19

Wywiad

Kurier Galicyjski * 2 13 lutego 2009

Archiwariusz rodów polskich z Białej Krynicy

HALINA P£UGATOR

Sta³o siê to 13 lutego 1936 ro-

- W 1970 roku przyjecha³

tekst i zdjêcie

ku. Œwi¹tynia zapali³a siê od

do nas kuzyn mamy. Zachê-

pozostawionej po œlubie œwiecy.

ca³ mnie do tego, bym siê

Ponad dwieœcie drzew

Zobaczywszy to, Polak rzuci³

uczy³ jêzyka polskiego. W

genealogicznych starych

siê w ogieñ i po kilku minu-

1988 roku po raz pierwszy

rodów polskich sporz¹dzi³

tach upad³ na progu. Za nim

pojecha³em do Polski, do ma-

mieszkaniec Stanis³awowa

zawali³a siê œciana. Na szczê-

minej kuzynki, która wyje-

Micha³ Stulkiwski. Nieba-

œcie, pozosta³ przy ¿yciu. Uk-

cha³a do Polski w 1945 r. Tam

wem, jako skutek mrówczej

raiñcy chodzili do koœcio³a co

spotka³em swoich ziomków.

pracy tego spadkobiercy

niedzieli, bo ksi¹dz grecko-

Bola³o mnie, ¿e mieszkañcy

dawnych rodzin polskich ze

katolicki, z powodu braku para-

naszej wsi nie maj¹ powi¹zañ

wsi Bia³a Krynica w powiecie

fii, przyje¿d¿a³ do Bia³ej Kry-

z rodzinami w Polsce. To siê

Podhajce na Ziemi Tarno-

nicy dwa-trzy razy w miesi¹cu.

zmienia. Z pomoc¹ naszych

- Czy w Pana rodzinie w

polskiej, ma siê ukazaæ

ziomków z Polski, obchodzi-

czasach sowieckich prze-

ksi¹¿ka „Bia³a Krynica. His-

liœmy stulecie naszego koœ-

trwa³y tradycje polskie?

toria rodowodów.” O swojej

cio³a. Przyjecha³o wielu Pola-

pracy pan Micha³ opowie-

- Czegoœ szczególnego nie

ków. Tak zaczê³o siê powtórne

dzia³ Czytelnikom „Kuriera

by³o, albowiem rodzice oba-

³¹czenie rodzin.

Galicyjskiego.”

- Dziêki swoim bada-

wiali siê w³adzy sowieckiej,

niom, odnalaz³ Pan rodzinê,

która mog³a wsadziæ za kratki

- Panie Michale, dlaczego

o której wiedzia³ niewiele.

za nieostro¿nie wypowiedziane

wpad³ Pan na pomys³, ¿eby

s³owo czy za modlitwê. Jednak,

- Tak, okaza³o siê, ¿e bur-

opisywaæ rody polskie?

potajemnie obchodziliœmy

mistrz O³awy, Ryszard Woj-

- Z chêci lepszego poznania,

œwiêta katolickie i grekoka-

ciechowski, jest moim dalekim

tolickie. Niekiedy krewni z Pol-

przede wszystkim, w³asnych

kuzynem. Wyjaœni³o siê to

ski przysy³ali nam op³atki.

korzeni, bowiem urodzi³em siê

przez przypadek. Przyjecha³

Sta³o siê to swego rodzaju sym-

w wielodzietnej rodzinie na

do naszej wsi i chcia³ odnaleŸæ

bolem naszej wspólnoty z ro-

wsi polskiej. Moja matka, Han-

miejsce, w którym niegdyœ sta³

Micha³ Stulkiwski

dzin¹. Ta tradycja w naszej

na Specjalna, pochodzi ze

dom jego przodków. Coœ tam

cha³o 1200 osób. W Bulkowie,

Potem zacz¹³em siê intereso-

znanego rodu z okolic Krako-

rodzinie jest ¿ywa dotychczas.

mu pokazali, ale Ÿle. Wówczas

W dniu Wszystkich Œwiêtych,

O³awie, Wroc³awiu, Legnicy

waæ rodzinami s¹siadów,

wa. Nazwisko to jest doϾ

mieszkañcy wsi, którzy wie-

1 listopada, szliœmy zawsze na

¿yje obecnie spora diaspora

znajomych. Tak siê to zaczê³o...

dziwne. Byæ mo¿e, powsta³o

dzieli, ¿e badam historiê naszej

- Jak d³ugo bada³ pan

cmentarz. Niektórzy w tajem-

z Bia³ej Krynicy. Wyjecha³o

wskutek tego, ¿e któryœ z mo-

miejscowoœci, zatelefonowali

rody polskie w Bia³ej Kry-

nicy uczyli siê œpiewaæ polskie

te¿ wielu moich krewnych.

ich przodków czêsto u¿ywa³

do mnie i poprosili o pomoc.

nicy?

Pozosta³o 240 rodzin mie-

kolêdy, zaœ matka zawsze mnie

s³owa „specjalnie”. W ten spo-

Okaza³o siê, ¿e mieszkali tam

szanych, które w roku 1947

- Oko³o piêciu lat. Rozalia

sób sta³o siê ono nazwiskiem.

zachêca³a do modlitw w jêzy-

moi krewni, nie jesteœmy wiêc

ku polskim. Wkrótce, dziêki

zaczêto wywoziæ na Sybir. Ci,

Racina i Kazimierz Kap³un

Babcia od strony matki – Apo-

z panem Ryszardem obcymi

listom rodziny, nauczy³em siê

których omin¹³ z³y los,

pomogli mi nie tylko w u³o-

lonia Borkowska – nale¿a³a

sobie ludŸmi.

- Co w badaniu rodowo-

czytaæ i pisaæ po polsku.

wkrótce równie¿ wyjechali.

¿eniu drzew genealogicznych,

do szlachty czêstochowskiej.

dów by³o najtrudniejsze?

Szczególne podziêkowania

W 1951 r. na Polaków z Bia³ej

ale tak¿e pomogli w odno-

Nasz daleki przodek, Mi-

Krynicy znów czeka³y œniegi

wieniu listy wszystkich gospo-

za zachowanie jêzyka pol-

ko³aj Borkowski, bra³ udzia³

- Najpierw robi³em wszyst-

Syberii. Stamt¹d, odsie-

darstw wg. stanu na 1945

w Powstaniu Styczniowym

skiego nale¿¹ siê ofiarnym

ko chaotycznie. Wkrótce –

kobietom, które, haruj¹c w

dziawszy swoje w wiêzieniach

rok. Obecnie mamy ju¿ infor-

w 1863 roku. Uciekaj¹c przed

pogubi³em siê i nic nie mo-

ko³chozie, nie maj¹c odpo-

i przebywaj¹c na zes³aniu,

macje o tym, jak siê prze-

przeœladowaniami rosyjskich

g³em zrozumieæ. Dopiero po

wiedniego wykszta³cenia,

Polacy ju¿ tu nie wrócili.

mieszczali prawie wszyscy

gnêbicieli, uciek³ do Galicji

trzech latach poszukiwañ

- Wiadomo, ¿e w czasach

Polacy z Bia³ej Krynicy. Wia-

zachowywa³y wielk¹ god-

i osiedli³ siê we wsi Nowosió³ki,

u³o¿y³em swój schemat.

wojny wspólne ¿ycie Ukra-

domo, kto i dok¹d wyjecha³,

noœæ. Bywa³o, ¿e schodzi³y

gdzie rozpocz¹³ pracê jako

Okaza³o siê ¿e, aby odnaleŸæ

iñców i Polaków siê skom-

kto gdzie zmar³ czy zgin¹³

kancelista gminy. Po stronie

siê w czyimœ domu, modli³y

wszystkie osoby, które miesz-

plikowa³o. Jak wygl¹da³o to

siê na ró¿añcu, przekazy-

i gdzie zosta³ pochowany.

ojca te¿ jest wielu Polaków.

ka³y w tym czy innym domu,

u was, w Bia³ej Krynicy?

Wiemy o uczestnikach wojen

Babcia ze strony ojca, Kata-

trzeba szukaæ w ksiêgach

wa³y jedna drugiej przepi-

- Mogê zapewniæ, ¿e tu

i Polakach, wywiezionych

rzyna Drozdowska, pocho-

metrykalnych nie wed³ug

sane rêcznie czy na maszy-

nigdy nie by³o ¿adnych konf-

przez Niemców. To zas³uga

dzi³a z Trembowli.

nazwiska, a wed³ug numeru

nie modlitewniki. Ca³¹ swoj¹

liktów miêdzy Polakami i Uk-

braci Kap³unów.

Jednak, w pewnym mo-

domu. Dalej szukaæ tylko

wiedzê przekazywa³y dzie-

- Czy du¿o rodzin pol-

raiñcami – ani na tle wyzna-

mencie moja mo¿liwoœæ dal-

wed³ug tego numeru. Cho-

ciom, wychowywa³y je na

skich by³o w Bia³ej Krynicy?

niowym, ani na tle etnicznym.

szych badañ na Ukrainie

cia¿, w ksiêgach metrykal-

dobrych i szlachetnych lu-

O pokojowym wspó³¿yciu

- Przed II wojn¹ œwiatow¹

wyczerpa³a siê. Trzeba by³o

nych zdarza siê wiele b³ê-

dzi, którzy ufaj¹ Bogu i nig-

mo¿e œwiadczyæ fakt, ¿e

w naszej wsi mieszka³o 70 %

jechaæ do Polski i tam szukaæ

dów. Jedna niew³aœciwie

dy nie zapominaj¹ o tym, ¿e

ksi¹dz rzymskokatolicki

Polaków i 30% Ukraiñców.

zerwanych nici rodu. Dziêki

napisana litera mo¿e znisz-

s¹ Polakami.

uratowa³ Najœwiêtszy Sakra-

Wiele rodzin by³o miesza-

- Jak siê rozpoczê³a Pana

dawnym ziomkom pracowa³em

czyæ ca³e dotychczasowe

ment w trakcie po¿aru w

nych. W 1945 roku z naszej

w archiwum historycznym

znajomoϾ z polskimi krew-

poszukiwania.

nymi?

œwi¹tyni greckokatolickiej.

wsi w stu wagonach wyje-

klasztoru ojców bernardynów.

KG

KG

Opowiadanie

SEN SENIORA

siê na wszystkie strony. Nic

Ca³a poduszka mokra od

straconego! Jest jeszcze kurnik.

mojej œliny. Czujê, ¿e coœ tam

Wpadam do kurnika. Dopa-

L. KRYSTYN KUPRAS

œciskam w mojej piêœci. Chyba

dam bia³¹ kurkê. Pieniek i to-

Zoetermer, Holandia

to ten nó¿, którym chcia³em

a ja zgubi³bym swoje buty,

auta jednak œpi¹. Zrezygno-

porek. Kurka wrzeszczy. Trzask,

zar¿n¹æ ró¿owiutkiego wiep-

gdybym go goni³.

wany k³adê siê do ³ó¿ka i

prask! G³ówka odlatuje. Ju¿

mimo tego burczenia czy to

A mo¿e kangur? Te¿ siê nie

Pewien starszy samotny

rzaka. Rozwieram piêœæ. Widzê,

myœlêorosole.Chwilanieuwagi.

brzêczenia zasypiam. Œni mi

uda. Ten ma silne piêœci i swym

pan przebywa ju¿ od paru

¿etonienó¿,agwóŸdŸ,naktórym

Cygankapotrafiugotowaæwspa-

Bezg³owa kurka wymyka mi

prostym lub sierpowym pos³a³-

siê farma zwierz¹t. Du¿a

miesiêcy w spo³ecznym domu

siê z r¹k. Wyfruwa przez okien-

nia³¹ zupê. ¯ó³te oczka t³uszczu

by mnie na murawê, zanim

seniorów. Jeszcze, kiedy mia³

farma. Horda kolorowych gda-

ko kurnika i znika w chmurze

i smakowite miêso. Nic z tego.

zd¹¿y³bym dosiêgn¹æ jego

doœæ si³ i mieszka³ „u siebie”,

cz¹cych kur i piej¹cych ko-

kur, rozdrapuj¹cych ziemiê w

od czasu do czasu kupowa³

Spogl¹dam uwa¿nie. Niestety!

szyi. A mo¿e jednak kurka?

gutów. Grzebi¹ w trawie i wy-

poszukiwaniu robaków.

dziobuj¹ robaczki. W dalszym

Jednawystarczy.Z³apiê.Obetnê

kawa³ befsztyka, sma¿y³ go

To by³ zwyczajny gwóŸdŸ.

Chwilowa klêska. Nie dajê

g³ówkê, sparzê gor¹c¹ wod¹,

planie – skacz¹ce kangury

i konsumowa³ z apetytem.

Zamierza³em wczoraj wbiæ

za wygran¹. Wypadam z kur-

ten gwóŸdŸ we drzwi mojej

oskubiê, wypatroszê i wsadzê

i d³ugoszyje strusie. Nieco

A teraz, co temu ubogiemu

nika i z no¿em w prawej rêce

szafy, aby powiesiæ lusterko

do garnka. Sól, pieprz, liœæ bob-

dalej – rozleg³a ka³u¿a. Ta-

bud¿et dom seniora mo¿e za-

goniê ró¿owego wieprzaczka.

do golenia. Rano, po œniadaniu

kowy. Pe³ny garnek smako-

oferowaæ. Raz w tygodniu ka-

rzaj¹ siê w niej ró¿owiutkie

Ten kwiczy i ucieka. Dopa-

wa³ek sma¿onej mortadeli.

i zabiegach, pospacerowa³em

witego roso³u. ¯ó³to-z³ociste

i t³uœciutkie wieprzaczki. Ryj¹,

dam go jednak i wskakujê na

plamki roztopionego t³uszczu.

mlaskaj¹ i kwicz¹ z radoœci.

Œni siê, wiêc, mu, ¿e mo¿e jed-

do „Alfy”. Wst¹pi³em do sklepu,

jego grzbiet. Lew¹ rêk¹ chwy-

Mój zachwycony wzrok po-

Smakowite udka. Sam wypijê

nak podadz¹ ten befsztyk. Ale

gdzie sprzedaj¹ gazety i popu-

tam pêk szczeciny na grzbie-

larne ksi¹¿ki. Zapyta³em, czy

ten rosó³ i zjem wszystkie ud-

na pró¿no. Staruszek œni. Mo¿e

dziwia t³uste kurki i przeska-

cie. Wieprzak cwa³uje, kwiczy

abyniemaj¹EgipskiegoSennika.

ka. Nikomu nie dam. A to ze

uda siê mu, chocia¿ we œnie

kuje to na kangury, strusie i na

i podskakuje na swych krót-

„upolowaæ” kawa³ek prawdzi-

Sprzedawca spojrza³ na mnie

mnie samolub i ³akomczuch.

ró¿owe wieprzaczki. Ach, ile

wego bifa.

kich koñczynach. Wylatujê w

tak dziwnym i pytaj¹cym, i zara-

Œlinka cieknie po brodzie.

tu miêsa! Tyle miêsa! Myœlê

Wpadam w to stadko bia³ych

powietrze, jak kowboj wyrzu-

Jest ju¿ póŸno. Zasn¹æ nie

szybko. Z³apiê strusia, skrócê

zem pogardliwym wzrokiem,

i kolorowych kurek i usi³ujê

cony z siod³a na rancho w

mogê. S³yszê ci¹g³e burczenie,

tê szyjkê o tê ma³¹ g³ówkê

¿e w mig poj¹³em, co on o mnie

z³apaæ, chocia¿ jedn¹ z nich.

Texasie. L¹dujê w b³otnistej

sobie pomyœla³. Sennika nie

i wytnê sobie du¿y kawa³ek

a mo¿e i brzêczenie. Mo¿e

ka³u¿y. Pot³uczony zadek za-

by³o na sk³adzie. I tak pozosta-

strusiego bifa. Œlinka leci po

Z okropnym kurzym wrzas-

jakiœ gapa nie zgasi³ motoru

bola³ tak mocno, ¿e a¿ siê

swego auta. Podchodzê do

³em w „niesycie” niewyt³uma-

kiem i szumem trzepocz¹cych

brodzie. Ale chyba nic z tego

obudzi³em.

okna i wyzieram. Wszystkie

czonego znaczenia tego snu.

skrzyde³ kurki rozpierzch³y

zamiaru. Struœ ma d³ugie nogi,