23

prawdziwe

Kurier Galicyjski * 2 13 lutego 2009

CZćŒÆ II

s³owami zwróci³ on na siebie

wej wraz ze sw¹ narzeczon¹ –

przed pierworodnym, by po-

obiektem westchnieñ mêskiej

Dwa kolejne lata akade-

uwagê nie tylko samego Edka,

Jadwig¹.

wierzyæ mu swe cenne wojenne

czêœci fanów powieœci Hen-

mickie up³ynê³y Edkowi w

ale i uzbrojonych konwojen-

wspomnienia. Wkrótce potem,

Po wojnie, w równie tra-

ryka Sienkiewicza „Ogniem

tempie przyspieszonym przez

tów. Oddali³ siê wiêc nie-

Zbyszek, do g³êbi poruszony

gicznych czasach, w których

i mieczem”.

coraz czêstsze szkolenia w wia-

zw³ocznie, jednak – w tej prze-

t¹ piêkn¹ histori¹ polsko-

przysz³o im prze¿ywaæ sw¹

Olœniony dziewczêcym

domej specjalnoœci wojskowej.

lotnej chwili – Edek zdo³a³

ukraiñskiej przyjaŸni, uhono-

m³odoœæ, Edzio i Jadzieñka

piêknem, plastyk odruchowo

Wrzesieñ 1939 roku, jak

rozpoznaæ w nim Paw³a.

rowa³ pamiêæ cz³owieka, któ-

rozpoczêli nowy rozdzia³ swego

siêgn¹³ po nieod³¹czny szki-

wiadomo, przyniós³ hitlerow-

Jeszcze tego samego wie-

remu jego Rodzic zawdziêcza³

wspólnego ¿ycia ju¿ jako

cownik. Dobrze wychowana

skie uderzenie na Polskê od

czora w drzwiach jednego

swe ¿ycie. Otó¿, przystêpuj¹c

szczêœliwi ma³¿onkowie i ro-

panna z pocz¹tku krygowa³a

zachodu, a nastêpnie, od

z wiêziennych pomieszczeñ

do sakramentu bierzmowa-

dzice dwójki dzieci – Zbyszka

siê nieco, ale zgoda rodziców

wschodu tzw. „cios w plecy”,

pojawi³ siê czerwonoarmista:

nia, ku wzruszeniu Ojca, zde-

i Ma³gosi.

i akceptacja ze strony brata

który na LubelszczyŸnie do-

– „Janickij jest?!” – krzy-

cydowa³ siê obraæ za patrona

Rok 1956 przyniós³ Polsce

sprawi³y, ¿e oœmieli³a siê

siêgn¹³ równie¿ oddzia³u

kn¹³ od progu.

œw. Paw³a z Tarsu, by w³aœnie

tzw. „odwil¿ polityczn¹”, która

trochê i ostatecznie pozowa³a

– „Edward Janicki, obec-

podchor¹¿ego Edka, s³u¿¹-

w ten sposób z³o¿yæ ho³d

da³a siê odczuæ tak¿e w domu

pocz¹tkuj¹cemu artyœcie, jak

cego w Wojsku Polskim.

ny!” – zameldowa³ siê Edek.

pamiêci Paw³a z Ukrainy,

Janickich, topi¹c ch³odn¹

profesjonalna modelka.

Dosta³ siê on do niewoli so-

– „Paszli!” – rzuci³ krótko

dziêki któremu w konsek-

i zamkniêt¹ naturê Edwarda

Tak oto przez ca³y lipiec

¿o³nierz, wyprowadzaj¹c za-

wieckiej i osadzony zosta³

wencji i on istnieje.

na tyle, ¿e ten otworzy³ siê

kwit³y polsko-ukraiñskie

skoczonego jeñca na korytarz.

tymczasowo w os³awionej

przyjaŸnie. Uczeñ „Wyczó³a”

Szli bez s³owa, mijaj¹c ko-

lejne posterunki, gdzie eskor-

Wiersze

tuj¹cy okazywa³ dokument,

otwieraj¹cy im drogê.

Tak wydostali siê szczê-

Anny Banasiak

œliwie poza teren Rotundy.

Przechodz¹c ko³o jakiegoœ

budynku, Edek spostrzeg³

wy³aniaj¹cego siê z cienia

Paw³a.

DWA KSIĘŻYCE

Rosjanin natychmiast siê

Zbyszek przyjmu-

j¹c imiê Pawe³

niebo twojej chwa³y

Pamiêci

uhonorowa³

bohaterze

Zygmunta Rumla

pamiêæ cz³owie-

tratuj¹ budziackie

ka, któremu jego

Lelum-Polelum

bachmaty

ojciec zawdziê-

przyb¹dŸcie synowie Ledy

w wirach Dniepru

w ramiona p³omiennookich

cza³ swe ¿ycie.

bogów wiatru

dwa ksiê¿yce

polski i ukraiñski

oddali³, a przyjaciele padli

dwie matki-ojczyzny

sobie w ramiona. Nie by³o jed-

po stepach cwa³uje

nak czasu na serdecznoœci,

sk³ócone w pieœni

Zygmunt Rumel

nie by³o czasu na rozmowê.

jak zaporo¿ec

szukaj¹ syna

Pawe³, ponaglaj¹c Edka,

na porywistym koniu

w kurhanach stepu

szybko podprowadzi³ go do

stoj¹cego na bocznicy poci¹-

biegn¹ pasterze

w bruzdach ziemi

gu. Maszynista ju¿ na nich

czarny tryptyk

pêdz¹ baranki chmur

Edward Janicki z autorem obecnego artyku³u (w wózku)

czeka³. Poleci³ Edkowi przebraæ

na spacerze w Kurowie. Fotografia pochodzi z wrzeœ-

kruków

p³on¹ stosy siana

siê w roboczy kombinezon,

nia 1943 roku

wrzucaj¹c jednoczeœnie do

pieca jego mundur.

dzwoni¹ na jutrzniê

Wo³yñ

stworzy³ ca³¹ seriê portretów

Ten w³aœnie sk³ad kolejowy

Rotundzie w Zamoœciu, sk¹d

kipi od gniewu

urodziwej Ukrainki, zatytu³o-

ruszy³ potem do Lublina wraz

tacy jak on – ¿o³nierze z cen-

styczeñ-luty 2008

w kozackiej pieœni

wan¹ „Kniaziówna Halszka”,

z nowym pomocnikiem ma-

zusem – byli póŸniej wywo-

zaœ Edek z Paw³em odbyli

szynisty – palaczem Edkiem.

¿eni kolejnymi transportami

Zanim to nast¹pi³o, Pawe³

kilka ca³kiem udanych po³o-

dalej na wschód, do obozów,

NOTATKI

zd¹¿y³ jeszcze wrêczyæ Ed-

wów z u¿yciem niewyczyno-

a stamt¹d ju¿ do ostatecznego

kowi pó³ bochna chleba,

wych wêdek.

miejsca zag³ady – Katynia.

ZnajomoϾ naszych woj-

Z WYSTAWY BRUNONA

Edek dosta³ siê do niewoli sowieckiej

skowych z autochtonami nie

i zosta³ osadzony w os³awionej Rotundzie

pozosta³a tajemnic¹ dla ich

prze³o¿onych, bêd¹cych prze-

w Zamoœciu, sk¹d tacy jak on – ¿o³nie-

cie¿ specjalistami wywiadu.

na przedmieœciach

chodzi³ mój dziadek

rze z cenzusem – byli póŸniej wywo¿eni

Z pocz¹tkiem nowego miesi¹-

galicyjskiego miasteczka

prawnuk Dniestru

ca na poligonie wprowadzony

kolejnymi transportami dalej na wschód,

kresowy sztukmistrz

zosta³ zakaz kontaktowania

opowiada o jêzyku jidysz

w zwojach ulic

do obozów, a stamt¹d ju¿ do ostatecz-

siê z miejscow¹ ludnoœci¹ i to

s³ychaæ œmiech dzieci

nego miejsca zag³ady – Katynia.

bez wzglêdu na narodowoœæ

rozwija kartkê papieru

na Stryjskiej skrzypi¹ ko³a

tubylców.

oko cadyka

dwukonnych doro¿ek

æwieræ po³cia s³oniny i butelkê

Z koñcem lata min¹³ rów-

Przez owe kilkanaœcie dni

czuwa nad sensem ca³oœci

bimbru. Ów po¿ywny posi³ek

nie¿ czas szkolenia i Edek

zamojskiego jeniectwa, ka¿-

móg³ wraz z napitkiem staæ

tylko raz jeszcze, pod koniec

dego ranka Edek wychodzi³

w czarnych strugach

sztukmistrz czyta

siê równie¿ – w razie potrzeby

sierpnia, spotka³ nad rzek¹

do niewolniczej pracy w oko-

atramentu

ksiêgê blasku

– walut¹ wymienialn¹. Jesz-

Paw³a. Przyjaciel zwierzy³ mu

licach miejscowej stacji kole-

ogromnieje g³os Tory

cze raz, ostatni raz, Edek

siê ze swych têsknot za sze-

jowej. Pewnego popo³udnia,

tak mija w upale

i Pawe³ wymienili przyjacielski

rokim œwiatem. Swe podró¿-

w drodze powrotnej do Rotun-

kobiety powracaj¹ z targu

ostatni sierpieñ jak ze snu

uœcisk, nie dodaj¹c jednak

nicze plany chcia³ zrealizowaæ

dy, szed³ on akurat wyj¹tkowo

handlarze sprzedaj¹

tysi¹c dziewiêæset

tym razem do tego po¿egnal-

przy pomocy wuja – kolejarza,

w skrajnym rzêdzie jenieckiej

modlitewne rzemienie

czterdziestego drugiego

nego gestu ¿adnych ju¿ ¿yczeñ,

który obieca³ siostrzeñcowi

kolumny, pilnowanej czujnie

z³ote lichtarze

roku

jak to uczynili przed dwoma

pomoc w znalezieniu dla nie-

przez czerwonoarmistów.

laty. ¯yczenie ka¿dy mia³

go pracy w tym zawodzie.

W pewnym momencie

œwiece chanukowe

w oddali dudni¹ kroki

jedno: prze¿yæ.

M³odzieñcy rozstali siê

us³ysza³ zaskakuj¹ce: „Edek,

W czasach okupacji hit-

¿ycz¹c sobie wzajemnie tego,

to ty?!”

miasteczka Drohobycz

rozsypa³y siê litery alfabetu

lerowskiej podchor¹¿y Janicki

czego ¿ycz¹ sobie zwykle

Pytanie to skierowa³ – naj-

Stanis³awów Berdyczów

na zwêglonej kartce

dzia³a³ w podziemnym wywia-

m³odzi ludzie – spe³nienia

wyraŸniej do niego – przecho-

kamienie po których

papieru

dzie wojskowym Armii Krajo-

dz¹cy obok kolejarz. Tymi

marzeñ.