23

Rozmowy „Kuriera”

Kurier Galicyjski * 14 – 28 sierpnia 2009

LWOWSKI BATIAR Z WROCŁAWIA

JURIJ SMIRNOW

do Klubu Narciarskiego we

niektórym lwowskim orga-

tekst i zdjêcie

Lwowie, jak równie¿ moja

nizacjom i swoim przyjacio³om

mama. Klub ten by³ za³o¿ony

– no i p. Wojtek ju¿ wykonuje

Pana Wojciecha Marsza³ka

w roku 1907, o rok wczeœniej

tê proœbê! (Nie takie to lek-

znam od koñca lat 80. XX

ni¿ Towarzystwo Tatrzañ-

kie zadanie dla 75-letniego

wieku, z czasów, kiedy

skie w Krakowie. JeŸdzi³y na

cz³owieka). W drugiej walizie

zaczê³y przyje¿d¿aæ z Pol-

narty do S³awska ekspresem

– ksi¹¿ki kupione we Lwowie.

ski do Lwowa nie „Poci¹gi

„Luks – Torpeda”, który

„To jeszcze nie wszystko” –

PrzyjaŸni Polsko-Radziec-

sk³ada³ siê z dwóch wago-

mówi p. Marsza³ek, „idê jeszcze

kiej”, ale wycieczki mi³oœni-

nów. Wtedy jeszcze nie by³o

do wydawnictwa „Centrum

ków Lwowa. Pan Wojciech

wyci¹gów, trzeba by³o dobrze

Europy”. U p. Fruchta zawsze

przyje¿d¿a³ (i przyje¿d¿a)

napracowaæ siê na stoku

s¹ interesuj¹ce nowinki”.

kilka razy do roku z wy-

góry. Po mamie oddziedzi-

W zacisznej kawiarence

cieczkami z Wroc³awia lub

czy³em mi³oœæ do nart. Upra-

w piwnicy, przy dobrym winie

Jeleniej Góry, czêœciej –

wiam ten sport od wielu lat.

rozmawiamy z p. Wojtkiem

sam lub z ma³¹ grup¹

Nie tak dawno by³em w Da-

o Lwowie, o Wroc³awiu, o jego

kolegów. Doskonale zna

vos w Szwajcarii i w Cha-

znajomych i kolegach i… o nim

Lwów, jego historiê i zabyt-

monee we Francji.

samym.

ki. Zna tysi¹ce historii o

Krystyna Sichulska póŸniej

„Urodzi³em siê we Lwowie

ludziach tego miasta. Jako

wysz³a za m¹¿ za Biele-

20 paŸdziernika 1934 r. w

zawodowy architekt ze znaw-

kiewicza i mieszka w Jele-

klinice przy ul. Piekarskiej”

stwem ocenia lwowsk¹ ar-

niej Górze, przy ul. Tuwima

– opowiada. „Mieszkaliœmy

chitekturê i jej stan utrzy-

10. Ma ju¿ 92 lata. Jest

przy ul. Litewskiej w ca³kiem

mania (poziom renowacji

cz³onkini¹ Jeleniogórskiego

nowej dzielnicy, na Nowym

zabytków). Emanuje wspa-

oddzia³u TML i KPW. Kami-

Lwowie, gdzie ojciec pobu-

nia³ym humorem i pogod¹

la mieszka³a we Wroc³awiu.

dowa³ dom. Dziadkowie miesz-

ducha. To cz³owiek weso³y,

We Wroc³awiu w naszym

kali nieopodal na Mazowiec-

Wojciech Marsza³ek

pe³en pozytywnych emocji

domu mieszka³ Józef Ka-

kiej. Ojciec wyk³ada³ mier-

w ka¿dej ¿yciowej sytuacji.

niak, wujek Zbigniewa Her-

nictwo na Politechnice, matka

berta. Kaniaków w rodzinie

We wspó³czesnym Lwo-

by³a nauczycielk¹ muzyki –

i Andrzej… straci³ wzrok. Na

placu Akademickim, te¿ z

by³o 11 osób, wy¿y³o sied-

wie pan Wojciech orientuje

uczy³a gry na fortepianie.

zawsze. Nie wiem, kto i dla-

okien by³ widok na pomnik

miu. Matka Zbigniewa Her-

siê równie dobrze, jak i w

Dziadek pracowa³ w Banku

czego robi³ w czasie okupacji

Fredry. Niestety, ojciec zmar³

berta, Maria z domu Kaniak,

tym przedwojennym. W swo-

Polskim na posadzie skarb-

niemieckiej takie zabawki-

w 1946 roku. Ja zaœ koñczy³em

urodzi³a siê w 1900 r., zaœ

im mieszkaniu we Wroc³awiu,

nika. W 1918 r. mia³ s³u¿bowe

bomby i zostawia³ je na uli-

we Wroc³awiu szko³ê, tech-

jej brat Józef w 1909 r. On

zebra³ pokaŸn¹ bibliotekê ze

mieszkanie w gmachu banku,

cach lub w parkach.

nikum budowlane, Politech-

jednak nigdy nie przyznawa³

starymi i najnowszymi pub-

obok Uniwersytetu. Tam te¿

Przez jakiœ czas ojciec

nikê. Moimi profesorami byli

siê do pokrewieñstwa z Her-

likacjami o Lwowie.

mieszka³ dyrektor banku.

pracowa³ w Daszawie, w ko-

naukowcy ze Lwowa. Prof.

bertami, bo rodzina wyklê³a

Tym razem p. Wojciech

Podczas ulicznych walk w

palni gazu ziemnego. W czasie

Mucha by³ znanym kon-

go. Dlaczego? W³aœnie. Z tego

przyjecha³ sam, tylko na jeden

listopadzie 1918 roku, ¿ona

okupacji mia³ we Lwowie

struktorem. We Lwowie

powodu, ¿e jako jedyny le-

dzieñ, korzystaj¹c z nowego

dyrektora wysz³a na balkon

firmê budowlan¹ razem z

prowadzi³ firmê, robi³ obli-

karz w rodzinie w czasie

po³¹czenia kolejowego: poci¹-

i zosta³a zastrzelona przez

profesorem Porêbowiczem.

czenia konstrukcji wielu

okupacji opiekowa³ siê zdro-

gu „Intercity” relacji Wroc³aw-

ukraiñskiego snajpera.

W naszym domu czêsto spo-

gmachów, równie¿ budynku

Lwów. Jak zawsze, ma na

wiem ca³ej rodziny, lecz nie

W 1920 r. dziadek by³ ju¿

tykali siê koledzy ojca, pro-

Sprechera, przy ul. Akade-

g³owie tysi¹ce spraw. W ci¹gu

rozpozna³ groŸnego zapale-

skarbnikiem Banku Pol-

fesorowie i inni naukowcy

mickiej. Inni moi profesoro-

dnia powinien pójœæ na Cmen-

nia œlepej kiszki u m³odszego

skiego w Warszawie. W ciê¿kie

z Politechniki Lwowskiej.

wie to: Kazimierz Ciechanow-

tarz £yczakowski, aby zrobiæ

brata Zbigniewa – Januszka

dni ofensywy sowietów na

Czasy by³y trudne, wojenne,

ski, Tadeusz Wróbel, Zyg-

porz¹dek na rodzinnych gro-

Herberta i ma³y zmar³ w

Warszawê, otrzyma³ razem

lecz pi³o siê bimber, który

munt Majewski.

bach swoich bliskich i zapaliæ

1943 roku.

z dyrektorem banku rozkaz

zagryzano chlebem lub mar-

Po  zakoñczeniu  Po-

znicze na rodzinnych gro-

We  Wroc³awiu  stale

od samego Naczelnika Pañstwa,

molad¹. I œpiewa³o siê! Lwow-

litechniki poszed³em na bu-

bach swoich wroc³awskich

pracujê w zawodzie. Projek-

Marsza³ka Józefa Pi³sudskiego,

skie, batiarskie piosenki

dowê i zacz¹³em projektowaæ.

przyjació³; nastêpnie kupiæ

tujê konstrukcje budow-

Jestem autorem projektów

dotycz¹cy wywiezienia z³otego

œpiewali ca³kiem powa¿ni

nowe ksi¹¿ki o tematyce –

lane. Polska prasa ze Lwowa

zapasu Pañstwa z Warszawy

siedmiu koœcio³ów: dwóch

ludzie – profesorowie. Byli

oczywiœcie lwowskiej (p. Woj-

dociera do nas regularnie. W

we Wroc³awiu, w Zgorzelcu,

do Krakowa, na Wawel. Ca³y

weseli, rozœpiewani, nawet

tek zna adresy wszystkich

domu mam wszystkie nu-

w Karpaczu, etc. W zawo-

oddzia³ ¿o³nierzy transpor-

w czasie… wojny i okupacji.

licz¹cych siê lwowskich wy-

mery „Gazety Lwowskiej” i „Ku-

dzie pracujê po dzieñ dzisiej-

towa³ ciê¿kie skrzynie, ale co

Zaraz po sowieckim bom-

dawnictw i wydawców) i jesz-

riera Galicyjskiego”. Mam

szy – wiek nie jest dla mnie

w nich by³o, wiedzieli tylko

bardowaniu Lwowa 9 kwiet-

cze za³atwiæ kilkadziesi¹t

te¿ tak¹ uwagê. W „Gazecie

przeszkod¹.

dyrektor banku i skarbnik.

nia 1944 roku, ojciec posta-

innych spraw… Na przyk³ad,

Lwowskiej” by³y artyku³y

Wojna zasta³a mnie na

W 1988 r. by³em jednym

nowi³ opuœciæ miasto. Wyje-

dla pewnego pana z Wroc³awia

o zas³u¿onych dla Lwowa

wakacjach ko³o Worochty.

z cz³onków-za³o¿ycieli To-

chaliœmy w kierunku za-

Polakach, o naszych profe-

kupiæ czarny chleb lwowski,

warzystwa Mi³oœników Lwowa

Dwa dni póŸniej przyjecha³

chodnim. Najpierw do Ojcowa

sorach, o ludziach Lwowa,

a dla pewnej pani – trzy cia-

we Wroc³awiu. Uczestniczy-

za mn¹ ojciec i zabra³ do

pod Krakowem. 17 stycznia

o jego wspania³ych zabyt-

sta z kawiarni „Weronika”

³em w pierwszym zebraniu

Lwowa. Ju¿ za okupacji nie-

1945 r. do Ojcowa weszli

kach, koœcio³ach. Teraz, w

przy ul. Akademickiej, zaœ

walnym. Z tego momentu

mieckiej, w 1941 roku poszed-

Sowieci. Ojciec nie znalaz³

„Kurierze” niestety, prawie

dla jeszcze jednej kole¿anki

wiele czasu poœwiêcam spra-

³em do pierwszej klasy w szkole,

„wspólnego jêzyka” z kra-

ich niema”.

z Jeleniej Góry – album wzorów

wom lwowskim. Zebra³em

mieszcz¹cej siê przy ul. œw.

kusami i postanowi³ jechaæ

- Mo¿e Szanowny Pan

ukraiñskich haftów ludo-

znaczn¹ bibliotekê leopoli-

Zofii, w Zak³adzie dla ociem-

dalej do Wroc³awia. Za³o¿y³

napisze swoje wspomnienia?

wych. Wszystko to robi z po-

tanów i du¿e archiwum, lecz

nia³ych. Chodzi³em do jed-

tam du¿¹ firmê „BauUnion”.

Zapraszamy do wspó³pracy,

czuciem obowi¹zku i abso-

nie mam czasu na jego upo-

nej klasy z Jackiem Kuroniem,

Przejmowa³ poniemieckie

chêtnie umieœcimy Pana

rz¹dkowanie. We Wroc³awiu

lutnie bezinteresownie.

póŸniejszym polskim minist-

mienie od Rosjan. Sowieci,

artyku³y na ³amach „Kurie-

Z panem Wojtkiem spot-

rem. Znany, niestety ju¿ nie-

w ogóle nie mam czasu siê

co mogli wywozili do siebie

ra Galicyjskiego”.

kaliœmy siê na Rynku Lwow-

¿yj¹cy kolega.

starzeæ, jestem we wspania³ej

(maszyny, metal, ca³e wyposa-

- Na razie dziêkujê. Jes-

skim. Mia³ przy sobie dwie

Inny kolega – Andrzej Bar-

kondycji. Stale spotykam

¿enie fabryk), zaœ opusto-

tem leniwy do pisania, w szko-

starych moich lwowskich

ciê¿kie walizy z ksi¹¿kami.

tyñski, obecnie muzykolog

szone obiekty przekazywali

le mia³em dwóje z polskiego.

kolegów, a nawet znajomych

W jednej z nich – nowowy-

i poeta we Wroc³awiu, znalaz³

póŸniej Polakom.

- Dziêkujemy za roz-

moich rodziców. Na przyk³ad,

dana we Wroc³awiu pozycja

pewnego dnia w Stryjskim

Biuro ojca znajdowa³o siê

mowê i bardzo wartoœcio-

kole¿ankami (m³odszymi)

ksi¹¿kowa: „Cmentarz Obroñ-

parku wieczne pióro (ucieka-

w ratuszu wroc³awskim. Na

we wspomnienia.

mojej mamy by³y Krystyna

ców Lwowa. Historia i wspó³-

liœmy z lekcji do parku lub

placu obok, póŸniej sta³

i Kamila, dwie córki znanego

czesnoœæ” autorstwa Wojciecha

do kina), lecz pióro… wybuch-

pomnik Aleksandra Fredry

KG

lwowskiego malarza Kazimie-

Wojnicza. Autor publikacji

³o. By³ to ma³y, o swoistej

ze Lwowa. Ciekawie, ¿e we

rza Sichulskiego. Nale¿a³y

poprosi³ dostarczyæ ksi¹¿ki

formie ³adunek wybuchowy

Lwowie ojciec mia³ biuro na