14

Trudna miłość – Ukraina

24 kwietnia – 14 maja 2009 * Kurier Galicyjski

To historia wrêcz niewiarygodna. Wnuk zamordowanego na Wo³yniu polskiego so³tysa

wraca po latach, razem z matk¹, która w 1943 roku cudem wy¿y³a ciê¿ko ranna podczas

rzezi ca³ej rodziny, na rodzinny Wo³yñ. Matka odnajduje swoich dawnych przyjació³. A Witek

– wnuk zamordowanego so³tysa, po paru latach zak³ada tam firmê.

Część pierwsza

TRAGICZNA HISTORIA

FRANKOPOLSKIEGO SOŁTYSA I JEGO RODZINY

WITOLD ZIÓ£KOWSKI

tekst i zdjêcia

Historia, któr¹ przedsta-

wiam, wydarzy³a siê

rzeczywiœcie, zaœ wiary-

godnoϾ jej potwierdza

fakt, i¿ dotyczy mojej

rodziny: dziadka, mamy

oraz poœrednio mnie. Jest

to historia tragedii rodzin-

nej zwi¹zana z dramatem

Polaków, lecz i nierzadko

Ukraiñców, zamieszkuj¹cych

tzw. Kresy Wschodnie.

Fotografia rodziny Paszkowskich. Od lewej: brat Geni – Kazik,

Tragiczne losy rodziny mo-

mama Geni – Franciszka, najstarsza siostra Geni – Le-

Witold Zió³kowski: Szkoda czy szczêœcie, ¿e te drzewa

jego dziadka – Franciszka

ontyna, poni¿ej ma³a Genia, ojciec Geni – Franciszek (na

nie potrafi¹ mówiæ… Marzê, aby Ukraina by³a podobna

Paszkowskiego oraz mojej

piersi so³tysa widoczne god³o polskie), Lonia – siostra Geni

do tych drzew modrzewiowych – piêkna, zdrowa

mamy Genowefy zwi¹zane s¹

i budz¹ca podziw…

z ma³¹ wiosk¹ Frankopol na

Wo³yniu (obecnie Ukraina).

Wioska ta, malowniczo po³o-

¿ona nad rzeczk¹ Korczyk

stanowi¹c¹ do momentu na-

paœci Zwi¹zku Radzieckiego

na Polskê granicê pañstwa.

Franciszek Paszkowski

wspólnie z ¿on¹ Franciszk¹

oraz dzieæmi prowadzili swoje

kilkunastohektarowe gospo-

darstwo, uchodz¹c za jedn¹

z zamo¿niejszych rodzin w

okolicy. Dziadek Franciszek,

skutkiem swojej niew¹tpliwej

prawoœci charakteru i auto-

rytetu, pe³ni³ funkcjê so³tysa

Studnia – niemy œwiadek dramatu

we wsi Frankopol.

Dzieñ 17 czerwca 1943 ro-

szczerzy k³y… Nieznajomi

stodo³ê… Kobietom polecono

ku mia³ byæ jednym z wielu

ka¿¹ Kazikowi uciszyæ psa…

po³o¿yæ siê ko³o studni, twa-

pracowitych dni w rodzinie

pies nie s³ucha w³aœciciela…

rz¹ do ziemi… B³ysnê³y ostrza

Paszkowskich… Dziadek Fra-

Po chwili straszny skowyt

no¿y… PrzeraŸliwy krzyk…

nek wróci³ z pola, jego ¿ona

zwierzêcia i… cisza. To pierw-

p³acz… wzywanie Boga i…

Franciszka z córk¹ Loni¹

sza ofiara z³oczyñców. Baæko!

cisza. Œmiertelna cisza. Dwu-

koñczy³y w³aœnie dojenie

Gdzie wasze dobra!? (Gospo-

nastoletniej Geni zadano kil-

krów, syn Kazik majstrowa³

darzu! Gdzie ukryliœcie wasze

kanaœcie ciosów w plecy…

coœ przy kultywatorze zaœ

zbo¿e, ko¿uchy, z³oto, porce-

Straszny ból… nie rozumie

najm³odsza córka Genia wra-

lanê?) Nikt nie jest dzisiaj

dlaczego i co siê dzieje… Jest

ca³a w³aœnie z kole¿ankami

w stanie odtworzyæ dok³adnego

jeszcze przytomna i s³yszy

Genia i jej kuzyn Franek Paszkowski (ten, który przybieg³

znad rzeki. W tym czasie

przebiegu wydarzeñ tamtego

g³osy oprawców „…zakopaæ

ostrzec so³tysa)

Michalina (siostra dziadka)

wieczoru… Wiadomo jednak,

ich!” Œwiadomoœæ pogrzeba-

przygotowywa³a kolacjê dla

¿e starsza siostra Geni – Lonia,

nia ¿ywcem dodaje dziecku

kich (kompania stacjonowa³a

trzy furmanki z banderow-

wszystkich. Wszyscy, a szcze-

chc¹c odwróciæ uwagê na-

si³… „...dobijcie!” – prosi. Ma³a

w Horodnicy), zaœ w nocy –

cami! …uciekajcie i ukryjcie

gólnie ma³a Genia s¹ podeks-

pastników powiedzia³a: „…ja

Genia czuje jeszcze dwukrot-

przez partyzantów radziec-

siê!” Wszyscy zamarli z prze-

cytowani jutrzejszym wyjazdem

poka¿e gdzie nasze dobra…”

nie przeszywaj¹cy ból ostrza

kich, nacjonalistów ukraiñ-

ra¿enia. Có¿ robiæ?! Strach

do Horodnicy (nad rzek¹

Z podwórka mo¿na by³o wejœæ

wbijaj¹cego siê w jej dzieciêce

skich z UPA lub przez party-

parali¿uje ruchy, babcia Fra-

S³ucz) z odwiedzinami do Losi

do stodo³y, a z niej tylnimi

okaleczone plecy. Zakrwawio-

zantów polskich. Niemcy

nia poœpiesznie zdejmuje z ok-

– najstarszej córki so³tysa,

drzwiami na pole, ³¹kê i do

na d³oñ córki, ostatkiem si³

zabierali ¿ywnoœæ, lecz by³o

na donice z kwiatami mówi¹c:

która kilka miesiêcy wczeœ-

rzeki Korczyk… Gdy we wska-

po omacku odnajduje i mocno

wiadomo, ¿e to wojsko… Noc-

„…Franek! Bierz Kazika i ucie-

niej przeprowadzi³a siê tam

zanym przez Loniê miejscu

œciska stygn¹c¹ d³oñ swojej

ne „wizyty” mia³y ten sam cel,

kajcie w pole… nam kobietom

z mê¿em Klemensem Bodusem

zaczêli rozkopywaæ ziemiê,

mamy.

lecz nigdy do koñca nie

nic nie zrobi¹…” Sekundy ref-

oraz pó³torarocznym synkiem

dziewczyna, korzystaj¹c z ich

Kilkunastoletni Franek

wiadomo by³o, kto podaje siê

leksji „…a jeœli was skrzyw-

Boles³awem. Ot, najzwyklej-

nieuwagi, zaczê³a, jak m³oda

(bratanek so³tysa), powiada-

za kogo, a kim jest napraw-

dz¹?  Jak bêdê móg³ z tym

szy, jeden z 365 wieczorów

sarna uciekaæ w stronê zba-

miaj¹c rodzinê Paszkowskich

dê… Do tego tygla dolewali

¿yæ? Franciszek podejmuje

w roku… Niestety, za chwilê

wiennej rzeki… Biedna…

o nadje¿d¿aj¹cych furmankach,

jeszcze oliwy NKWD-owscy

decyzjê – zostajemy… nikogo

okazaæ siê mia³ straszny,

Naiwna… Tak niewiele brako-

nie mia³ czasu na ucieczkê…

agenci…

nie skrzywdzi³em… czego

tragiczny i jednoczeœnie os-

wa³o… Dopadli j¹ na samym

Zd¹¿y³ tylko przeskoczyæ

Gdy rodzina Paszkowskich

mam siê baæ?

tatni w ¿yciu rodziny.

brzegu i p³acz¹c¹ przywlekli

przez drewniany p³ot okala-

zasiada³a do kolacji, na pod-

W tym czasie na podwórko

By³ to bardzo niespokojny

na podwórko… na miejsce

j¹cy gospodarstwo i ukryæ siê

wórko wpad³ zdyszany bra-

wtaczaj¹ siê furmanki ban-

czas. Ma³e przygraniczne

kaŸni. Dziadkowi Francisz-

w rosn¹cych tam konopiach…

tanek so³tysa, kilkunasto-

derowców… Ulubiony pies

wioski by³y „odwiedzane” za

kowi skrêpowano rêce i wraz

Tym samym sta³ siê „nie-

letni Franek z wiadomoœci¹:

ma³ej Geni, wyczuwaj¹c grozê

dnia przez ¿o³nierzy niemiec-

z synem wyprowadzono za

mym” œwiadkiem tej tragedii.

„…od strony Budek galopuj¹

sytuacji, wœciekle ujadaj¹c