20

Nasz przewodnik

14 23 lipca 2009 * Kurier Galicyjski

LWÓW BEZ ŁYCZAKOWSKIEJ?

KATARZYNA £OZA tekst

MARIA BASZA zdjêcia

Ulice, uliczki, zau³ki, place.

œw. Wawrzyñcem ku Winni-

To one w du¿ej mierze nadaj¹

kom, ¯ydowska na Przed-

miastu charakter, tworz¹ jego

mieœciu Krakowskim. Co

atmosferê. Jedne krête, prze-

prawda, dzisiejsze nazwy ulic

mykaj¹ce siê w cieniu starych

w niektórych polskich mias-

domów, inne tworz¹ce szerokie

tach niewiele im ustêpuj¹,

promenady. ¯y³y miasta, w

je¿eli chodzi o niepraktycz-

których têtni jego ¿ycie. Do

noϾ (ul. Dwudziestego Pierw-

nazw niektórych ulic przy-

szego  Praskiego  Pu³ku

wykliœmy, jakby by³y we

Piechoty imienia Dzieci

Lwowie od zawsze. Jakby by³y

Warszawy), jednak dla pedan-

starsze ni¿ sam Lwów, bo bez

tycznych w³adz austriackich

nich nie by³oby Lwowa. Czym-

taki ba³agan w nazewnictwie

¿e by³by Lwów bez ulicy

by³ nie do zniesienia, bo to oni

£yczakowskiej? Inne odesz³y

w³aœnie, aczkolwiek dopiero

w zapomnienie wraz z pewn¹

po stuleciu rz¹dów, przepro-

epok¹, zw³aszcza nazwy z ok-

wadzili pierwsz¹ szeroko

resu autonomii galicyjskiej

zakrojon¹ akcjê uporz¹d-

i II RP – dziœ u¿ywane, s¹ wy-

kowania nazewnictwa we

razem sentymentu za czasami,

Lwowie. Mia³a ona miejsce w

które minê³y bezpowrotnie,

1871 roku. W wiêkszoœci

symbolem „tamtego Lwowa”.

usankcjonowano nazewnictwo

S¹ nazwy które budz¹

zwyczajowe, ale wydaje siê, ¿e

sprzeciw, oburzaj¹, które

to w³aœnie wraz z Austriakami

œmiesz¹, te, które przypomi-

do nazw lwowskich ulic wkro-

naj¹ czasy wielkoœci Lwowa,

czy³a polityka. Jeszcze przed

i takie, których etymologii

reform¹ pojawi³a siê ul. Ka-

Ul. £yczakowska

dziœ trudno dociec.

rola Ludwika, plac Ferdynanda

Pocz¹tkowo we Lwowie

– nazywane imionami w³adców

ulice nie mia³y oficjalnych

zaborczego imperium.

nazw, a domy numerów.

Do naszych czasów przetr-

Miasto by³o na tyle ma³e, ¿e

wa³a jedna z powsta³ych

wystarcza³o odnieœæ siê do

wówczas nazw: Kaiserwald.

jakiegoœ punktu orientacyj-

T³umaczy siê j¹ z niemiec-

nego, ¿eby wiadomo by³o, o

kiego jako „cesarski las”.

który jego zak¹tek chodzi.

Pocz¹tkowo nazwa dotyczy³a

U¿ywano nazw zwyczajo-

tylko niewielkiej czêœci gó-

wych, które dostatecznie

rzysto-leœnego masywu ok-

dobrze mówi³y same za siebie.

reœlanego dziœ tym mianem.

W mieœcie by³y dwie g³ówne

W³aœnie tam, na Lonsza-

ulice – wychodz¹ce z naro¿-

nówce, czyli w maj¹tkach ro-

ników Rynku w kierunku

dziny Longchamps de Berier

bram miejskich: Halicka i Kra-

goœci³ podczas swojej podró¿y

kowska, których nazwy nie

po Galicji cesarz Józef II. By³a

zmieni³y siê od XIV-XV w.

to nazwa pami¹tkowa, nie

Podobnie jak nazwy Ruska,

narzucona przez w³adze, mo-

czy niedawno przywrócona

¿e dlatego przetrwa³a d³u¿ej

Szewska, oraz nieco póŸniej,

ni¿ pozosta³e.

w XVII w. wzmiankowana

Od tej pory ka¿da kolejna

Ormiañska. Poza tym by³a na

administracja we Lwowie sta-

w dawnym Lwowie ulica Pie-

wia³a sobie za punkt honoru,

Ul. Halicka

karska (od cechu piekarzy),

aby pozmieniaæ nazwy ulic,

z natury lwowiacy jednak

starli siê pomóc przybyszom.

Mo¿e chodzi o Radzieck¹?

Nie. Mo¿e o Moskiewsk¹? Nie.

Pamiêtaj¹ dok³adnie, ¿e kiedy

byli poprzedni raz we Lwowie,

na w³asne uszy s³yszeli, jak

przewodnik mówi³ ¿e ulica

nazywa siê w³aœnie „Русская”.

Podobnie opisywano ulice

i drogi zamiejskie – trakt

prowadz¹cy do Krakowa by³

pocz¹tkowo drog¹ Krakow-

sk¹ (póŸniej Gródeck¹, pro-

wadz¹c¹ do Gródka), do Ha-

licza – Halick¹; Stryjska pro-

wadzi³a do Stryja, Wulecka

na Wulkê, Lubieñska do Lu-

Ul. Krakowska

Ul. Ruska

bienia, Wo³yñska – na Wo³yñ.

By³a Droga do Franciszkañ-

rasta³o. Przybywa³o ludnoœci,

jeœli nie ca³kowicie, to przy-

Bydlêca i Skotskiego targu

Zrobimy ma³¹ dygresjê,

skiego Koœcio³a, Droga do

a po rozebraniu przez Au-

najmniej tak, aby uwieczniæ

(obecne Starojewrejska i

gdy¿ z ulica Rusk¹ wi¹¿e siê

Cegielni Jezuickiej, Droga do

striaków œredniowiecznych

swoich g³ównych bohaterów.

Serbska), Franciszkañska,

ciekawa anegdota. Jak wia-

Stawu Pe³czyñskiego, Droga

murów miejskich w 1777 r.

Po 1918 roku pojawi³o siê

Dominikañska, œw. Ducha.

domo, jej nazwa odnosi siê do

Œwiêtojurska, Szeroka za

rozpoczê³o ekspansjê na

wiele ulic nazwanych imio-

Pomniejsze ulice, przecznice,

Rusinów, którzy zamieszki-

Bernardynami. Takie, lub

swoje dawne przedmieœcia.

nami wielkich Polaków zwi¹-

zau³ki opisywano jako „boczna”,

wali tê okolicê. Któregoœ razu

bardziej wymyœlne nazwy nie

Adresy opisywano coraz

zanych ze Lwowem, a tak¿e

„w¹ska”, „ma³a”, „druga” itp.,

jednak do naszego piêknego

pozostawia³y w¹tpliwoœci co

bardziej karko³omnymi konst-

szereg nazw nawi¹zuj¹cych

jak np. ul. Ormiañska przecz-

miasta zawitali Rosjanie,

do tego, gdzie siê dana ulica

rukcjami, jak œw. Anny boczna

do zwyciêstwa w wojnie

nica – obecnie Drukarska,

usilnie poszukuj¹cy ulicy

znajduje.

na prawo, Droga ko³o Cmen-

polsko-ukraiñskiej 1918 r.:

Ruska boczna – obecnie Fe-

Rosyjskiej. Takiej we Lwowie

Jednak z biegiem czasu

tarza na Cetnerówce, W¹ska

Obroñców Lwowa (a¿ trzy w

dorowa.

nie ma, ani nie by³o. Goœcinni

miasto coraz bardziej siê roz-

ko³o cerkwi Ormiañskiej, Za

ró¿nych czêœciach miasta),