12

Armeńskie wędrówki

2 13 lutego 2009 * Kurier Galicyjski

PANU BOGU TRZEBA SŁUŻYĆ JAK NAJPIĘKNIEJ

WITOLD KOCIÑSKI

tekst i zdjêcia

Armenia - to kraj piêknych,

¿yczliwych ludzi, nieza-

pomnianych widoków,

wspania³ych zabytków,

winnic i sadów, ale tak¿e

ruin poradzieckich osiedli

i porastaj¹cych agresywn¹

zieleni¹ wielkich zak³adów

pracy, budowanych dla

potrzeb sowieckiego impe-

rium, dziœ nikomu niepo-

trzebnych.

Strasz¹ rdzewiej¹ce kon-

Eczmiadzyn

strukcje obiektów, które

nigdy nie bêd¹ ukoñczone,

ogromne dŸwigi niebezpiecz-

kn¹³em, w Erewaniu powinno

nie odchylaj¹ siê od pionu

mieszkaæ oko³o 100 tysiêcy

i lada moment zaczn¹ siê

Ormian katolików. W Armenii

³amaæ. – Czy tu nie ma z³o-

jest nas co najmniej 180.000,

miarzy? – dziwi¹ siê moi

a od roku 1992 mamy wlasny

wspó³towarzysze podró¿y…

Ordynariat i Arcybiskupa.

Ormianie s¹ religijni, bêd¹

Komuniœci znisz-

bronili wiary chrzeœcijañskiej,

czyli piêkno

jak ma³o który naród. Nato-

miast z praktykowaniem wiary

architektoniczne

jest bardzo Ÿle. Wed³ug prze-

Erewania.

ciêtnego Ormianina, Koœció³

pe³ni rolê obroñcy tradycji i

Ormianie

Witold Kociñski

podkreœlaj¹, ¿e

Czakram w Muzeum

sobie z tym pora-

fialnym koœció³ku katolickim

ziemie przynieœli ju¿ aposto-

Ludobójstwa w Erewaniu

obrz¹dku ormiañskiego (jedy-

³owie Juda Tadeusz i Bart³o-

dz¹ i wszystko

nym w tym wielkim mieœcie).

miej, którzy, wed³ug tradycji

ju¿ zmian – podkreœla. Cierp-

odbuduj¹.

ormiañskiej, dzia³ali w Ar-

Tu by³ i modli³ siê w 2001 ro-

liwie t³umaczy szczegó³y wy-

ku nasz wielki rodak Ojciec

menii i tutaj ponieœli œmieræ

posa¿enia o³tarza. Zacieka-

Œwiêty Jan Pawe³ II.

Buduje siê du¿o, ale bez

mêczeñsk¹. Koœció³ ormiañski

wiaj¹ nas dwa s³oñca po

– Widzicie, jeszcze nie ma

gigantomanii, i ratuje to

nosi wiêc w nazwie s³owo

bokach – to starodawne instru-

„apostolski”. Nie miejsce tu,

prawdziwego koœcio³a –

wszystko, co ma wartoϾ

menty muzyczne, u¿ywane

by pisaæ o jego bogatej historii

rozk³ada rêce ks. Petros

historyczn¹. Pracy jest w bród

zamiast dzwoneczków – imi-

(Piotr). Ale bêdzie! Chcemy go

i potrzeba jeszcze wielu lat, by

tuj¹ szelest skrzyde³ anielskich.

Ka¿dy Ormianin

budowaæ i bêdziemy go

Armenia w pe³ni rozkwit³a.

Na nasz¹ proœbê prezentuje

jest przekonany,

Ten niedu¿y kraj (29 800 km2)

budowali! My nie jesteœmy

szaty liturgiczne. Zmienia siê

produktem XVII, XVIII czy

o niezwyk³ej i bogatej historii

w rajskiego ptaka – bo Panu

¿e now¹ religiê

XIX wieku. Ormianie od po-

niepodleg³oœæ odzyska³ po

Bogu trzeba s³u¿yæ jak naj-

na te ziemie

cz¹tku byli katolikami. To

rozpadzie Zwi¹zku Sowiec-

piêkniej.

potem siê tak porobi³o… To

kiego w 1991 roku. Zamiesz-

przynieœli ju¿

S¹ takie miejsca

w³aœnie w Armenii mia³a miej-

kuje go nieca³e trzy miliony

aposto³owie

sce pierwsza bitwa w obronie

ludzi, z czego niemal po³owa

Ks. Petros Yesayan mówi,

w Erewaniu,

Juda Tadeusz

wiary chrzeœcijañskiej (z Per-

- to mieszkañcy stolicy –

¿e Panu Bogu trzeba

gdzie trzeba po

sami w 451 r.)… Armenia

Erewania.

s³u¿yæ jak najpiêkniej

i Bart³omiej

po³o¿ona jest pomiêdzy Per-

Komuniœci zniszczyli piê-

prostu byæ.

– uciekam zatem do wspó³-

kno architektoniczne tego

wartoœci narodowych, o kate-

Ormianie s¹ reli-

czesnoœci. Na czele Apostol-

miasta – Ormianie na ka¿dym

chezie ma³o kto wspomina.

W Erewaniu, szukaj¹c

skiego Koœcio³a Ormiañskiego,

kroku podkreœlaj¹, ¿e sobie z

Ksi¹dz Petros Yesayan

œladów katolickich, odwie-

gijni, bêd¹

zwanego te¿ gregoriañskim

tym poradz¹ i wszystko odbu-

pracuje tu ju¿ trzy lata. Czêœæ

dzamy katolicko-ormiañskie

bronili wiary

(ok.6 milionów wiernych na

dzieciñstwa spêdzi³ w Baku,

duj¹, jak nale¿y. – Nie wszystko

zgromadzenie zakonne, czyli

chrzeœcijañskiej,

ca³ym œwiecie), stoi dzisiaj ka-

a w czasie wojny o Górny Ka-

od razu – denerwuj¹ siê. Licz¹

mechitarzystów (to dziêki nim

na pomoc rodaków, rozsia-

tolikos Garekin II Nersisjan.

rabach wraz z rodzin¹ uciek³

pod koniec XVIII w. nast¹pi³o

jak ma³o który

nych po ca³ym œwiecie.

Rezyduje w Eczmiadzynie –

do Borysowa na Bia³orusi. Do

odrodzenie kultury ormiañ-

naród. Natomiast

W 2001 roku Armenia uro-

czyli w miejscu, gdzie œw. Grze-

marianów wst¹pi³ w Polsce.

skiej), oraz misjonarki mi³oœci

czyœcie œwiêtowa³a jubileusz

gorz Oœwiêciciel za³o¿y³ pierw-

Jest ich duchowym cz³on-

Matki Teresy z Kalkuty, które

z praktykowa-

1700-lecia chrzeœcijañstwa –

sz¹ siedzibê biskupi¹. Koœció³

kiem (vir aggregatus). Miesz-

opiekuj¹ siê chorymi dzieæmi

niem wiary jest

jest pierwszym w historii

ten nie podlega Rzymowi, w

ka³ i studiowa³ w Lublinie.

– uœmiechniête buŸki s¹ naj-

bardzo Ÿle.

królestwem, w którym sta³o

przeciwieñstwie do Koœcio³a

Mówi po polsku bez ¿adnych

lepsz¹ rekomendacj¹ ich pracy.

siê ono oficjaln¹ religi¹. Choæ

katolickiego obrz¹dku ormiañ-

akcentowych nalecia³oœci.

S¹ takie miejsca w Erewa-

historycy nadal dyskutuj¹

skiego, który uznaje w³adzê

sami a Bizancjum i st¹d to

Zafascynowany ormiañskimi

niu, gdzie trzeba po prostu

nad konkretn¹ dat¹ – czy by³

i autorytet papie¿a. To jedyna

wszystko. Katolikosa, czyli

korzeniami, d¹¿y³ do tego, aby

byæ. Powiada siê o tym mieœ-

to rok 300 czy 301, a mo¿e

ró¿nica, i jak powiada Ernest,

patriarchê Katolickiego Koœ-

pracowaæ w Armenii wœród

cie, ¿e jest ró¿owo-zielone.

nawet 314 lub 315, nie prze-

a w³aœciwie ksi¹dz Piotr (o któ-

cio³a Ormiañskiego, mamy od

swoich rodaków. Dopi¹³ swego.

Ró¿owe od koloru kamienia,

1742 roku (jest nim obecnie

czy to faktowi pierwszeñstwa.

rym za chwilê): „Relacje miêdzy

Jest niezwykle energiczny,

z którego je wybudowano,

Nerses Bedros (Petros) XIX

Koœcio³ami s¹ dobre, nie powie-

pe³en planów i pomys³ów.

Edykt Mediolañski z 313

a zielone – wiadomo.

– przyp. autora). Za Sowie-

dzia³bym, ¿e braterskie, raczej

Jestem pewien, ¿e wszystkie

roku nie og³asza³ chrzeœcijañ-

W parku Zwyciêstwa na

dobrych s¹siadów. O jednoœci

tów dzia³alnoœæ naszego Koœ-

zrealizuje. Ju¿ dzia³a przy

stwa religi¹ pañstwow¹, lecz

ogromnym postumencie stoi

na razie nie ma mowy. My siê

cio³a by³a zabroniona, a 70

jego parafii Ni¿sze Semina-

dawa³ wolnoœæ jej wyznawa-

Matka Armenia z mieczem

szanujemy, ale ka¿dy zostaje

duchownych zosta³o zes³a-

rium Duchowne, w którym jest

nia. Ta data ³¹czy siê z dzia-

i patrzy w stronê Turcji – na

przy swoim zdaniu”.

nych do ³agrów lub zamordo-

wychowawc¹ m³odych kan-

³alnoœci¹ œw. Grzegorza Oœwiê-

œwiêt¹ górê Ararat. Kiedyœ sta³

Wielk¹ radoœci¹ jest spot-

wanych. Wierzê, ¿e teraz

dydatów do stanu duchow-

ciciela, który, nawróciwszy

tu pomnik Stalina. Przy mon-

kanie kap³ana, który swojemu

bêdzie ju¿ tylko lepiej. Mam

nego.

króla Tirydatesa III, zosta³

ta¿u nowego monumentu zgi-

powo³aniu poœwiêci³ siê bez

w swojej parafii oko³o 500

Ks. Petros przybli¿a nam

pierwszym biskupem. Ale

nê³o dwóch robotników, mówi

reszty. Mieliœmy to szczêœcie

rodzin, a wed³ug badañ ame-

ka¿dy Ormianin jest przeko-

liturgiê w obrz¹dku ormiañ-

siê, ¿e nawet po œmierci Józef

w Erewaniu, w ma³ym para-

rykañskich, z którymi siê zet-

nany, ¿e now¹ religiê na te

skim. – Od XII wieku nie by³o

Wissarionowicz mordowa³.