20

Granice światów

2 13 lutego 2009 * Kurier Galicyjski

Eugeniusz Tuzow Lubański

GDZIE PŁYNIE WODA

Część I

EUGENIUSZ TUZOW-

wspó³pracuj¹c z wydawanym

LUBAÑSKI rozpocz¹³ pracê

w Warszawie tygodnikiem

dziennikarsk¹ na pocz¹tku

„Myœl Polska”. Jest cz³onkiem

lat 90. XX wieku w polskim

warszawskiego oddzia³u Sto-

piœmie „Dziennik Kijowski”.

warzyszenia Dziennikarzy

D³u¿sze teksty, g³ównie repor-

Polskich i Narodowej Spi³ki

ta¿e i wywiady zacz¹³ druko-

¯urnalistiw Ukrainy.

waæ w tym samym czasie w

Za najbardziej interesuj¹ce

wierzê w³asnym uszom, bo

dzeni w zaduchu miêdzyna-

Rozmawiamy w jêzyku ukra-

polonijnym dzienniku, wyda-

spotkania dziennikarskie

s³yszê: „Czy nie chcecie, ¿e mn¹

rodowego wagonu sypialnego.

iñskim. W toku rozmowy

wanym w Nowym Jorku –

uwa¿a – spotkania z wybitnym

siê wybraæ na Nowy Rok do

Nazajutrz o siódmej z mi-

rozumiem, i¿ razem z kole¿an-

„Nowy Dziennik”. W drugiej

kompozytorem i pieœniarzem

Kroœcienka na rekolekcje

nutami, poci¹g relacji Kijów-

k¹ wraca z Kijowa do Lwowa,

po³owie lat 90. nawi¹za³ wspó³-

polskim Czes³awem Nieme-

oazowe?” Zupe³nie nie namyœ-

Przemyœl przybywa do Lwowa.

gdzie mieszka. Poruszamy

pracê z „Gazet¹ Krakowsk¹”,

nem, rok przed jego œmierci¹.

laj¹c wypali³em: Tak, chcemy,

Wiêkszoœæ dotychczasowych

nabola³y temat kryzysu, który

póŸniej z krakowskim „Dzien-

A tak¿e spotkania z pisarzami

to nasze marzenie. No, i wszyst-

uderza finansowo prawie

pasa¿erów opuszcza brudny

nikiem Polskim”. Ponad 9 lat

polskimi o s³awie œwiatowej -

ko potoczy³o siê, jak trzeba.

w ka¿d¹ rodzinê ukraiñsk¹,

wagon, a ich miejsce zajmuj¹

pracuje jako sta³y kores-

Stanis³awem Lemem i S³awo-

Nie ma ju¿ miejsc w wago-

nowi, k³ótliwi pasa¿erowie z

niepowi¹zan¹ z mafi¹. Kobieta

pondent w Kijowie warszaw-

mirem Mro¿kiem.

nach sypialnych, kupujê wiêc

torbami w kratkê. Patrz¹c na

mówi, i¿ jej ród pochodzi od

skiej gazety „Nasz Dziennik”,

bilet do wagonu platzkarto-

te przeklinaj¹ce siê wzajem-

Bojków. Czuje siê Ukraink¹.

wego (rodzaj wagonu z ku-

nie kobiety pomyœla³em, ¿e

Ja z kolei w paru s³owach

szetkami, ale bez przedzia³ów

nie wygl¹daj¹ ani na kobiety,

próbujê jej pokazaæ z³o¿onoœæ

EUGENIUSZ TUZOW-

– red.) na poci¹g relacji Kijów

ani na mê¿czyzn, lecz na jak¹œ

sytuacji na Ukrainie. Tego

Zjawiaj¹ siê k³ót-

LUBAÑSKI, Kijów

– Przemyœl. 26 grudnia o

p³eæ trzeci¹. Od razu widaæ po

kryzysu, moim zdaniem, nie

liwi pasa¿erowie

tekst i zdjêcia

godzinie 20.42 wyruszamy w

Im bli¿ej do granicy polskiej – tym

drogê.

z torbami w krat-

bardziej nasila siê specyficzne brzmienie

Mieszkaj¹c od lat na Ukra-

kê. Patrz¹c na te

inie – nie najlepszym miejscu

Wagon przemytników

rozrywanej taœmy klej¹cej – podobne

przeklinaj¹ce siê

na œwiecie, pragn¹³em ca³¹

Z naszego mieszkania

do diabelskich skrzypiec. T¹ taœm¹

swoj¹ dusz¹ trafiæ nareszcie

pe³nego œwiat³a bo¿enarodze-

wzajemnie kobiety

do oazy zamiast miejsca

niowego nagle przenosimy siê

rozebrane do po³owy kobiety - w wiêk-

pomyœla³em, ¿e

spustoszenia, które zniewo-

do ciemnego i brudnego wa-

szoœci swojej nie przypominaj¹ce

li³o przede wszystkim dusze

gonu relacji Ukraina-Polska.

nie wygl¹daj¹ ani

modelek lecz raczej ich antypody –

ludzkie w okresie bolsze-

I to ju¿ zupe³nie inny œwiat.

na kobiety, ani

wickim. Po upadku Zwi¹zku

Siedzimy przygnêbieni z ¿on¹

przywi¹zuj¹ do swego cia³a pude³ka

na mê¿czyzn lecz

Sowieckiego myœla³em, i¿

obok okna, z którego wieje

papierosów, tak¿e i do miejsc intymnych.

z upadkiem re¿imu komunis-

zimnem i ubikacj¹. Wydaje

na jak¹œ p³eæ

tycznego od razu zniknie

siê nierealnym, i¿ za parê dni

Gdyby palacze polscy wiedzieli – jakie

trzecia. Od razu

homo sovieticus.

nast¹pi 2009 rok - pe³ny

s¹ sposoby przemytu tych tanich

nowych nadziei. Coœ mnie

widaæ po twarzach

papierosów z Ukrainy – to ju¿ dawno

Jaki by³em wtedy naiwny

k³uje w serce, jakby czas od-

i zachowaniu, ¿e

Mniejsza o to. Po prostu

wróci³ siê wstecz i znowu po-

rzuciliby palenie.

mamy tu do czy-

ucieka³em od ha³asu nowo-

wróci³ re¿im bolszewicki...

rocznego w Kijowie na Zachód.

wolno bagatelizowaæ, bo za-

twarzach i zachowaniu, ¿e

Widzê w s³abym œwietle pasa-

nienia z nowym

Najpierw z ¿on¹ postanowi-

gra¿a ukraiñskiej pañstwo-

mamy tu do czynienia z no-

¿erów niby to z okresu wojny

zawodem niepod-

liœmy na Sylwestra wyjechaæ

woœci. Ale lwowianka nie chce

wym zawodem niepodleg³ej

domowej w Rosji. Na twarzach

z wycieczk¹ do Rzymu, aby

tego nawet s³yszeæ. Wtedy idê

Ukrainy – przemytnikami.

ludzi, siedz¹cych obok w wa-

leg³ej Ukrainy –

spêdziæ 31 grudnia 2008

va banque i pytam – czy jej,

Chcê zaznaczyæ, i¿ w ¿adnym

gonie bez przedzia³ów nie ma

przemytnikami.

roku bli¿ej Watykanu. Gdy po

jako patriotce, zale¿y jaka jest

razie nie oskar¿am tych

ani œladu europejskoœci. Czujê

Bo¿ym Narodzeniu zatelefo-

i bêdzie Ukraina? Odpowiada,

biednych kobiet, które w wa-

siê nieswojo w tym otoczeniu

nowa³em do biura turystycz-

¿e zale¿y jej tylko na tym, aby

runkach antyludzkich s¹

grudnia, bo potem wyje¿d¿a.

nierealnym. Aby jakoœ powró-

nego w Krakowie – odpowie-

Ukraina istnia³a... Zapada noc

zmuszone uprawiaæ taki „za-

ciæ siê do rzeczywistoœci za-

Zgadzam siê na wszystko,

dziano mi, i¿ niestety nie by³o

i k³adziemy siê spaæ niepogo-

wód”. Aby po prostu prze¿yæ

czynam rozmowê z kobiet¹ w

byliœmy zdeterminowani, aby

wielu chêtnych – dlatego wy-

w realiach ukraiñskich musz¹

uciec z Kijowa. Nazajutrz

wieku œrednim siedz¹c¹ obok.

cieczkê odwo³ano. Stanowczo

posi³kowaæ siê przemytem

znowu dzwoniê do Tereni:

Dziwi³o mnie tylko jedno, i¿ te kobiety

papierosów i spirytusu do

postanowiliœmy tym razem z

„Czy mo¿esz mi pomóc odna-

zachowuj¹ce siê ³agodnie mówi¹c

Polski. Rozumiem, ¿e, gdyby

¿on¹ uciec od fajerwerków

leŸæ jakieœ ciche miasteczko

w³adze Ukrainy traktowa³y

i rozpitego t³umu do cichego

gdzie mo¿na by przywitaæ

wulgarnie, w swojej wiêkszoœci by³y

ludzi nie jako byd³o, to te ko-

zak¹tka, ale poza granicami

Nowy Rok”? Równoczeœnie

zadowolone z pracy przemytniczej.

biety pracowa³yby spokojnie

anarchizuj¹cej siê Ukrainy,

myœlê, i¿ jak dobrze by³oby

Znaj¹ siê nawzajem, jak w stadzie.

u siebie w domu i wychowy-

gdzie wszystko wolno. Tele-

wyjechaæ na Sylwestra do

wa³y dzieci. Ale brutalna rze-

fonujê do znajomej poetki z

Kroœcienka nad Dunajcem

Skala wiekowa jest ró¿na - od 18 lat

czywistoœæ ukraiñska zmusza

Przemyœla: „Tereniu ratuj, czy

(chocia¿ wiedzia³em, ¿e na

do wieku emerytalnego. Chlej¹ wódkê

ludzi ³amaæ prawo, by mogli

mo¿esz przyj¹æ nas w swoim

œwiêta nie by³o tam wolnych

jakoœ prze¿yæ. Dziwi³o mnie

przytulnym mieszkanku?”

pokoi), jeœli moja znajoma nie

szklankami i przeklinaj¹ bardziej

tylko jedno, i¿ te kobiety za-

Wystraszona poetka odpo-

znajdzie mi czegoœ ciekawego

fachowo od przys³owiowych szewców.

chowuj¹ce siê ³agodnie mówi¹c

wiada, ¿e tak – ale do 29

obok Przemyœla. I nagle nie

wulgarnie, w swojej wiêkszoœci