16

Jedyne takie miejsce

1 15 grudnia 2008 * Kurier Galicyjski

KAPLICA CZASZEK

wydobywaæ z p³ytkich do³ów

dobrze zachowane ludzkie

czaszki i koœci. Pomocnicy

ksiêdza mieli za zadanie

których nikt nawet nie

oczyszczanie tych koœci i od-

próbowa³ pochowaæ. By³ to,

ka¿anie ich poprzez wygoto-

SZYMON KAZIMIERSKI

wiêc czas nêdzy i rozpaczy.

wywanie. ¯aden z nich nie

Miasteczko Kudowa Zdrój

spodziewa³ siê tego, ¿e zie-

Zacznijmy mo¿e od tego,

ju¿ wtedy znane by³o ze

mia kryje tysi¹ce, dziesi¹tki

od czego zaczynaj¹ wszys-

swoich leczniczych Ÿróde³

tysiêcy trupów. Spod ziemi

cy. By³o to w roku 1776,

mineralnych. W 1636 roku

wydobywano wci¹¿ nowe i

kiedy pewnego dnia czeski

powsta³y pierwsze urz¹dze-

nowe szkielety, których

ksi¹dz Wac³aw Tomaszek,

nia k¹pielowe i lecznicze.

liczba wci¹¿ ros³a. Okoliczni

proboszcz koœcio³a para-

PóŸniej, w latach dwudzies-

ludzie, widz¹c wysi³ki ksiê-

fialnego pod wezwaniem

tych i trzydziestych dwu-

dza, raz po raz donosili mu

œwiêtego Bart³omieja we

dziestego wieku, by³o to jed-

o nowych mogi³ach i wolno

wsi Czermna niedaleko

no z najwiêkszych i najlepiej

le¿¹cych na polach koœciach

miasteczka Kudowy Zdroju,

zauwa¿y³ watahê bezpañ-

skich psów, rozkopuj¹cych

ziemiê ko³o starej, przy-

koœcielnej dzwonnicy i roz-

ci¹gaj¹cych po okolicy

szcz¹tki ludzkie, wydobyte

z niedbale wykonanego,

p³ytkiego grobu, jaki za-

pewne pozosta³ tam po

Kaplica Czaszek

niedawnej wojnie. Prusy

jak¹œ pracê i kawa³ek chleba.

Bieda by³a straszliwa. Nie-

wiarygodna. Ksi¹dz Toma-

szek, niedawno jeszcze miesz-

kaj¹cy w Rzymie, nie zna³

znanych na œwiecie uzdrowisk

pomordowanych i zmar³ych

kompletnie swojej parafii.

sudeckich, a jako jeden z

od zarazy. Ksi¹dz postano-

Ludnoœæ parafii nie zna³a siê

najznamienitszych goœci,

wi³, ¿e nie zostawi ¿adnych

prawie zupe³nie, bo w wiêk-

przebywa³ tu na leczeniu

niepochowanych zw³ok. A

szoœci sk³ada³a siê z ludnoœci

sam Winston Churchill. Tak

iloœæ wydobytych szkieletów

nap³ywowej. Takich maso-

by³o póŸniej. Na razie mamy

wych grobów, jak ten ko³o

Z inicjatywy pro-

koñcowe lata wieku osiem-

koœcielnej dzwonnicy, od-

boszcza zbudowano

nastego, g³ód, choroby i

krywano póŸniej znacznie

trupy, dos³ownie nie miesz-

wiêcej. W lasach i na polach

w pobli¿u koœcio³a

cz¹ce siê ju¿ w ziemi!

wci¹¿ jeszcze le¿a³y cia³a,

kaplicê. Nastêpnie,

wewn¹trz kaplicy,

Mo¿e wymieñmy plagi, jakie

bi³y siê wtedy z Cesarstwem

wszystkie jej

spad³y na tê ziemiê w ko-

Austriackim o Œl¹sk i po

œciany, a nawet

lejnoœci, w jakiej one nast¹-

trzech wojnach, trwaj¹cych

sufit, zaczêto

pi³y, a wiêc: wojna trzydzie-

z przerwami od roku 1740

stoletnia 1618-1648 pomiêdzy

do roku 1763, ostatecznie

ok³adaæ wieloma

Austri¹ a Niemcami, Szwecj¹,

odebra³y go Habsburgom.

warstwami koœci

Dani¹, Holandi¹ i Francj¹,

Na pewno spytacie Pañ-

i czaszek.

nastêpnie epidemia cholery,

stwo, czemu to ksi¹dz pro-

trwaj¹ca z przerwami do

boszcz nie wiedzia³, ¿e na

roku 1680 oraz pierwsza

jego terenie znajduje siê

dochodzi³a ju¿ dziesiêciu

wojna œl¹ska, która rozpo-

jakiœ masowy grób i trzeba

tysiêcy!

czê³a siê w roku 1740 i zaraz

by³o a¿ wyg³odnia³ych psów,

Powiadaj¹, ¿e idea utwo-

przesz³a g³adko w tak zwan¹

aby to one taki grób odkry³y.

rzenia mauzoleum, które

wojnê  siedmioletni¹  w

Dla kogoœ ¿yj¹cego w wa-

by³oby jednoczeœnie œwi¹ty-

ni¹ i ossarium, zrodzi³a siê

Takich masowych grobów, jak ten

w g³owie proboszcza po jego

ko³o koœcielnej dzwonnicy, odkrywano

doœwiadczeniach z pobytu

w Rzymie. Mo¿e w³aœnie tak

póŸniej znacznie wiêcej.

by³o? Z inicjatywy probosz-

latach 1756 – 1763, bêd¹c¹

runkach normalnych dziwne

cza zbudowano w pobli¿u

w³aœciwie pierwsz¹ wojn¹

te¿ wydawaæ siê bêd¹ po-

koœcio³a kaplicê. Nastêpnie,

œwiatow¹, jako ¿e toczy³a siê

rz¹dki, kiedy to dzikie psy

wewn¹trz kaplicy, wszystkie

nie tylko w Europie, ale i w

ca³ymi watahami wa³êsaj¹

jej œciany, a nawet sufit,

Ameryce, w Indiach i na Mo-

siê po osiedlach ludzkich

zaczêto ok³adaæ wieloma

rzu Karaibskim.

i z g³odu rozkopuj¹ ludzkie

warstwami koœci i czaszek.

Ta wojna, na terenie Czech

groby. Groby, o których nikt

Praca trwa³a kilkanaœcie lat.

mia³a charakter wojny au-

nie wie. Nawet proboszcz. Co

Wci¹¿ nowe czaszki, koœci

striacko – pruskiej. Czechy

to za kraj? Co to za czasy?

r¹k i nóg, znoszono i umiesz-

by³y spustoszone i wylud-

To by³y Czechy. Konkretnie

czano w kaplicy. Ludzkich

nione. LudnoϾ Czech prze-

Dolina K³odzka. Kraj jak

koœci by³o jednak wci¹¿ zbyt

mieszcza³a siê chaotycznie

najbardziej cywilizowany,

du¿o, nawet jak na takie

po ca³ym kraju w nadziei na

który obecnie nale¿y do

ogromne za³o¿enie. G³êboka

Kiedy ko³o dzwonnicy

Polski, ale rok 1776 by³ dla

piwnica pod kaplic¹ sta³a siê

Spod ziemi wydobywano wci¹¿ nowe

koœcio³a œwiêtego Bart³omieja

mieszkañców tej krainy

krypt¹, w której gromadzono

w Czermnej znaleziono

rokiem okropnym. By³o to

nastêpne szkielety, a¿ zaleg³y

i nowe szkielety, których liczba wci¹¿

groby dawnych mieszkañ-

tu¿ po krwawych wojnach

one warstw¹ przekraczaj¹c¹

ros³a. Okoliczni ludzie, widz¹c wysi³ki

ców wsi, ksi¹dz wezwa³ do

œl¹skich. A jeszcze przed

dwa metry wysokoœci! W

pomocy grabarza Langera

wojnami œl¹skimi przesz³a

kaplicy umieszczono o³tarz,

ksiêdza, raz po raz donosili mu o no-

i koœcielnego Schmidta i ra-

przez Czechy straszna epi-

a póŸniej figury dwóch anio-

wych mogi³ach i wolno le¿¹cych na

zem we trzech rozpoczêli

demia cholery. Cholerê przy-

³ów, dzier¿¹cych symbole

polach koœciach.

ekshumacjê byle jak pocho-

wleczono sk¹dœ nied³ugo po

S¹du Ostatecznego, wagê

wanych zw³ok. Zaczêto

wojnie trzydziestoletniej.

i tr¹bê.