11

Kurier Galicyjski * 7 23 kwietnia 2009

Wœród panslawistów by³o

(ukraiñskiego). Znamienne

co faktycznie œwiadczy³o o uz-

po³¹czenia wszystkich ludów

I tak, Polaku, druhu, bracie,

przoduj¹ce grono inteligencji

jest, ¿e w wersji polskiej sze-

naniu jej braku, albo, co najm-

chrzeœcijañskich, w imiê Wia-

Zach³anni ksiê¿a i magnaci

ukraiñskiej i polskiej, która

rzono legendê o proroku ludo-

niej, stanie g³êbokiego kryzysu.

ry Wolnoœci”. Z wiar¹ w przy-

Nas poró¿nili, rozdzielili,

widzia³a na tej drodze mo¿-

wym, Kozaku Musiju Werny-

Nawet klêska Powstania

sz³oœæ swego narodu Mickie-

A my wci¹¿ zgodnie byœmy

liwoœæ zdobycia pañstwowoœci

horze, którego przedstawiano

Listopadowego 1830-1831 r.

wicz akcentowa³, ¿e „naród

¿yli.

narodowej i rozwi¹zania sprze-

polski nie umar³, dusza wróci

jako obroñcê Polaków podczas

i represje rosyjskie nie pow-

Podaj¿e rêkê Kozakowi

cznoœci ukraiñsko-polskich.

do cia³a, naród zmartwychw-

Koliwszyzny. U podstaw tego

strzyma³y dzia³aczy polskich,

Iserceswedoniegoprzychyl,

Pierwsza ukraiñska tajna

stanie, uwolni wszystkie ludy

mitu by³a idea o braterskim

z których czêœæ (ponad 8 tys.

I razem w imiê Chrystusowe

organizacja polityczna –

Europy z niewoli”. Jak wi-

sojuszu Polaków i Ukraiñców

dzia³aczy politycznych i woj-

Odbudujemy raj

Bractwo Cyryla i Metodego –

dzimy, nie s¹ tu wspominani

przeciwko Moskwie. Wedle

skowych, dzia³aczy nauki

nasz cichy!

(t³um. Jerzy Jêdrzejewicz)

w latach 1846-1847 wypowie-

legendy, Wernyhora zwiasto-

i kultury etc.) emigrowa³a za

dzia³o siê za oparciem na

granicê, gdzie kontynuowa³a

idea³ach chrzeœcijañskich,

walkê polityczn¹, poœwiêcaj¹c

Widocznie, wyra¿one pogl¹-

wolnoœci i równoœci, które ³¹-

uwagê, w pierwszej kolejnoœci,

dy Tarasa Szewczenki wspó³-

czy³y siê z pragnieniem odro-

dzia³aniom dyplomatycznym.

dzeniapañstwowoœciukraiñskiej

Stwierdziæ mo¿na, ¿e strona

we wspólnocie wszystkich

polska otrzyma³a realn¹ szansê

narodów s³owiañskich z cent-

tego, by przemyœleæ przyczyny

rum w Kijowie. Tê formu³ê –

klêski powstania. Liderem

po³¹czenia idei chrzeœcijañ-

emigracji polskiej w Pary¿u

zosta³ Adam Czartoryski, wo-

Idea porozumie-

kó³ którego zorganizowa³o siê

nia ukraiñsko-

kó³ko Polaków-ukrainofilów,

którzy pochodzili z Ukrainy

polskiego

i zachwycali siê jej przesz³oœci¹,

odnalaz³a swe

zw³aszcza kozaczyzn¹, widz¹c

w niej potê¿ne Ÿród³o umi³o-

odbicie w twór-

Adam Czartoryski

wania wolnoœci, charakterys-

Taras Szewczenko

czoœci Tarasa

wa³ nieuniknione wskrzesze-

tycznedla„duchas³owiañskiego.”

Szewczenki.

konkretnie Rusini-Ukraiñcy,

nie „z popio³u” Rzeczypospolitej,

Cz³onkowie kó³ka (Micha³ Czaj-

Józef Bogdan Zaleski

jednak teza o po³¹czeniu wy-

tym razem „trojga narodów”,

kowski, Franciszek Duchiñski

skiej i narodowoœciowej –

si³ków w walce narodowo-

prawdopodobnie z pomoc¹

i in.) postrzegali przysz³oœæ

cz³onkowiebractwaCyrylaiMe-

wyzwoleñczej narodów dawnej

oddanych idei jagielloñskiej

Ukrainy (Rusi) w sk³adzie od-

todego zapo¿yczyli od inte-

Rzeczypospolitej mia³a swoich

ch³opów ruskich. Obraz Wer-

budowanej federacyjnej Rzeczy-

lektualistów zachodnio-s³o-

zwolenników.

nyhory by³ tak bardzo atrak-

pospolitej, propagowali idee

wiañskich, przede wszystkim,

Idea porozumienia ukra-

cyjny artystycznie, ¿e poci¹ga³

wspólnoty losu oraz interesów

z utworu Adama Mickiewicza,

iñsko-polskiego odnalaz³a swe

nie tylko nielicznych zwolen-

narodowych Polaków i Ukra-

wybitnego polskiego poety

odbicie w twórczoœci Tarasa

ników porozumienia polsko-

iñców. W oparciu o nazwê

Szewczenki, który wiele uwagi

ukraiñskiego na Kresach, ale

i dzia³acza spo³ecznego. Cho-

rezydencji paryskiej Adama

poœwiêci³ sprzecznoœciom

tak¿e znaczn¹ czêœæ emigracji

dzi o „Ksiêgi narodu i piel-

Czartoryskiego grupênazwano

miêdzy obojgiem narodów w

polskiej, zw³aszcza A. Mickie-

grzymstwa polskiego”, wydane

„HotelLambert.”

w Pary¿u w 1832 r., po klêsce

Zwolennicy Adama Czarto-

przesz³oœci. Utwierdza³ w prze-

wicza, M. Mochnackiego i J.

Powstania Listopadowego w

ryskiego wi¹zali odrodzenie

konaniu, ¿e Ukraina, mimo

Lelewela.

roku 1830.

Rzeczypospolitej z mo¿liwoœci¹

smutnego losu, zmartwychw-

„S³owacki, - pisa³ wybitny

„I powstanie Ukraina ze

skorzystania z obcej pomocy

poeta ukraiñski i dzia³acz

stanie, wykona rolê Mesjasza.

swego grobu, - by³a mowa w

oraz z ogóln¹ wojn¹ poprzez

W sensie poezji Szewczenki

spo³eczny Dmytro Paw³yczko,

Seweryn Goszczyñski

programie Bractwa – „Ksiêdze

wspó³zawodnictwo wielkich

jest mitologiczny odbiór Uk-

- wyprowadza w wielu swych

bycia narodu ukraiñskiego”

pañstw o wp³yw na Ba³ka-

rainy, która nabiera cech

utworach Wernyhorê jako g³o-

(„Prawie Bo¿ym”) Myko³y Kos-

nach i Bliskim Wschodzie.

idealnego zjawiska. Mimo to,

siciela i proroka pojednania

tomarowa, - i znów odezwie siê

Wœród emigrantów byli nawet

¿e Ukrainie przeciwstawia³y

ukraiñsko-polskiego”. „Za-

do wszystkich swoich braci

ci, którzy siê spodziewali de-

siê œwiat katolicki na Zacho-

chwyt tematyk¹ ukraiñsk¹”,

S³owian, i us³ysz¹ jej krzyk,

mokratyzacji ustroju spo³ecz-

dzie i samow³adztwo moskiew-

jak twierdzi D. Paw³yczko,

i powstanie S³owiañszczyzna,

nego w Imperium Rosyjskim.

skie na Wschodzie, Szewczenko

doprowadzi³ J. S³owackiego do

i nie bêdzie ju¿ ani cara, ani

Szczególnie aktywny by³ F.

spodziewa³ siê poprawy sto-

tego, ¿e „og³osi³ Ukrainê sw¹

królewicza, ani królewny, ani

Duchiñski – autor teorii o po-

sunków polsko-ukraiñskich

drug¹ ojczyzn¹.” Wernyhora

kniazia, ani hrabiego, ani

krewieñstwie rasowym Polaków

w przysz³oœci. W wierszu „Do

zwraca siê do Polaków w

i Ukraiñców, która to teoria

imieniu narodu ukraiñskiego:

Szczególn¹ rolê w krzewieniu idei

przeczy³a s³owiañskiemu cha-

Ani za ¿adne per³y,

rakterowi narodu rosyjskiego.

ni diamenty

porozumienia polsko-ukraiñskiego

Przysz³oœæstosunkówukraiñsko-

Nie bêdê przy rozmowie tu,

odegrali przedstawiciele tzw. „szko³y

polskich – uwa¿a³ on – mia-

zabawie,

ukraiñskiej” w literaturze polskiej.

³aby siê budowaæ na wzór Unii

Ani usi¹dê przy stole na

Juliusz S³owacki

Hadziackiej 1658 r. – Rzecz-

³awie

brzmia³y z najwa¿niejsz¹ ide¹

ksiêcia, ani jaœnie pana, ani

pospolita polsko-litewska

Polaków” pisa³ otwarcie:

Ja po³¹czony z wami

Unii Hadziackiej – utrwalenie

ekscelencji, ani pana, ani bo-

mia³aby siê przekszta³ciæ w

Kiedyœmy byli Kozakami

duchem bratnim...

sprawiedliwych stosunków

jara, ani pañszczyŸnianego,

federacjê Polski, Litwy i Rusi-

Jednoczeœnie osoby o pod-

I nic o unii nie s³yszeli,

miêdzy Polakami i Ukraiñ-

ani ch³opa... Ukraina bêdzie

Ukrainy.

wójnej (ukraiñsko-polskiej)

Na wolnych stepach,

cami, realizacja nowych form

niepodleg³¹ Rzeczpospolit¹

œwiadomoœci narodowej (gente

wolni sami,

(republik¹ – aut.) w sojuszu

Ihor Rajkiwski – kierownik

wspó³¿ycia narodów dawnej

Ruthenus, natione Polonus)

Brataliœmy siê z Polakami

Katedry Historii Ukrainy

Rzeczypospolitej.

s³owiañskim.” W swej istocie,

mieszka³y w austriackiej

I ¿yli sobie najweselej!

Narodowego Uniwersytetu

Szczególn¹ rolê w krzewie-

Bractwo Cyryla i Metodego

Galicji, praktycznie odgrywa-

W sadach dziewczêta,

Przykarpackiego im. Wasyla

niu idei porozumienia polsko-

walczy³o o koniecznoœæ poro-

j¹c rolê poœredników miêdzy

niczym bia³e

Stefanyka, doc. dr nauk

ukraiñskiego odegrali przed-

zumienia ukraiñsko-polskiego

polskim i ukraiñskim ruchami

Lilije, kwit³y dla mi³oœci.

historycznych.

stawiciele tzw. „szko³y ukraiñ-

w federacji demokratycznej

narodowymi. „Rusini narodo-

A matki z dum¹

skiej” w literaturze polskiej,

narodów s³owiañskich. Bliskie

woœci polskiej” (J. Dobrzañski,

spogl¹da³y

polscy poeci i pisarze, którzy

temu duchowi myœli wyra¿a³

Artryku³ powsta³ na

P. Kostecki, J. Horoszkiewicz

Na swoich synów, którzy

urodzili siê i dorastali na Uk-

Adam Mickiewicz, który wie-

kanwie referatu, wyg³oszo-

i in.) nie tyle odzwierciedlali

roœli […]

rainie – Józef Bogdan Zaleski,

rzy³ w mesjanizm polski,

nego przez Ihora Rajkiw-

Wszystko siê zmieni³o,

realia, ukszta³towane w cza-

Seweryn Goszczyñski, Juliusz

uwa¿a³ Polaków za tych,

skiego podczas konferencji

pisa³ Szewczenko, po ustano-

sach Rzeczypospolitej, ile

S³owacki i in. W swych utwo-

którzy walczyli o wolnoœæ i nie-

o Unii Hadziackiej, wspó³or-

wieniu panowania polsko-

aktywnie budowali wspó³-

rach wyraŸnie pokazywali ro-

podleg³oœæ wszystkich naro-

ganizowanej przez nasze

szlacheckiego w oparciu o Uniê

czesny model „ruskoœci” jako

mantyczny zachwyt Ukrain¹,

dów. Pisa³: „…Wielki naród,

pismo pod koniec ubieg³ego

Lubelsk¹:

czêœæ organiczn¹ polskiej

jej bogat¹ przyrod¹ i heroiczn¹

Litwa, po³¹czy³ siê z Polsk¹,

roku w Stanis³awowie.

wspólnoty politycznej. Ide¹

A¿przyszliksiê¿aiwimieniu

histori¹, propagowali mit o Rze-

jako m¹¿ z ¿on¹, dwie dusze

Dokoñczenie w nastêpnym

kluczow¹ „Rusinów narodo-

Chrystusa Pana podpalili

czypospolitej jako bratnim

w jednym ciele. […] Bo to

numerze.

woœci polskiej” by³o odrodzenie

Nasz cichy raj […]

sojuszu trojga narodów – pol-

po³¹czenie i o¿enienie Litwy

Jednoczeœnie, utwór zawie-

unii polsko-ukraiñskiej na

KG

skiego, litewskiego i ruskiego

z Polsk¹ jest figur¹ przysz³ego

ra apel do strony polskiej:

zasadach równouprawnienia,