25

Kurier Galicyjski * 14 23 lipca 2009

RZEKA MAGICZNA?

z mitologii antycznej. Nad

schodow¹ jest ogromne okno,

nimi – sufit, wymalowany w

ozdobione tym dzie³em. Szko-

ornament, którego nie pow-

da, ¿e nie zachowa³y siê dolne

stydzi³by siê pa³ac Potockich,

partie witra¿u, gdzie zazwy-

EUGENIUSZ NIEMIEC

dzieciñstwa, kiedy na Sanie

(1150 r.) jest wzmianka, ¿e

a sufity w korytarzu zdobi¹

czaj by³y sygnatury autora

podczas najazdu króla wê-

przebiega³a granica sowiecko-

te¿ subtelne wzory. W czasie

i gdzie zosta³ wyprodukowany,

Gdzie jest najbardziej

gierskiego Gejzy II na Ksiêst-

niemiecka. Piêkno i magiê

„odœwie¿ania” klatki schodo-

a i poszczególne partie te¿

wysuniêty na po³udnie kra-

wo Halickie zosta³ zajêty m.in.

Sanu opiewali poeci i pisarze.

wej w tej kamienicy, ktoœ mia³

maj¹ ubytki. Szkoda, ¿e nikt

niec Polski? Tam, gdzie

gród Sanok. Przy³¹czony do

Pos³uchajcie wielkiej têsknoty,

na tyle wyobraŸni, ¿e wyma-

nie zadba o jego renowacjê

przy dwóch s³upach gra-

Polski przez Kazimierza Wiel-

która by³a udzia³em poety i

lowano tylko œciany pomiêdzy

i konserwacjê, póki mo¿na

nicznych, bia³o-czerwonym

kiego sta³ siê stolic¹ Ziemi

dziennikarza, a równoczeœnie

freskami. Reszta pozosta³a

jeszcze uratowaæ to cudo.

i ¿ó³to-niebieskim, przed

Sanockiej, jednej z piêciu ziem

absolwenta sanockiego gim-

nietkniêta.

I tak, spacerek po lwowskich

metalowym krzy¿em, wznosi

województwa ruskiego. W

nazjum (z rocznika 1904/

Na zakoñczenie tej relacji,

bramach przypomnia³ ich

siê cementowy obelisk z uk-

sanockiej farze król W³adys-

1905), Janusza Ostrowskiego,

wspomnê o witra¿ach. Jes-

dawn¹ œwietnoœæ, mistrzostwo

raiñskim napisem: „Ukraina.

³aw Jagie³³o bra³ œlub z swoj¹

który mieszkaj¹c w Los Ange-

Wytik r. Sjan. Dow¿yna –

les, tak pisa³:

trzeci¹ ¿on¹ El¿biet¹ Granow-

444 km”. Obok stoi drew-

sk¹, a jego czwarta ¿ona Sonka

niany s³up z tablic¹ infor-

(Zofia) Holszañska, po œmierci

Tak bym chcia³ byæ dziœ

muj¹c¹ w jêzyku polskim,

króla, przez 25 lat mieszka³a

nad Sanem

¿e 10 m. ni¿ej znajduje siê

w zamku sanockim i zarz¹-

Nad t¹ rzek¹ wczesnym

Ÿród³o Sanu.

dza³a po królewsku Ziemi¹

ranem,

Sanock¹.

To bardzo niepozorne Ÿró-

Ujrzeæ, jak w niej p³yn¹ wody

Skokiem na koniu z zam-

de³ko, w dalszym swoim biegu

Poœród ostrych ska³.

kowej góry do wzburzonego

zbiera wody potoków i rzeczek:

Ile ja bym za to da³,

By siê wróci³

mój wiek m³ody...

Rzeka, czysta jak ³za z oka,

Ni za p³ytka, ni szeroka,

Tak wabi³a wczeœnie z rana

W swój przejrzysty pr¹d.

Moja rzeka ukochana -

Jam daleki st¹d...

Hen daleko ten San p³ynie,

Kraj daleko, ja daleko...

Ile jeszcze lat tu minie,

Nim zobaczê siê z t¹ rzek¹,

Nim nad jasne Sanu wody

Wrócê znowu - ju¿ nie m³ody

Ujrzeæ czyst¹ toñ?

Dzisiaj têskniê doñ

Sercem w smutku

roze³kanym,

¯eby znowu byæ

Źród³o Sanu

nad Sanem,

Wo³osatego, Solinki, Os³awy,

Sanoczka, Baryczki, Luba-

czówki, Wis³oka, Tanwi i Bu-

kowej. Wody wystarcza aby

nape³niæ zalewy: Soliñski i

Myczkowski, a przede wszyst-

kim dodaæ urody Lesku, Sa-

nokowi, Dynowowi, Przemyœ-

lowi, Jaros³awowi i Stalowej

Woli.

Aby siê udaæ do Ÿróde³ Sa-

nu, trzeba najpierw dojechaæ

samochodem przez Stupo-

siany, Muczne i Tarnawê

Ni¿n¹ do Bukowca, gdzie

ustawiono szlaban (Biesz-

czadzki Park Narodowy), poza

który mog¹ wje¿d¿aæ tylko

s³u¿by leœne i Stra¿y Granicz-

San. Widok z Góry Zamkowej

nej. St¹d po ok. 6 godzinach

powodziow¹ fal¹ Sanu, po-

Szumem wody pieœciæ

marszu mo¿na dojœæ do

pisa³ siê dowódca obroñców

s³uch…

Sianek (po³o¿onych ju¿ po

zamku, kpt. Ksawery Krasicki,

Wróci – lecz ju¿ tylko duch.

stronie ukraiñskiej), gdzie

(Janusz Ostrowski:

podczas ostatniej obrony

w³aœnie rozpoczyna swój bieg

teœmy przyzwyczajeni do ich

architektów, budowniczych

„Choæby duchem

zamku przed Austriakami w

do morza magiczna rzeka

widoku i gry kolorów w œwi¹-

i artystów, którzy tworzyli ten

tam polecieæ”)

1809 roku, o czym informuje

San.

tyniach. A mo¿na je spotkaæ

specjalny dzia³ sztuki u¿yt-

dzisiaj tablica memorialna,

Dlaczego magiczna? A czy

równie¿ w kamienicach.

kowej, s³u¿¹cej piêknu i este-

Czy zgodzicie siê z tez¹,

wmurowana w zamkow¹

multiplikacja trzech czwórek

Absolutn¹ rewelacj¹ jest w

tyce wnêtrz lwowskich ka-

¿e San to rzeka magiczna?

ska³ê.

mo¿e byæ przypadkowa? A

miarê dobrze zachowany se-

mienic. Celowo nie podajê

A mo¿e po prostu warto

Ile¿ magicznych zdarzeñ

tyle dok³adnie ma d³ugoœci

cesyjny witra¿, na którym

adresów bram, tajemnice

osobiœcie siê o tym przeko-

maj¹ w pamiêci rodowici

nasz San. Mamy zapewne

zosta³ przedstawiony pejza¿

których uda³o mi siê dla

naæ, odwiedzaj¹c miejsca,

sanoczanie i uczniowie sa-

w pamiêci s³owa naszego

karpacki. Od do³u mamy

Pañstwa zg³êbiæ. Przykro by

tchn¹ce wspóln¹ histori¹

nockich szkó³ œrednich? Jako

wieszcza Adama wypowie-

zwalone, br¹zowe k³ody z

by³o, gdyby zosta³y znisz-

dawnych ziem ruskich i pol-

uczeñ sanockiego Gimnazjum

dziane w Dziadach: „Z matki

pogmatwanymi pomiêdzy

czone te nieme œwiadectwa

skich, wschodniej i zachod-

im. Królowej Zofii, doskonale

obcej: krew jego dawne bo-

g³azami korzeniami. Stopniowo

œwietnoœci minionych epok.

niej Galicji. Sanok z tamt¹

pamiêtam, ¿e to w³aœnie nad

hatery, a imiê jego bêdzie

przechodzi to w panoramê

Je¿eli ktoœ rozpozna³ swoj¹

tradycj¹ nie zerwa³, a duch

San chadzaliœmy na wagary,

czterdzieœci i cztery”. To nad

zielonych gór, kopu³y cerkie-

kamienicê, to powinien byæ

opiekuñczy miejsca (genius

tu prowadziliœmy czêsto nasze

t¹ magiczn¹ rzek¹ ksi¹¿ê

wek, a ponad wszystkim –

dumny, ¿e opisy tych dzie³

loci) nadal jest obecny nad

pierwsze sympatie, tu uczy-

halicki Jerzy II Trojdenowicz

niebo b³êkitno fioletowe. Nie

sztuki trafi³y na nasze

Sanem, szczególnie dobrze

liœmy siê p³ywania, z zamko-

ulokowa³ na prawie magde-

by³o by w tym nic szczegól-

szpalty. Je¿eli ktoœ ma rów-

wyczuwalny podczas obser-

wego wzgórza podziwialiœmy

burskim Sanok (1339), cho-

nego, gdyby nie jego wymiary

nie¿ jak¹œ ciekawostkê w

wacji meandrów Sanu z

malownicze meandry Sanu.

cia¿ ju¿ prawie 190 lat wczeœ-

– trzy piêtra starego budow-

swojej kamienicy chêtnie te¿

Góry Zamkowej.

By³ te¿ ponury czas mojego

niej w latopisie hipackim

nictwa. Przez ca³¹ klatkê

o niej napiszemy.