6
Przegląd wydarzeń
14 – 28 sierpnia 2009 * Kurier Galicyjski
WROCŁAW I LWÓW ZBUDUJĄ POMNIK
ZAMORDOWANYCH POLSKICH PROFESORÓW
JURIJ SMIRNOW
roku. Przyjecha³o kilka auto-
Lwowie p. W³odzimierz Wos-
tekst i zdjêcia
kowski prowadzi³ odpowiednie
busów z uczonymi z Krakowa
i Wroc³awia, odby³ siê wspólny
pertraktacje z w³adzami
wiec polsko-ukraiñski na
Na Wzgórzach Wuleckich
Lwowa. Wyra¿ono wtedy chêæ
powstanie pomnik pomor-
obu stron upamiêtnienia
miejscu zag³ady profesorów,
dowanych profesorów
miejsca zbrodni tzw. „znakiem
konferencja naukowa na
polskich. Ustawienie
Politechnice lwowskiej. Og³o-
pamiêci”, czyli obeliskiem,
pomnika jest wspólnym
który usytuowany mia³ byæ
szono równie¿ o chêci budowy
nowego pomnika, o czym
projektem w³adz samorz¹-
na placyku przy wylocie ul.
œwiadczy te¿ i kamieñ wê-
dowych Lwowa i Wroc³awia.
Boya – ¯eleñskiego obok aka-
gielny z odpowiednim napisem,
Relacja
który stoi niedaleko od pa-
z konferencji prasowej
miêtnego krzy¿a. Mieliœmy
wielk¹ nadziejê, ¿e tym razem
29 lipca 2009 roku we
realizacja projektu nowego
lwowskiej Radzie Miejskiej
pomnika dojdzie do skutku!
odby³a siê konferencja praso-
Lecz minê³o ju¿ osiem kolej-
wa w sprawie uczczenia
pamiêci rozstrzelanych w
nocy z 3 na 4 lipca 1941 roku
polskich profesorów wy¿szych
uczelni lwowskich. Na kon-
ferencji prasowej byli obecni
wice-mer Lwowa Wasyl Kosiw,
dyrektor Kolegium Europy
Wschodniej im. Jana Nowaka
– Jeziorañskiego we Wroc³awiu
Andrzej D¹browski, konsul
Konsulatu Generalnego RP
we Lwowie Marcin Zieniewicz.
Pan Wasyl Kosiw poinformo-
wa³ licznych zebranych
dziennikarzy, ¿e na Wzgórzach
Wuleckich powstanie pomnik
pomordowanych profesorów
polskich (o tragedii na Wzgó-
rzach Wuleckich polska pra-
Niezrealizowane projekty pomnika
Betonowy nagrobek z ¿elaznym krzy¿em, który stoi po
sa lwowska, równie¿ „Kurier
dzieñ dzisiejszy
Galicyjski”, pisa³a wielokrot-
nych lat i dopiero teraz zjawi³a
demików studenckich. W 1988
Polaków przychodzi³o popat-
kowanie ca³ego terenu Wzgórz
nie, ostatnio w numerze
siê realna perspektywa, ¿e w
roku pertraktowano ju¿ nie
rzeæ na powstaj¹ce z kamienia
Wuleckich (obecnie parku
lipcowym w kolejn¹ rocznicê
koñcu po trzydziestu latach
o „znaku pamiêci”, lecz o praw-
i betonu figury rozstrzelanych
Studenckiego), ustawienie
mordu profesorów). Ustawienie
rozmów o pomniku dojdzie do
dziwym pomniku. Projekt znów
profesorów. Powstaniu pom-
tam ³awek, oœwietlenia,
pomnika jest wspólnym pro-
konkretnych czynów i pomnik
zamówiono u prof. E. Myœko.
nika towarzyszy³a potê¿na
posadzenie kwiatów, etc.
jektem w³adz samorz¹dowych
bêdzie zbudowany.
Kilka lat póŸniej pan profesor
kompania propagandowa,
Trzeba te¿ organizowaæ ³atwy
Lwowa i Wroc³awia, który
sporz¹dzi³ projekt i makietê
kiedy to o udzia³ w kaŸni
dostêp do pomnika nie tylko
Co wiedz¹
zaowocowa³ jeszcze w 2008
pomnika, który wyobra¿a³
dzisiejsi lwowianie
profesorów oskar¿ono nie
od strony ulic Boya – ¯eleñ-
roku podpisaniem wspólnego
„bramê czy te¿ tunel, którego
tylko grupê specjaln¹ SS pod
skiego i £ukasza, lecz te¿ od
listu intencyjnego przez mera
Korespondent „Kuriera
wnêtrze tonie w mroku i tylko
dowództwem E. Schõngartha,
strony ul. Sacharowa (dawniej
Lwowa Andrija Sadowoho i pre-
Galicyjskiego” poprosi³ o ko-
daleki przeœwit dnia pozwala
lecz równie¿ batalion „Nachti-
Wuleckiej), co nie jest zada-
zydenta Wroc³awia Rafa³a
mentarz konsula RP Marcina
wyinterpretowaæ myœl artysty,
gall” i jego dowódcê T. Ober-
niem ³atwym, bowiem wzd³u¿
Dutkiewicza. Wspó³organiza-
Zieniewicza.:
¿e niema takiego mroku
lendera, który w ówczesnym
tego terenu biegn¹ tory tram-
torem konkursu jest równie¿
- „To tylko pocz¹tek drogi.
œmierci, którego nie rozjaœni-
czasie by³ ministrem w rz¹-
wajowe.
Kolegium Europy Wschodniej
Budowa pomnika i ca³ego
³aby nadzieja jutra”. Pomnik
dzie RFN. PóŸniej wszystko
im. Jana Nowaka – Jeziorañ-
kompleksu uporz¹dkowania
mia³ byæ uroczyœcie otwarty
Pomnik, którego nie by³o
zmieni³o siê w mgnieniu oka.
skiego we Wroc³awiu. W pert-
Wzgórz Wuleckich jest wspóln¹
4 lipca 1991 roku, w piêædzie-
Ju¿ pod koniec 1980 roku
Próby ustawienia pomnika
raktacjach w sprawie uzgod-
koncepcj¹ w³adz samorz¹-
si¹t¹ rocznicê tragedii, lecz
i œladu po pomniku nie zo-
na Wzgórzach Wuleckich
nienia wszystkich okolicznoœci
dowych Lwowa i Wroc³awia.
brak pieniêdzy i inne oko-
sta³o. Lwowskie w³adze
niestety maj¹ ju¿ swoj¹ d³ug¹
zwi¹zanych z organizacj¹
Konsulat uczestniczy³ na
licznoœci nie pozwoli³y nawet
sowieckie twierdzi³y uparcie,
i bardzo trudn¹ historiê. Kto
konkursu bra³ równie¿ udzia³
wielu etapach rozmów o tym
na rozpoczêcie realizacji
¿e pomnika w ogóle nigdy nie
by móg³ pomyœleæ, ¿e prawda
Konsulat Generalny RP we
projekcie. 100% finansowania
projektu. Wtedy to na Wzgó-
by³o. Jak pisa³ Jerzy Janicki:
o tragicznej œmierci wybit-
Lwowie. W sk³ad jury konkursu
bierze na siebie strona polska.
rzach Wuleckich obok p³yt
„...Strach przed infekcj¹
nych uczonych, w czasach
weszli: prof. Tadeusz Luty -
Na razie jest tylko koncepcja.
betonowych, które pozosta³y
solidarnoœciowych ruchów
powojennych stanie siê tema-
rektor Politechniki Wroc³aw-
Artystom – rzeŸbiarzom nie
po zniszczeniu pomnika w
w Polsce (s³ynny sierpieñ
tem prawie zabronionym,
skiej, dr. Adolf Juzwenko -
narzucano ¿adnych wizji
1980 roku, polski lwowski
1980 roku) by³ tak ogromny,
tematem tabu? ¯e próby
dyrektor Ossolineum we
pomnika, ka¿da myœl bêdzie
Klub Myœli Katolickiej wysta-
¿e embargiem ob³o¿ono
uczczenia ich pamiêci wywo-
Wroc³awiu, równie¿ lwowscy
uwa¿nie oceniona przez jury
wi³ skromny krzy¿ drewniany.
wówczas wszystko, co pol-
³aj¹ sprzeciw i niechêæ ów-
profesorowie Jurij Boba³o
konkursu.
skie: zniesiono zaproszenia
czesnych w³adz lwowskich?
Niestety, sporo dziennika-
Krzy¿ ¿elazny
i Jaros³aw Hrycak. Wszystkie
nawet rodzinne, zamkniêto
Jeszcze w dalekim 1980 roku
rzy mediów ukraiñskich,
i tablica z kartonu
koszty organizacji konkursu
polski Teatr Ludowy we
postanowiono zbudowaæ
którzy brali udzia³ w kon-
i budowy pomnika poniesie
Dopiero w 1995 roku Pol-
ferencji prasowej w ogóle nie
Lwowie, buldo¿ery usunê³y
pomnik pomordowanych
strona polska. Konkurs
skie Towarzystwo Opieki nad
zrêby pomnika z wuleckiej
polskich profesorów. Projekt
by³ozorientowanychwtemacie,
wystartowa³ 30 lipca 2009
GrobamiWojskowymi,któremu
skarpy”.
zamówiono u znanego lwow-
jakiemu by³a ona poœwiêcona.
roku, zaœ ostatni termin
przewodniczy³ wtedy p. Euge-
skiego artysty – rzeŸbiarza,
Nie s³yszeli nigdy o rozstrze-
z³o¿enia projektów do kon-
niusz Cydzik wystawi³o z fi-
Kolejne projekty
ówczesnego rektora Akademii
lanych 4 lipca 1941 roku
kursu to 30 wrzeœnia tego¿
nansow¹ pomoc¹ z Kraju
i drewniany krzy¿
Sztuk Piêknych prof. Ema-
profesorach lwowskich, ani
roku. Ju¿ 10 paŸdziernika
zwyk³y betonowy nagrobek
o problemach, zwi¹zanych z
Do rozmów w sprawie
nuela Myœko. W dolnej czêœci
bêd¹ og³oszone wyniki kon-
z ¿elaznym krzy¿em, który
ustawienia pomnika wrócono
Wzgórz rozpoczêto budowê
budow¹ pomnika.
kursu. I nagroda stanowi –
stoi po dzieñ dzisiejszy. Przez
w koñcu 80 lat XX wieku.
(tramwaju nr 3 wtedy jeszcze
Fakttenpokazuje,jakma³o
25.000 z³otych polskich, II –
kilka lat na tym „znaku pa-
Ówczesny polski konsul we
nie by³o). Wielu miejscowych
obecni mieszkañcy Lwowa
15.000 z³., III – 7.000 z³. Prze-
miêci” nie by³o ¿adnych napi-
wiedz¹ o tych tragicznych
widziano równie¿ trzy nagrody
sów, póŸniej zaœ napis na
Strach przed infekcj¹ solidarnoœciowych
czasach. Nie wiedz¹ co siê
po 2.000 z³. Projekty konkur-
zwyk³ej tekturze, w koñcu
ruchów w Polsce by³ u Sowietów tak
sta³o, kto zgin¹³, dlaczego
sowe przyjmuj¹: meria lwowska
ustawiono tablice z materia³u
zgin¹³. Budowa pomnika
i Kolegium Wschodnie we
sta³ego.
ogromny, ¿e embargiem ob³o¿ono
Wroc³awiu.
uwieczni pamiêæ pomordowa-
wówczas wszystko, co polskie, m.in.
Kamieñ wêgielny
Wasyl Kosiw podkreœli³, ¿e
nych uczonych polskich, i do-
bez pomnika
chodzi nie tylko o ustawienie
da wiedzy obecnym miesz-
buldo¿ery usunê³y zrêby pomnika
pomnika pomordowanych
kañcom Lwowa i Ukrainy”.
W 2001 roku by³a kolejna
profesorów, lecz te¿ o porz¹d-
rocznica tragedii lipca 1941
z wuleckiej skarpy.
KG
