24

Wizyta w „Milusinie”

2 16 marca 2009 * Kurier Galicyjski

MUZEUM MARSZAŁKA W SULEJÓWKU

JURIJ SMIRNOW

tekst i zdjêcia

W pierwszych dniach

grudnia przez kilka dni prze-

bywa³em u znajomych, w goœ-

cinnymdomupañstwaMoniki

Agopsowicz i Danka Deñca

w Sulejówku pod Warszaw¹.

Dzieñ 5 grudnia, dzieñ uro-

dzin Marsza³ka Józefa Pi³-

sudskiego postanowiliœmy

rozpocz¹æ od zwiedzania

jego dworku przy ul. Olean-

drów 5.

Pierwszy Marsza³ek Rzeczy-

pospolitej urodzi³ siê 141 lat

temu, w 1867 r. W Sulejówku

zamieszka³ wraz z rodzin¹

w roku 1921. Po raz ostatni

odwiedzi³ swój dworek 15

kwietnia 1935 r. Zmar³ w Bel-

Popiersie Marsza³ka Pi³-

wederze, w Warszawie miesi¹c

sudskiego

póŸniej, 12 maja o godz. 20. 45.

Po œmierci Marsza³ka w po-

pocz¹tkulat90.doPolski z Lon-

dynu wróci³y córki Marsza³ka.

Jak wspominaj¹

10 listopada 2000 r. nast¹pi³o

œwiadkowie, jesz-

oficjalne przekazanie dworku

Fundacji Rodziny Józefa Pi³-

cze w czerwcu

sudskiego. W dniu 10 listopa-

1947 r „dworek

da 2008 r. podpisano umowê

tuta”, mundur z trzema krzy-

wygl¹da³ tak,

z Ministerstwem Kultury i Dzie-

¿ami, które zawsze nosi³. S¹

dzictwa Narodowego o utwo-

równie¿ lwowskie pami¹tki,

jakby Marsza³ek

rzeniu Muzeum Józefa Pi³sud-

jak to ryngraf od Korpusu

przed chwil¹

skiego.

Kadetów nr 1 we Lwowie, ofia-

wyjecha³ do War-

Pami¹tki po Marsza³ku,

rowany Marsza³kowi 19

wywiezione z Kraju we wrzeœ-

marca 1933 r., Dyplom Od-

szawy”.

niu 1939 r., przez wiele lat by³y

znaki Pami¹tkowej Korpusu

kojach dworku pozosta³o

przechowywane w takich sza-

Kadetów nr 1 we Lwowie, wrê-

wszystko tak, jak by³o. ¯ona,

nownych instytucjach polskich

czony Marsza³kowi jako

Aleksandra Pi³sudska, posta-

na Zachodzie, jak Biblioteka

honorowemu szefowi Korpusu,

nowi³a nic nie zmieniaæ. Sama

Polska w Pary¿u, Muzeum Pol-

ryngraf od 14 pu³ku U³anów

Marsza³ek Józef Pi³sudski, obraz

z córkami mieszka³a w War-

skie w Chicago, Instytut Józefa

Jaz³owieckich ze Lwowa,

szawie, do Sulejówka przyje¿-

d¿a³a rzadko. Bardzo szybko

ca³y parter willi zamieni³ siê

na nieformalne muzeum Jó-

zefa Pi³sudskiego. Zaczê³y go

odwiedzaæ wycieczki szkolne,

grupy oficerów. Wkrótce,

dworek zaczêto powszechnie

nazywaæ „muzeum”. Z pocz¹t-

kiem II wojny œwiatowej Alek-

sandra Pi³sudska z córkami

wyjecha³a na Litwê, a póŸniej

- do Anglii. Zabra³a ze sob¹

z Sulejówka tylko trzy portrety

Marsza³ka autorstwa Fa³ata,

Krzy¿anowskiego i M³odzia-

nowskiego. Po wojnie w³adze

PRL – u postanowi³y zlikwido-

ofiarowany J. Pi³sudskiemu

waæ muzeum, zatrzeæ sam¹

19 marca 1935 r., ryngraf

pamiêæ o Marsza³ku i jego

Klubu Sportowego „Strzelec”

rodzinie. Jak wspominaj¹

we Lwowie. Wœród pami¹tek

œwiadkowie, jeszcze w czerwcu

karabela ormiañska ofiaro-

Muzeum w Sulejówku

1947 r „dworek wygl¹da³ tak,

wana Marsza³kowi J. Pi³sud-

jakby Marsza³ek przed chwil¹

i obrazek Matki Boskiej Os-

nierzami. Za³adowali na samo-

Pi³sudskiego w Londynie. W

skiemu przez kupiectwo Lwowa

trobramskiej”.

wyjecha³ do Warszawy. Na

chody wszystko, co tylko siê

2004 r. wszystkie zachowane

w 1932 r., z okazji objêcia przez

Wszystko zmieni³o siê w

jego biurku zawsze sta³a

da³o wynieœæ. Po wywiezionych

pami¹tki powróci³y do Kraju.

Marsza³ka protektoratu nad

lampa z marszczonym aba¿u-

sierpniu 1947 r. Wysiedlono

wtedy meblach, pami¹tkach

Po zakoñczeniu budowy no-

Targami Wschodnimi, organi-

kucharkê i sier¿anta Milocha

rem przykrytym kolorow¹

i ksi¹¿kach œlad zagin¹³. Na

wego budynku muzealnego

zowanymidorocznieweLwowie.

z rodzin¹, którzy w latach wo-

chust¹. Obok lampy ka³amarz,

bramie i ogrodzeniu zawis³y

pami¹tki bêd¹ tam wysta-

Podarunek ten by³ dowodem

okr¹g³a popielniczka, figurka

jennych opiekowali siê will¹.

tabliczki: „Teren wojskowy.

wione. Wœród nich – koszulka

wdziêcznoœci spo³eczeñstwa

s³onia, skorupa trzycalowego

„Kilka dni po wyprowadzeniu

Wstêp pod kar¹ wzbroniony!”.

do chrztu Józefa Pi³sudskiego,

Lwowa za pomoc, okazywan¹

pocisku z I wojny œwiatowej

siê ostatnich mieszkañców

Sytuacja odmieni³a siê dopiero

jego portrety, paszport ¿ony

przez Naczelnego Wodza

przyjecha³y ciê¿arówki z ¿o³-

i jeszcze jedna pami¹tka

z upadkiem komunizmu. Na

Aleksandry Pi³sudskiej, oso-

walcz¹cemu miastu w latach

z tamtych czasów, statuetka

biste pistolety i binokle Mar-

1918 – 1920. Na rycinie

Wszystko zmieni³o siê w sierpniu 1947 r.

legionisty…Wbiblioteceniebra-

sza³ka, jego zegarek, papier-

przedstawiono udekorowanie

kowa³o ¿adnego z ponad ty-

oœnica etc. Bardzo wa¿nymi

przez Marsza³ka herbu Lwowa

Przyjecha³y ciê¿arówki z ¿o³nierzami.

si¹ca tomów. £ó¿ko zas³ane

pami¹tkami s¹ szable Mar-

Krzy¿em Srebrnym Virtuti Mi-

Za³adowali na samochody wszystko, co

by³o narzut¹ codziennie wyg³a-

sza³ka, ordery, miêdzy innymi

litari. Uroczystoœæ odby³a siê

tylko siê da³o wynieœæ. Na bramie i ogro-

dzan¹ przez kucharkê Adelê

Order Or³a Bia³ego, Krzy¿

dnia 22 listopada 1920 r. u stóp

Haybutowicz. Nad nim wisia³

Komandorski Virtuti Militari,

pomnika Adama Mickiewicza.

dzeniu zawis³y tabliczki: „Teren wojskowy”.

wileñski kilim tkany rêcznie

Krzy¿ Orderu „Polonia Resti-

***