8

Nasz przewodnik

14 – 28 sierpnia 2009 * Kurier Galicyjski

OBOJĘTNOŚĆ GUBI ZABYTKI NA UKRAINIE

Pa³ac Potockich w Tulczynie w sierpniu 2008 roku.

Prawa galeria jeszcze jest nierozebrana

DMYTRO ANTONIUK

tekst i zdjêcia

Niedawno wróci³em z ko-

lejnej podró¿y po Ziemi

Winnickiej – kraju, gdzie

Ten sam zabytek w lipcu 2009 roku

iloœæ przeró¿nych zabytków

historycznych i przyrod-

pod uwagê sytuacjê finan-

Zniszczenie dotknê³o nie

niczych jest nie mniejsza

sow¹ w kraju i na œwiecie?

tylko wzglêdnie nieznane

od znajduj¹cych siê na Ziemi

Natomiast w Seliszczi,

pa³ace, ale tak¿e znane za-

Pa³ac w Bi³yczynie latem 2007 roku

Lwowskiej czy Tarnopolskiej,

powiatu tywrowskiego, chocia¿

bytki o znaczeniu krajowym.

gdzie o turystach jedynie

obiekty zabytkowe nie zosta³y

Chodzi o ogromny, praw-

chyba s³yszano, ale prawie

zburzone, s¹ jednak bardzo

dopodobnie najwiêkszy na

nigdy ich nie widziano.

zniszczone. By³y deputowany

Ukrainie kompleks pa³acowy

Konkluzje zrodzone w tej

Werchownej Rady Ukrainy

rodziny Potockich w Tulczy-

wêdrówce, niestety nie s¹

(parlamentu ukraiñskiego)

nie. Na wiosnê, br. popad³a

pocieszaj¹ce: zabytki gin¹

i prezes S³u¿by Celnej Ukrainy

w ruinê zabytkowa galeria,

wprost na oczach, jak gdyby

Wo³odymyr Skomorowski

która ³¹czy³a pa³ac g³ówny z

nikomu na nich nie zale¿a³o.

„odbudowuje” zamek czerlen-

praw¹ oficyn¹. Za czasów

Zaczniemy od najbardziej,

kowski, który kiedyœ tu sta³.

Stanis³awa Szczêsnego Po-

moim zdaniem, krzycz¹cego

Nie trzyma siê jednak star-

tockiego i jego ¿ony Zofii, dla

faktu, zwi¹zanego z pa³acem

ego projektu, którego ju¿ nie

uczczenia której powsta³a

we wsi Bi³yczyn, ko³o Baru.

Jest to s³ynna, znana z prac

krajoznawców i historyków

– polskiego (Romana Aftana-

Ten sam zabytek latem 2009 roku

zego) i ukraiñskiego (Dmytra

Ma³akowa) rezydencja rodziny

Krassowskich, która jeszcze

do niedawna zdumiewa³a

podró¿nych pozosta³oœciami

piêknych p³askorzeŸb i malo-

wide³.

Za czasów radzieckich by³a

tu szko³a, biblioteka i klub,

które, oczywiœcie, spowodowa³y

Nowa twierdza Skomorowskiego w Seliszczi

zniszczenie zabytków zarówno

z zewn¹trz, jak i wewn¹trz.

ma, a robi to na œlepo. Pla-

Mimo to, mo¿na by³o sobie

nuje umieœciæ tu hotel, salê

wyobraziæ, jak kiedyœ ¿yli tu

konferencyjn¹, restauracjê

prawdziwi w³aœciciele. Obec-

i muzeum. Obiecuje wyre-

nie, niestety, podró¿ny mo¿e

montowaæ asfaltowe drogi,

Pa³ac genera³a Zabotina w Ma³ej Rostowce

tylko snuæ przypuszczenia

za co, osobiœcie jestem bar-

o wygl¹dzie rezydencji. Przed

trostianeckiego powiatu.

towi) zainwestowanie w³as-

dzo wdziêczny. Pozostaje

dwoma laty pa³ac sp³on¹³.

Zachowa³ siê tu, jeœli mo¿na

nych pieniêdzy w remont

pytanie – co z tego wyjdzie.

Prawdopodobnie – m³odzie¿

tak powiedzieæ – g³ówny

pa³acu, nie pretenduj¹c na

Jak na razie, autentyczna

urz¹dzi³a tu, w pustych salach

maj¹tek potê¿nej kiedyœ ro-

zajêcie maj¹tku. Miejscowy

wie¿a zamku Szeniowskich

pa³acu pijatykê i byæ mo¿e,

dziny Sobañskich. G³ówny,

urzêdnik, ze znanych tylko

wci¹¿ le¿y w gruzach. Cho-

umyœlnie lub nie, podpali³a

poniewa¿ prawie wszyscy

jemu samemu pobudek nie

cia¿ ona równie¿ ma byæ

go. Turystê, który odwiedzi

cz³onkowie tej rodziny zostali

przyj¹³ propozycji. Podpisa³

w³¹czona do kompleksu

...i wie¿a zamku

to miejsce spotykaj¹ osiero-

pogrzebani w obodowskim

wyrok na rezydencjê. Po kilku

nowoczesnych pseudo for-

Szeniowskich tam¿e

cia³e filary g³ównego wejœcia.

grobowcu, bez wzglêdu na

latach tak¿e tu, podczas

tyfikacji, które, wygl¹daj¹

Podwoje, które one do niedaw-

to, gdzie umarli. Bogaty

po¿aru, tak samo, jak i w Bi-

okropnie.

„Sofijówka”, w tej galerii

na podtrzymywa³y, zawali³y

pa³ac z po³owy XIX wieku do

³yczynie zosta³o spalone za-

Zniszczenia,  po¿ary,

urz¹dzono ogród zimowy, a

siê, podobnie, jak elementy

czasów niepodleg³oœci Ukra-

bytkowe wnêtrze oraz dach.

znie-kszta³cenia – to jesz-

latem – jadalnia dla gospo-

konstrukcyjne dachu. Cho-

iny zachowa³ siê w mniej

Wandale nadal niszcz¹ ruiny

cze nie pe³na lista owych

darzy i goœci. Obecnie le¿y

dziæ miêdzy ruinami jest bar-

wiêcej normalnym stanie.

zamku. Ktoœ, nawet wlaz³ na

klêsk, które, jak plagi

tu góra rozbitych cegie³.

dzo niebezpiecznie. Co prawda,

Ten sam Ma³akow udoku-

wie¿ê pa³acow¹ aby str¹ciæ

egipskie spad³y na dawne

Dyrektor Kolegium Kultury,

nawet pomimo po¿aru, miej-

mentowa³ autentyczny stan

¿elazn¹ konstrukcjê, na

zabytki ziemi Winnickiej.

który obecnie jest w³aœci-

scami na œcianach pozosta³y

wnêtrza zabytku. Wprawdzie,

której kiedyœ wisia³a latar-

Jest jeszcze jeden problem.

cielem kompleksu, powiedzia³,

atrakcyjne malowid³a w neogo-

bez mebli, obrazów oraz in-

nia. Konstrukcja zosta³a po-

Na przyk³ad, w mieœcie

i¿ galeria zosta³a rozebrana

tyckim i klasycznym stylu.

nego sprzêtu.

giêta, ale jeszcze stoi. Zaby-

powiatowym Illincy jakimœ

ze wzglêdu na jej stan, gro¿¹cy

Mo¿na znaleŸæ równie¿ pozo-

Po 1991 roku biura ko³-

tek, a dok³adnie jego znisz-

cudem zachowa³a siê du¿a

zawaleniem. Wszystkie po-

sta³oœci kaflowego pieca i dwóch

chozu, które mieœci³y siê w pa-

czeñ broni tylko jedna oso-

wspania³a synagoga z XVIII

trzebne pozwolenia na to by³y

kominków. Nic nie œwiadczy

³acu oraz szko³a zosta³y prze-

ba – urodziwa Olga Kuczer –

wieku, w architektonicz-

otrzymane. Lecz, czy nie lepiej

o tym ¿eby ktoœ zamierza³ od-

niesione do innego miejsca.

dyrektor miejscowego ama-

nym stylu której mo¿na

by³o by po prostu zachowaæ

nowiæ ten zabytek. W takim

Pa³ac niezwykle szybko

torskiego muzeum krajoz-

zauwa¿yæ wp³ywy baroku

tê czêœæ pa³acu? OdpowiedŸ

stanie, niew¹tpliwie jest ska-

zacz¹³ niszczeæ. Wprawdzie,

nawczego. Szuka sposobu

i rokoko. Mieœci siê ona w

jest banalna: na to trzeba wiê-

zany na ca³kowite zniszcze-

by³a nadzieja na uratowanie

aby zwróciæ uwagê spo³e-

samym centrum miastecz-

cej pieniêdzy, taniej rozebraæ.

nie…

zabytku, gdy w latach 90.

czeñstwa na pa³ac Obodow-

ka, ale nie mo¿na do niej

I jeszcze jedno pytanie. Czy

Podobn¹ sytuacjê widzimy

przyjecha³ tu potomek So-

ski. Lecz niestety, co mo¿e zro-

podejœæ, nie mówi¹c ju¿ o

galeria zostanie odbudowana

i w innym koñcu obwodu win-

bañskich. Zaproponowa³

biæ jeden ¿o³nierz na polu

wejœciu do œrodka. Teren

w najbli¿szym czasie, bior¹c

nickiego, we wsi Obodówka

g³owie rady wiejskiej (wój-

walki?

wokó³ zabytku zosta³ spry-