16

Niestereotypowy kawaler

2 13 lutego 2009 * Kurier Galicyjski

PAWŁO SZANDRUK

sierpniu 1920 roku w Miñsku.

Jesieni¹ 1920 rozmowy prze-

niesione zosta³y do Rygi.

Delegacja polska na rozmowy

z bolszewikami by³a bardzo

¿yciow¹ prawdê, która mówi,

dziwnym przedstawicielstwem

¿e pomimo zmiennych losów

Polski. Chwilami zdawa³o siê,

wojny, pomimo brutalnych

SZYMON KAZIMIERSKI

czasami nacisków, mo¿na

¿e jest ona emocjonalnie bar-

zachowaæ swoje cz³owieczeñ-

dziej zwi¹zana ze sprawami

Wikipedia, wolna encyklo-

stwo, zwyciê¿aæ pokusy pój-

Rosji Sowieckiej, ni¿ Polski.

pedia, podaje nastêpuj¹c¹

œcia na ³atwiznê i omijaæ

Ju¿ na samym wstêpie rozmów,

definicjê stereotypu:

pu³apki, zastawiane przez los.

delegacja polska zgodzi³a siê

Stereotyp (z gr. stereos

Bêdzie to opowieœæ o zawo-

na uznanie marionetkowej

– „przestrzenny”, typos –

dowym ¿o³nierzu, który zmie-

Ukraiñskiej Socjalistycznej

„wzorzec”, „odcisk”) – kon-

nia³ armie i mundury, ale

Republiki Radzieckiej, powo-

strukcja myœlowa, zawiera-

zawsze pozostawa³ tym, czym

³anej przez bolszewików w

j¹ca komponent poznawczy

by³. Ukraiñskim patriot¹. Czy

Charkowie. By³o to zaska-

(zwykle uproszczony), emo-

wœród Pañstwa znajdzie siê

kuj¹ce wszystkich, wycofanie

cjonalny i behawioralny

ktoœ, komu nasza opowieœæ

siê strony polskiej z dotych-

(zwi¹zany z zachowaniem),

pozwoli na z³amanie swojego

czasowego uznania dla Ukra-

zawieraj¹ca pewne fa³szywe

dotychczasowego stereotypu?

iñskiej Republiki Ludowej.

przeœwiadczenie, dotycz¹ce

Paw³o Szandruk, bo o nim

W dalszych rozmowach poko-

ró¿nych zjawisk, w tym

mowa, urodzi³ siê 28 lutego

jowych pomiêdzy Polsk¹,

innych grup spo³ecznych.

1889 r. na Wo³yniu we wsi

Rosj¹ Sowieck¹ i Ukrain¹,

Stereotyp przyjêty mo¿e

Borsuki. Po ukoñczeniu gim-

Ukrainê (a w³aœciwie USRR)

byæ przez jednostkê w wy-

nazjum w Ostrogu studiowa³

reprezentowaæ mia³a delegacja

niku w³asnych obserwacji,

na Ni¿eñskim Instytucie Filo-

bolszewicka. Jaka to by³a

przejmowania pogl¹dów

logicznym, w roku 1911 ukoñ-

reprezentacja Ukrainy, najle-

innych osób, wzorców prze-

czy³ Instytut imienia Ksiêcia

piej œwiadczy fakt, ¿e ukraiñ-

kazywanych przez spo³e-

Bezborodki, a w roku 1913 -

skie dokumenty tej delegacji

czeñstwo, mo¿e byæ tak¿e

Aleksandryjsk¹ Szko³ê Woj-

sporz¹dza³ w jêzyku ukraiñ-

wynikiem procesów emocjo-

skow¹ w Moskwie.

skim pan Leon Wasilewski,

nalnych (np. przeniesienia

Bra³ udzia³ w pierwszej

przedstawiciel delegacji pol-

agresji). Stereotypy mog¹

wojnie œwiatowej w randze

skiej, bo owi „Ukraiñcy” tego

byæ negatywne, neutralne

sztabskapitana. Po rewolucji

nie potrafili.

lub pozytywne, chocia¿ naj-

lutowej, pu³k przez niego

Pan Wasilewski nic takiego

czêœciej spotykamy siê z wy-

dowodzony przekszta³ci³ siê z

robiæ nie musia³. Dlaczego,

obra¿eniami negatywnymi.

typowego pu³ku armii rosyj-

wiêc wys³ugiwa³ siê delegacji

Stereotyp jest przekona-

skiej w pu³k o wyraŸnym ju¿

bolszewickiej? Kto wys³a³ tego

niem zbiorowym, tzn. jest

charakterze ukraiñskim.

to przekonanie ¿ywione

Tajemnicze zdjêcie Paw³a Szandruka. Nie jest to

przez pewn¹ grupê ludzi...

mundur SS

Czasami niezwykle trudno

przychodzi nam uzmys³o-

W wyniku postanowieñ

przeciwko tworz¹cej siê URL

wienie sobie, ¿e pos³ugujemy

pokoju ryskiego zosta³ w lis-

wojska bolszewickie. Docho-

siê stereotypami. Na pewno

topadzie 1920 roku interno-

dzi do pierwszej wojny ukra-

nie pomog¹ nam w tym roz-

wany w obozie w Szczypiornie.

iñsko-bolszewickiej.

mowy, prowadzone w naszym

Paw³o Szandruk walczy³

Wraz z nim, na terytorium

w³asnym œrodowisku, bo te

z bolszewikami pocz¹tkowo

Polski znalaz³o siê wtedy oko³o

raczej tylko umocni¹ nas w

jako dowódca poci¹gu pan-

40 tysiêcy ¿o³nierzy i cywilów

cernego i oddzia³u samo-

ukraiñskich, oko³o 4 tysi¹ce

To opowieϾ

chodów pancernych. Na-

oficerów, a wœród nich - ponad

o zawodowym

stêpnie dowodzi³ 9 pu³kiem

60 genera³ów.

¿o³nierzu, który

Józef Pi³sudski, stoj¹c przed frontem

zmienia³ armie

internowanych ¿o³nierzy ukraiñskich,

Polski plakat – Bij bolsze-

wika

i mundury, ale

powiedzia³: „Ja was przepraszam,

Bolszewicki plakat

zawsze pozosta-

panowie, ja was bardzo przepraszam

pana na rozmowy z bolsze-

propagandowy przeciwko

wa³ tym, czym

wikami? Pan Leon Wasilewski

Polakom i petlurowcom

– to mia³o byæ zupe³nie inaczej”.

to ojciec Wandy Wasilewskiej,

by³. Ukraiñskim

Rz¹d URL i Rada Repub-

W miesi¹c po rewolucji

piechoty w 3 Dywizji ¯e-

a wiêc trudno siê dziwiæ póŸ-

patriot¹.

liki na swoj¹ rezydencjê zajê³y

paŸdziernikowej, bior¹c na

laznej armii Ukraiñskiej Re-

niejszemu postêpowaniu

hotel Bristol w Tarnowie.

serio gadanie Lenina o prawie

publiki Ludowej, która zwa³a

Wandy, wychowanej przez ta-

Kilka miesiêcy póŸniej, 15

stereotypie. Stereotyp, jak

narodów do samostanowienia,

siê Armi¹ Czynn¹.

kiego ojca.

maja 1921 roku, podczas wi-

utworzono Ukraiñsk¹ Repub-

mówi encyklopedia, jest prze-

20 marca 1920 r. Paw³o

Pan Wasilewski „robi³ wiêc

zyty w obozie w Szczypiornie,

likê Ludow¹, obejmuj¹c¹

konaniem zbiorowym, a wiêc

Szandruk obj¹³ dowództwo 4.

za Ukraiñca”, a prawdziwy

Józef Pi³sudski, stoj¹c przed

tereny dawniejszych guberni

dopiero wyjœcie poza nasze

Brygady Strzelców, uformo-

Ukrainiec, przedstawiciel Rady

frontem internowanych ¿o³-

rosyjskich: kijowskiej, podol-

œrodowisko mo¿e stworzyæ

wanej w³aœnie w okolicach

Republiki URL, pose³ Ked-

nierzy ukraiñskich, powiedzia³:

skiej, wo³yñskiej, czernihow-

pozycjê, z której stereotyp

Kamieñca Podolskiego.

rowski, móg³ siê tylko obradom

„Ja was przepraszam, pano-

skiej, po³tawskiej, charkow-

zacznie byæ przez nas wy-

Po zawarciu pomiêdzy

przys³uchiwaæ. Jego alarmu-

wie, ja was bardzo przepra-

skiej, katerynos³awskiej, cher-

raŸnie dostrzegany. Dobrze

URL i Polsk¹ tak zwanej

j¹ce raporty, wysy³ane do rz¹du

szam – to mia³o byæ zupe³nie

soñskiej i taurydzkiej. Widz¹c,

Umowy Warszawskiej (21

jest te¿ zapoznaæ siê z jakimœ

URL, by³y przez ten rz¹d pocz¹t-

inaczej”. Jako¿ Józef Pi³sud-

¿e Ukraiñcy zupe³nie nie znaj¹

kwietnia 1920), dowodzona

przyk³adem ³amania stereo-

kowo uwa¿ane za jakieœ kolo-

ski mia³ za co przepraszaæ.

siê na ¿artach, Lenin wysy³a

przez Szandruka brygada

typu. Mo¿e to byæ rzucona

salne nieporozumienie.

Polsko-sowieckie rokowania

przez kogoœ idea, lub czyjeœ

wraz z Wojskiem Polskim

Wyznaczenie granicy po-

W listopadzie

pokojowe rozpoczêto ju¿ w

dzia³anie tak odbiegaj¹ce od

atakowa³a i zdoby³a Kijów.

miêdzy Polsk¹ i Rosj¹ Sowieck¹

Nastêpnie broni³a Galicji

przyjêtej normy, ¿e a¿ oburza-

1920 roku na

O tym kto reprezentowa³ Ukrainê pod-

w walkach pod Sidorowem

j¹ce, lub choæby tylko niepo-

terytorium

czas rozmów z Polsk¹, najlepiej œwiad-

i Ni¿niowem. W paŸdzierni-

koj¹ce i zastanawiaj¹ce.

Polski znalaz³o

Chcia³bym dzisiaj przed-

ku 1920 na Podolu, brygada

czy fakt, ¿e dokumenty jej delegacji

stawiæ Pañstwu cz³owieka

zakoñczy³a kampaniê prze-

siê oko³o 40

sporz¹dza³ w jêzyku ukraiñskim pan

bardzo nietypowego. £ami¹-

ciwko bolszewikom zdoby-

tysiêcy ¿o³nierzy

cego swoim postêpowaniem

ciem Mohylowa i Szarogro-

Leon Wasilewski, przedstawiciel dele-

niejeden stereotyp. Cz³owieka,

du. Szandruk w roku 1920

i cywilów

gacji polskiej, bo owi „Ukraiñcy” tego

który ca³ym swoim ¿yciem

otrzyma³ stopieñ genera³a-

ukraiñskich.

nie potrafili.

poœwiadcza³ bardzo wa¿n¹

chor¹¿ego.