12

Korespondencja własna

26 maja 11 czerwca 2009 * Kurier Galicyjski

CHARKÓW – WSCHODNIA STOLICA UKRAINY

rejonie Starobieszów. Rodzice

moi byli wys³ani z obwodu

chmielnickiego, powiatu Po-

³onne, z Tadeuszpola do Jaku-

cji. Dziadek zmar³, a babcia,

Helena Borusiewicz i troje

dzieci – mój ojciec Boles³aw,

jego bracia Mieczys³aw i Ste-

fan zostali zes³ani na Syberiê.

Potem przyjechali do Donbasu.

KONSTANTY CZAWAGA

Moja mamusia jest z rodziny

tekst i zdjêcia

Piasoczyñskich. Po ukoñczeniu

szko³y pojecha³am studiowaæ

To prawie dwumilionowe

do Charkowa. Wtedy zaczy-

miasto obecnie stanowi po-

na³am uczyæ siê je¿yka pol-

wa¿n¹ konkurencjê stolicy

skiego. Jestem z wykszta³-

Galicji w przygotowaniach

cenia ekonomistk¹. Nie ukry-

do Euro-2012. We Lwowie

wa³am, ¿e jestem Polk¹, dlatego

Najpierw poproszono nas o

jeszcze nie widaæ nawet

Konsulat Generalny RP w

pomoc, wspó³pracê w nocle-

fundamentów nowego sta-

Charkowie.

gowni miejskiej, która obecnie

dionu, a w Charkowie ju¿

Spo³ecznoœæ polska Char-

nie istnieje i ju¿ jest rozwi¹-

uk³adaj¹ trawnik i ka¿dy

kowa jest dziœ bardzo zró¿-

zana. To by³a jedyna nocle-

przeciêtny mieszkaniec

nicowana. Niedzielna Msza

gownia na ca³y Charków,

miasta stara siê przekonaæ

œw. w jêzyku polskim w Ka-

choæ to jest miasto prawie

goœci, ¿e w³aœnie tu bêd¹

tedrze (jest te¿ po rosyjsku

dwumilionowe. Chodzi³o nie

mecze dru¿yn pi³karzy na-

i po ukraiñsku) gromadzi

o to, ¿e mieli, co jeœæ. Dla nich

szego kontynentu. Przeje¿-

najmniej wiernych. Wielu z

by³ to przede wszystkim kon-

d¿amy 1050 km na wschód

nich dopiero siê uczy rozma-

takt z nami. Przychodzili

od redakcji „Kuriera” - i tra-

wiaæ i czytaæ po polsku, po-

tak¿e tutaj. Co mo¿emy dla

fiamy w inny œwiat. Charków

szukuje swych korzeni. Po-

nich zrobiæ? – Nie damy im

Józefa Czernijenko

- to ca³kowity kontrast

twierdza to te¿ pani z biblio-

domu, nie damy im pieniêdzy.

Lwowa: szerokie ulice, po-

na pocz¹tku lat 90. zapropo-

teki przy koœciele: „Mamy

Mo¿emy jedynie przyj¹æ ich,

zbawione korków, najwiêkszy

nowano mi wst¹piæ do Towa-

sporo lektur w jêzyku pol-

jak ludzi. Nic wiêcej nie mo-

Doktor Stanis³aw Elis

w Europie plac z pomni-

rzystwa przyjaŸni ukraiñsko-

skim, s¹ polskie czasopisma,

¿emy dla nich zrobiæ, chleb

kiem Lenina, stalinowska

polskiej. Stowarzyszenie

sobie jakoœ zdobêd¹. Nie

zabudowa urbanistyczna,

Kulturalne Polaków dzia³a tu

mamy wp³ywu na to, ¿e egzy-

jêzyk rosyjski oraz zacho-

od 1991 roku. Na pocz¹tku

stuj¹ w takich warunkach.

wany wœród ludzi duch

by³o nas oko³o 30 osób, prze-

Szkoda, ¿e nie ma w Char-

epoki sowieckiej. Charków

wa¿nie w starszym wieku.

kowie organizacji, która by siê

by³ trzecim centrum nauko-

Wtedy nasze dzieci po raz

zajê³a od podstaw ich prob-

wym i przemys³owym ZSRR

pierwszy odwiedzi³y Polskê.

lemami. Przykre to, bo s¹

po Moskwie i Leningradzie

Potem zosta³ zorganizowany

œrodki na wiele innych rzeczy,

(Sankt-Petersburg), nadal

zespó³ „Jaskó³ki”. Po kilku

natomiast status tych bied-

pozostaje jednym z naj-

latach liczba cz³onków Towa-

nych bezdomnych ludzi jest

wiêkszych oœrodków prze-

rzystwa wzros³a dziesiêcio-

nadal bardzo niski. Nie s¹

mys³owych i kulturalno-

krotnie. Przyje¿d¿aj¹ tu Polacy

nikomu potrzebni”.

naukowych niepodleg³ej

- do pracy czy na studia - z

Na moje pytanie, kto wspie-

Ukrainy. Przeje¿d¿aj¹c wie-

ró¿nych terenów Ukrainy.

ra pracê sióstr, zakonnica

lokilometrowymi ulicami,

³ecznoœci¹, obyczajami, dawno

Mamy du¿o m³odzie¿y, prze-

lecz wiêkszoœæ czyta po ro-

powiedzia³a: „Prawdê mówi¹c,

widzimy czynne potê¿ne

przeszli na jêzyk rosyjski lub

wa¿nie s¹ to osoby pochodzenia

syjsku”.

same poszukujemy œrodków.

zak³ady przemys³u maszy-

Doktor Stanis³aw Elis,

ukraiñski, jeœli nie liczyæ

niepolskiego. S¹ to Gruzini,

S¹ kwesty w Polsce, jest pomoc,

nowego, chemicznego, bu-

pojedynczych s³ów i zwrotów.

Ormianie, Rosjanie, Ukraiñcy,

dyrektor Domu Polskiego w

œwiadczona w ma³ym wymiarze

dowy œrodków transportu.

A propagowany za czasów

¯ydzi … Na zajêcia z jêzyka

Charkowie mówi, ¿e ma po-

przez osoby prywatne – na-

Produkuj¹ tu m.in. wspó³-

re¿imu totalitarnego ateizm

polskiego przychodzi 120

chodzenie angielsko-polskie.

szych dobroczyñców”.

czesne czo³gi i samoloty. Na

i polityka antykatolicka, ca³-

studentów. Mamy nauczy-

Ze strony ojca dosta³o mu siê

Ilu takich bezdomnych

ulicach i placach oraz w

kowite pozbawienie mo¿li-

cielkê z Polski, jest to Kata-

nazwisko Elis. Babcia pocho-

jest w Charkowie?

metrze jest du¿o m³odzie¿y

woœci odwiedzenia Macierzy

rzyna Bonk. W tym roku

dzi³a z okolic Krakowa. Losy

„Nikt nie wie – mówi s. Sa-

studenckiej, tak¿e obcokra-

sprzyja³y wynarodowieniu.

mamy 10 rocznicê naszej ga-

szlachetnych przodków mo-

muela. - Nikt nie chce przyznaæ

jowców, zw³aszcza z Afryki.

W trakcie kilku konferencji

zety „Polonia Charkowa” oraz

jego wspó³rozmówcy oraz jego

siê do problemu, jaki istnieje.

Dawnych zabytków nie ma,

naukowych,przeprowadzonych

obchodzimy 5 rocznicê euro-

¿yciorys zas³uguj¹ na oddzielny

Lepiej nie mówiæ, ¿e s¹ bez-

zachowa³y siê jedynie nie-

pod patronatem Konsulatu

klubu m³odzie¿owego, który

artyku³. Opowiada, ¿e pocz¹tki

domni i nie mówiæ, ¿e jest

liczne kamienice sprzed

Generalnego RP w Charkowie

ma kilka oddzia³ów w ob-

polskoœci na wschodnich

problem. Wtedy nie trzeba

rewolucji bolszewickiej.

konstatowano,¿ewœródmiejsco-

wodzie charkowskim. Jest

terenach Ukrainy siêgaj¹ wie-

œrodków. Mamy kilku wolon-

Jest kilka oryginalnych

wych potomków Polaków za-

zaprzyjaŸniony z m³odzie¿¹ z

ku XV. Dalej odbywa³o siê

tariuszy. Tutaj przychodz¹

œwi¹tyñ prawos³awnych,

chowa³a siê przerwana ci¹g³oœæ

Poznania”. Pani Józefa reda-

przesiedlenie drobnej szlachty

nie tylko ludzie bezdomni,

synagoga i niedawno odno-

kulturowa. Dodajmy do tego

guje wspomnian¹ gazetê.

polskiej i w³oœcian na nieza-

równie¿ ci, którzy maj¹ dach

wiony koœció³, który od

wielokulturowytygielCharkowa

gospodarowane tereny tak

nad g³ow¹, ale brak im œrod-

2002 roku jest katedr¹

Ludzie ulicy

orazwychowaniewsubkulturze

zwanej Ukrainy S³obodzkiej

ków na leczenie czy wy¿y-

Wniebowziêcia NMP Koœcio³a

lokalnej i postsowieckiej.

W wyznaczonych dniach

Rzeczypospolitej. Druga fala

wienie. Mamy ludzi, którzy

rzymskokatolickiego. W³aœnie

To wszystko odczu³a na

w godzinach porannych przy

przesiedleñ przypada na

latami przychodz¹ do nas na

sobie Józefa Czernijenko,

przede wszystkim tutaj mo¿-

Katedrze rzymskokatolickiej

XVIII-XIX w. i sk³ada siê z

tzw. „opatrunki”. Przychodzi

na us³yszeæ jêzyk polski,

znana dzia³aczka ruchu pol-

gromadzi siê lud ubogi. Stoj¹

w³oœcian i robotników, œci¹ga-

oko³o 30 osób na opatrunki

jak równie¿ spotkaæ miej-

skiego w Charkowie.

w d³ugiej kolejce, by otrzymaæ

nych przez wielkich obszar-

i ponad 60 osób – po wy¿y-

scowych Polaków.

„Moja rodzina pochodzi

talerz zupy i opatrunek. Wi-

ników i kapitalistów. Wielu

wienie. Koszty tego wszystkiego

z Gniewoszów – mówi Józefa

dzia³em, jak trzy orionistki:

Polaków trafi³o do Charkowa

s¹ ogromne i oni wiedz¹, ¿e

Polonusi

Czernijenko. - Pradziadek W³o-

s. Samuela, s. Sylwia i s. Renata

po Powstaniu Koœciuszkow-

wszystko dro¿eje. Ich nie staæ

s³obodzkiej krainy

dzimierz Gniewosz, ze Z³otego

przez ponad dwie godziny roz-

skim, gdy za udzia³ powsta-

na to, a¿eby za ka¿dym razem,

Potoku na Podolu, by³ wielo-

dawa³y jedzenie, pomaga³y

Charków zosta³ za³o¿ony

niu rz¹d carski Katarzyny II

id¹c do przychodni, zabieraæ

letnim pos³em na Sejm. By³o

chorym, rozmawia³y z tymi

w roku 1655 przez Kozaków

wysy³a³ szlachtê polsk¹ na te

ze sob¹ banda¿, maœæ, wszyst-

wielu krewnych we Lwowie.

ludŸmi. „Siostry orionistki pra-

jako osada wojskowa. Zosta³

obszary Ukrainy. Wed³ug prze-

ko, co jest do tego potrzebne

To stary polski rycerski ród,

cuj¹ w Charkowie ju¿ 13 rok

miastem o charakterze rosyj-

prowadzonych badañ nauko-

oraz pieni¹dze, ¿eby pielêg-

bior¹cy pocz¹tek z XIV wieku.

– powiedzia³a „Kurierowi”

skim. W latach 1917-1934

wych, potomkowie zes³añców

niarka zrobi³a opatrunek.

Powiadaj¹, ¿e królowa Jad-

s. Samuela. - Przyjecha³yœmy

Charków by³ stolic¹ Ukraiñ-

zachowali œwiadomoœæ swego

W³aœnie dlatego przychodz¹

wiga spotyka³a siê z ksiêciem

tutaj do pracy na zaproszenie

skiej Socjalistycznej Repub-

pochodzenia, natomiast wiêk-

tutaj do nas. Przychodz¹ te¿

Wilhelmem w domu moich

ksiê¿y marianów. Od pocz¹tku

liki Radzieckiej, w latach 1921-

szoϾ jest wyznania prawo-

ludzie, którym nie starcza na

dalekich przodków. Opisano

dzia³amy w dwu kierunkach:

1924 dzia³a³o tu Poselstwo

s³awnego i pos³uguje siê jêzy-

jedzenie, jedz¹ tu zupê. My

to w kronikach Jana D³ugosza.

opiekujemy siê bezdomnymi

Rzeczypospolitej Polskiej,

kiem rosyjskim. Wielu Polaków

mówimy ogólnie „bezdomni”,

Urodzi³am siê na Donbasie, w

doros³ymi oraz dzieæmi ulicy.

przemianowane w 1924 r. w

stopi³o siê z miejscow¹ spo-

ale to s¹ ludzie potrzebuj¹cy”.