznania

mamy pochodzi ze Stanis³a-

który by³ uruchomiony jeszcze

jewskiego „Jechaæ do Lwowa”.

merowi. Nie mamy kontaktu z

wowa. Urodzi³a siê tu mama,

transportem ze Stanis³awowa

za prezesury Bogus³awa ¯ura-

Zagajewski przedstawia Lwów,

do Krakowa i dalej – na Œl¹sk.

polskim œrodowiskiem literac-

dziadkowie, pradziadkowie.

kowskiego. Odby³o siê ju¿ kilka

który jest miastem, jedynym w

We Wroc³awiu znalaz³ siê Uni-

kim w Stanis³awowie. Jeœli

Nie wiem, ile osób z rodziny

imprez, m.in. nasi cz³onkowie,

swoim rodzaju, swoistym rajem,

Szczepañskich-Pankiewiczów

wersytet Lwowski, w Gliwicach

chodzi o pisarzy ukraiñskich,

wraz z Bogus³awem ¯urakow-

do którego on ju¿ nie ma

tu zosta³o. Jedna z sióstr mojej

– Politechnika. Znakomici ak-

to jest to grupa, jak siê twierdzi

skim byli tutaj 3 lata temu.

powrotu. Jest to kwintesencja

– najlepsza na Ukrainie – obok

mamy wysz³a za Ukraiñca,

torzy i g³osy Opery Lwowskiej –

Rok temu goœciliœmy poetów z

pozytywnych energii, pozytyw-

lwowskiej i kijowskiej.

mia³a potem du¿y problem z

tacy, jak Andrzej Hiolski –

Ukrainy. Obecny wyjazd „Poezja

nych nastrojów.”

trafili do Bytomia. Lwowskie

Jak s³yszê, ¿e w³adze tych

wyjechaniem do Polski z dzieæ-

bez granic” jest dotowany przez

dru¿yny sportowe, szczególnie

miast stawiaj¹ na turystykê

mi, poniewa¿ by³y pó³krwi

Herbert i... coœ wiêcej

Ministerstwo Kultury i Dzie-

Ukraiñcami. Kuzynka i kuzyn

pi³karskie, tak¿e znalaz³y siê

i uwa¿am, ¿e to jest s³uszne.

dzictwa Narodowego RP. Orga-

Jako ¿e najwa¿niejszym

mieszkaj¹ obecnie pod Pary¿em.

na Œl¹sku. Ten pobyt we Lwo-

Dziêki turystyce mo¿na wiele

nizujemy go wspólnie ze

tematem spotkañ i rozmów o

osi¹gn¹æ w tych miastach,

Ciocia mieszka w Krakowie

wie pamiêtam ma³o. Nastêpnie

StowarzyszeniemPisarzyUkrainy.

literaturze i poetach jest ostat-

bêd¹ to tak¿e osi¹gniêcia

razem z moj¹ mam¹. Ze swoj¹

znalaz³em siê z rodzicami na

We Lwowie pomaga nam orga-

nio Zbigniew Herbert, nie mog-

Œl¹sku, w Opolu. Potem prze-

gospodarcze i finansowe, tu

rodzin¹, która prawdopodobnie

nizowaæ spotkania Aleksander

³am nie zapytaæ goœci tak¿e o to,

nios³em siê znów do Krakowa,

jest, co pokazaæ.

tu pozosta³a, nie mam ¿adnych

Gordon, a w Stanis³awowie –

jak go postrzegaj¹.

kontaktów.”

gdzie czujê siê bez porównania

Bogus³aw ¯urakowski:

Katarzyna Turaj-Kaliñska:

Jewhen Baran. W ramach tego

O Lwowie, który piêknieje

lepiej, ni¿ na Œl¹sku. Nie czujê

Mira Kuœ: „Jestem poetk¹.

pobytu odbywaæ siê bêd¹

„Wiemy, gdzie jest dom, w któ-

„Mam silne korzenie kresowe,

siê Œl¹zakiem, tylko Galicja-

prezentacje poezji, a tak¿e ma³e

rym, jako dziecko, mieszka³

By³am we Lwowie 3 lata temu,

moja babcia urodzi³a siê na Wo-

ninem, a w Krakowie jest wspól-

sympozjum: „Pisarz a instytucje

ny dla niego i Lwowa klimat

Herbert, byliœmy tam, widzie-

ale byliœmy tylko pó³tora dnia,

³yniu, by³a w po³owie Ukraink¹.

literackie”

wiêc to by³o bardzo krótko.

Mama urodzi³a siê w £ucku,

Lwowem jestem zauroczony. To miasto

Na Uniwersytecie Lwowskim

a mieszka³a w Horochowie.

Wra¿enie wtedy by³o inne ni¿

literaci z Krakowa spotkali siê

Dziadkowie ze strony ojca miesz-

w tej chwili, obecnie jest ko-

zbudowane z rozmachem, na szerok¹

z wyk³adowcami i studentami

rzystniejsze. Wówczas by³o to

kali tutaj, ojciec urodzi³ siê we

skalê, miasto europejskie, które mo¿e

Katedry Filologii Polskiej.

na po³y przygnêbienie i rozczu-

Lwowie. Dla mnie Lwów by³

Odby³a siê prezentacja twór-

lenie – wiadomo, z jakich powo-

mitem. Wiadomo, ¿e w Polsce

s³u¿yæ wa¿nym celom ogólnoeuropejskim.

czoœci ka¿dego z poetów oraz

dów. Czêœæ przygnêbienia w tej

jest bardzo du¿o lwowian, a tra-

referat pani Gabrieli Matuszek,

dycje kresowe s¹ bardzo silne.

chwili znik³a. Wtedy ulice by³y

która jest równie¿ profesorem

S³ysza³am miêdzy innymi wiele

galicyjski. D³ugo nie by³o mnie

liœmy tablicê na domu. Poezja

doœæ opustosza³e. Ludzie byli

na Uniwersytecie Jagielloñskim,

przewa¿nie smutni. Teraz zoba-

wzruszaj¹cych wypowiedzi o Lwo-

ani we Lwowie, ani w Stanis³a-

Herberta nale¿y do najwiêk-

o Szkole Pisania w Krakowie.

czy³am na ulicach du¿o ludzi

wie s³ynnego Toñcia z „Lwow-

wowie, dopiero przed kilkoma

szych w literaturze polskiej w

Dzia³a ona od 15 lat, jest to

laty przyjecha³em tu na promo-

ostatnim okresie. Mo¿na powie-

i du¿o m³odzie¿y, to ju¿ wywo-

skiej Fali”. Felietony o Lwowie

studium elitarne. Kszta³ci po-

wyg³asza³ te¿ np. Jerzy Janicki.

cjê mojego tomiku w jêzyku

dzieæ, ¿e jest rywalizacja miêdzy

³uje wra¿enie optymistyczne.

ukraiñskim „Карловарські

etów, pisarzy, dramaturgów.

Mimo wszystko myœla³am na

nim a Czes³awem Mi³oszem.

To miasto jest wspania³e. Za

пісні”. By³em tu trzy lata temu

Poniewa¿ m³odzi poeci nie maj¹

tej podstawie, ¿e Lwów jest

Poezja Herberta jest mocno

„drugim rzutem oka” zaczyna

z kim dyskutowaæ, szukaj¹

siê dostrzegaæ te rzeczy, któ-

znacznie bardziej prowincjo-

– jako prezes Oddzia³u Krakow-

osadzona w kulturze, historii

mistrzów, a Szko³a Pisania jest

rych siê nie widzia³o poprzednio.

nalny. A to jest po prostu wiel-

skiego SPP, z kole¿ankami.

Polski, a zarazem bardzo uni-

takim miejscem, gdzie mo¿na

Przyje¿d¿ali do nas goœcie z

wersalna. Nawi¹zuje do kultury

Trzeba o to miasto zadbaæ,

kie miasto. Zawsze porównuje

dyskutowaæ nad w³asnymi tek-

siê Kraków ze Lwowem. Nie-

Ukrainy – Jewhen Baran i Alek-

europejskiej, do podstaw, które

wtedy bêdzie takie, o jakim

stami. Podczas dwu lat studiów

s³usznie! Nasz kolega, Bogus³aw

sander Gordon oraz inni. Na

by³y w staro¿ytnej Grecji czy

opowiadali nasi przodkowie.

s³uchacze prze¿ywaj¹ intensywny

¯urakowski, znacznie trafniej

Ukrainie te¿ s¹ dwie organiza-

Rzymie. Ta poezja posiada og-

Wielu znanych poetów polskich

kurs dojrzewania intelektualnego

urodzi³o siê w tym mieœcie.

porównuje Lwów z Wiedniem.

cje, zrzeszaj¹ce poetów i pisarzy.

romny zasiêg tematyczny,

i artystycznego i zdobywaj¹ tyle

W ostatnich latach litera-

To miasto jest jak gdyby przy-

Stowarzyszenie Pisarzy Pol-

podobnie, zreszt¹, jak poezja

doœwiadczeñ, ile zdobywa siê

skich powsta³o razem z III

Mi³osza, ale w zupe³nie inny

tura ukraiñska staje siê coraz

kryte patyn¹, bo zatrzyma³o siê

w ci¹gu wielu lat. Sam bowiem

w rozwoju cywilizacyjnym.

Rzeczpospolit¹. W nim zorgani-

sposób. Niestety, Herbert nie

bardziej znana, t³umaczona,

talent nie wystarczy – trzeba go

Ale... s¹ tu szerokie ulice – jak

zowali siê poeci i pisarze, którzy

otrzyma³ Nagrody Nobla. Herbert

ukaza³o siê wiele ksi¹¿ek z

szkoliæ, doskonaliæ, jak w ka¿-

we wszystkich wielkich mias-

nie popierali Jaruzelskiego,

do koñca przyjmowa³ postawê

dziedziny prozy i poezji, perio-

dym innym tworzywie sztuki

dyki literackie poœwiêcaj¹ ca³e

tach, w Pary¿u czy Londynie.

byli przeciwko komunizmowi.

walcz¹c¹. Maj¹c tak wysok¹

(w muzyce czy sztukach plas-

numery tej literaturze. Kra-

Wspania³e parki jak choæby

Od stanu wojennego nie wystê-

pozycjê w œwiece, by³ w drugiej

tycznych).

powali publicznie, tylko w

po³owie XX wieku najbardziej

kowski Oddzia³ Stowarzy-

Park Jezuicki, ko³o którego

Odby³o siê tak¿e spotkanie

mieszkamy. To jest materia³ na

podziemiu i w koœcio³ów. Od

znanym poet¹ polskim. W³aœnie

szenia Pisarzy Polskich urz¹dza

we lwowskim oddziale Zwi¹zku

wielkie europejskie miasto

czasu Okr¹g³ego Sto³u przyjê-

on, a nie Mi³osz, by³ najczêœciej

co roku w Krynicy spotkania

Pisarzy Ukrainy. Ka¿dy z poetów

i strasznie przykro jest patrzeæ

liœmy do naszego krakowskiego

przek³adany na obce jêzyki,

literackie, na które przyje¿d¿aj¹

udzieli³ wywiadu w prasie

poeci i pisarze ukraiñscy.”

na jego dekadencjê. Mam na-

oddzia³u 30 osób, zmar³o te¿

wyró¿niany przez ró¿ne gremia

ukraiñskiej. Goœcie zwiedzali

Krystyna Lenkowska,

dziejê, ¿e przedwojenny potencja³

sporo naszych starszych kolegów.

na Zachodzie, wtedy, kiedy w

te¿ Lwów i okolice, Stanis³awów,

Jak widzê Lwów? Lwowem

naszych krajach by³ komunizm.

poetka i t³umaczka. „Jestem w

cywilizacyjny Lwowa zostanie

Drohobycz i inne miejsca zwi¹-

wykorzystany w wyniku prze-

jestem zauroczony. To miasto

Doceniano uniwersalizm jego

tym kraju po raz czwarty. Ka¿-

zane ze œladami polskiej litera-

mian ustrojowych.”

zbudowane z rozmachem, na

poetyckiego myœlenia, równo-

da moja podró¿ na Ukrainê ma

Ewa Sonnenberg: „Jestem

tury i kultury. Z okazji tego

szerok¹ skalê, miasto europej-

czeœnie – tematykê, zwi¹zan¹

nutkê nostalgii. Moja mama

spotkania zosta³a wydana

urodzi³a siê w Szeginiach.

poetk¹. Jest to dla mnie podró¿

skie, które mo¿e s³u¿yæ wa¿nym

z podstawami kultury euro-

ksi¹¿ka w jêzyku ukraiñskim:

Wyjecha³a st¹d z ca³¹ rodzin¹

sentymentalna, dlatego, ¿e

celom ogólnoeuropejskim. Ob-

pejskiej. Jest to poeta na wskroœ

„Шляхи єднання”, w której

serwujê, ¿e jest tu bardzo prê¿ne

europejski, o czym œwiadcz¹

w roku 1945, maj¹c 7 lat. Dzia-

tutaj mieszkali moi dziadkowie,

ukaza³y siê przek³ady wierszy

urodzi³a siê tu moja mama.

œrodowisko pisarzy ukraiñskich,

równie¿ jego motywy, tematy,

dek, Kazimierz Kozak, pracowa³

poetów krakowskich. Autorami

Lwów znam z opowieœci –

z których wiêkszoœæ doœæ dob-

zwi¹zane z kultur¹ staro¿yt-

we Lwowie na kolei, wiêc ro-

t³umaczeñ s¹ Aleksander Gordon

bardzo piêknych i malowni-

rze mówi po polsku, a przynaj-

noœci, czy kultur¹ nowsz¹. Przy-

dzinne têsknoty lwowskie czêsto

i Jewhen Baran.

towarzyszy³y mi w okresie

czych. Teraz mam mo¿liwoœæ

mniej rozumiej¹ jêzyk polski.

pomina to innego lwowianina,

skonfrontowania tych opowieœci

Poeci z Ukrainy przyje¿d¿ali do

Jana Parandowskiego z jego

dorastania. Z kolei wuj ojca,

Pierwsze wra¿enia

nas do Katedry Ukrainistyki na

œwietn¹ mitologi¹ i esejami.

z rzeczywistoœci¹. Muszê po-

Franciszek Wilk, pochodz¹cy z

o Lwowie

wiedzieæ, ¿e to, co by³o mi opo-

Uniwersytecie Jagielloñskim,

Myœlê o cz³owieku, zakochanym

Wysokiej ko³o £añcuta, studiowa³

Na pocz¹tku rozmawia³am

wiedziane, by³o rzeczywiœcie

by³a u nas np. autorka z Dnie-

w staro¿ytnoœci. Herbert spe-

filozofiê na Uniwersytecie Jana

z osobami, które przyjecha³y do

prawd¹. Opowiadano mi o tym

propietrowska, £esia Stepo-

cjalnie nie podkreœla³ swojego

Kazimierza. Spotka³am go w

Lwowa po raz pierwszy.

mieœcie rzeczy, które s¹ bardzo

wyczka.

zwi¹zku ze Lwowem.

Londynie w roku 1978. Opo-

El¿bieta Wojnarowska:

poetyckie, by nie powiedzieæ,

wiada³ o swojej m³odoœci we

Trzeba rozwijaæ kontakty

Czujê siê Galicjaninem

„Jestem poetk¹ i pisark¹.

wrêcz mityczne. To miasto ma

Lwowie i losach, które st¹d

Zanim dojechaliœmy do hotelu,

swój w³asny klimat, w³asny i nie-

Myœlê, ¿e nale¿a³oby rozwi-

Urodzi³em siê w Stanis³a-

zawiod³y go do Anglii, przez

d³ugo kr¹¿yliœmy lwowskimi

powtarzalny. Przywo³ujê w

jaæ nasze kontakty z poetami i

wowie. Po raz pierwszy by³em

Sybir, a potem z Armi¹ Andersa,

ulicami. Moje pierwsze wra¿enie

pamiêci wiersz Adama Zaga-

pisarzami polskimi z Ukrainy.

we Lwowie, gdy jechaliœmy

przez wiele odleg³ych krajów.