6

Przegląd wydarzeń

18 – 28 września 2009 * Kurier Galicyjski

ROZMOWY O GENERALE „NILU”

JURIJ SMIRNOW,

KONSTANTY CZAWAGA

tekst i zdjêcie

historyczn¹, czyli to, co siê

70 lat temu wybuch³a II

wydarzy potem. Mieliœmy w

wojna œwiatowa. Ju¿ nawet

filmie odtworzyæ psychologiê

nie zosta³o wielu œwiadków

szefów UB i ich obliczenia, co

tych tragicznych wydarzeñ,

do mo¿liwej wspó³pracy gene-

lecz i wspó³czeœni przyjmuj¹

ra³a Fieldorfa z nimi. Genera³

filmy i ksi¹¿ki o tamtych

jednoznacznie nie zostawi³ im

czasach niezwykle emocjo-

¿adnych szans na tak¹ wspó³-

nalnie i z wielkim zaintere-

pracê i mo¿e dlatego wyrok by³

sowaniem. Profesjonalistów

taki straszny, taki krzycz¹co

zaœ przyci¹ga mo¿liwoœæ

niesprawiedliwy. Jak gdyby

stworzenia dzie³ sztuki na

wczuwaj¹c siê w psychologiê,

podstawie nowych faktów,

poczynañ i motywów, które

odtajnionych materia³ów

kierowa³y danymi stronami,

archiwalnych, wspomnieñ

spróbowaliœmy po prostu

naocznych œwiadków.

pewne sceny stworzyæ na

W taki sposób powstaj¹

sposób mo¿e fabularny, ale

filmy, które pretenduj¹ nie

z du¿¹ doz¹ psychologicznego

tylko na miano nowej relacji

i historycznego prawdopodo-

i ocenê dzia³alnoœci postaci

bieñstwa.

historycznych, lecz na prawie

- Wychodzi tak, ¿e ten

dokumentalnym przedsta-

film, jak i inne filmy, przed-

wieniu wczeœniej zak³amanych

Przemawia drugi re¿yser i wspó³scenarzysta filmu „Genera³ Nil” Krzysztof £ukaszewicz,

stawione na tym festiwalu

faktów i odkrycie przemilcza-

obok - producent W³odzimierz Niderhaus i Jaros³aw Bittel - cz³onek zarz¹du Fundacji

ju¿ nabieraj¹ znaczenia

nych wydarzeñ. W³aœnie takie

Pomoc Polakom na Wschodzie

dokumentu historycznego,

cztery filmy mogli zobaczyæ

faktu i te impresje, domys³y

„Wydaje mi siê, ¿e jest to

g³êbokiej znajomoœci faktów,

wany dopiero za czasów tak

Polacy lwowscy w dniach 3-7

nabieraj¹ cech faktu doko-

motto wszystkich lwowiaków,

ma on te¿ dar analitycznego

zwanej „wolnej Polski”. I ta

wrzeœnia br. w kinie Kopernik.

nanego.

którzy zostali po wojnie w

myœlenia i niezwykle emocjo-

„wolna Polska” o nim tak pa-

Na kolejnym, ju¿ tradycyjnym

- Nie chcia³bym absolutnie

tym mieœcie, których synów

nalnie prowadzi dyskusje.

miêta³a, ¿e dopiero odgrze-

przegl¹dzie filmów polskich

oceniaæ dzie³a pod tytu³em

Dziennikarzom „Kuriera

i wnuków prawdopodobnie

bujemy jego pamiêæ. Dzisiaj

przedstawiono: „Genera³ Nil”,

„Genera³ Sikorski”, bo nad

Galicyjskiego” Krzysztof

widzimy tutaj i myœlê, ¿e my

twórcom tego filmu nale¿y

„Genera³. Zamach na Gibral-

tym dzie³em nie pracowa³em

£ukaszewicz powiedzia³:

wszyscy Polacy z zachodu

siê g³êboki pok³on za wspom-

tarze”, „Katyñ” i „Œmieræ Rot-

i nie chcia³bym wypowiadaæ

bardzo serdecznie wam dziê-

- Film w du¿ej mierze jest

nienie genera³a Nila, za

mistrza Pileckiego”. Organiza-

siê na ten temat. Natomiast

kujemy, bo to, ¿e spróbowa-

oparty o biografiê, któr¹

przypomnienie jego sylwetki

torami, jak i rok wczeœniej

wracaj¹c do „Genera³a Nila”;

liœcie „normalnie ¿yæ tutaj”,

napisali siostrzenica genera³a

i za to, ¿e m³odzie¿ polska

by³y: Fundacja Pomoc Pola-

po pierwsze staraliœmy siê

to dziêki temu mamy do

pani Maria Fieldorf oraz jej

bêdzie mog³a pamiêtaæ o ge-

kom na Wschodzie, Federacja

w³aœnie z panem Bugajskim,

kogo przemawiaæ i za to

m¹¿ pan Leszek Lichota,

nerale, a w³aœciwie poznaæ

Organizacji Polskich na Uk-

mocno wg³êbiæ w psychologiê,

wszystkim bardzo serdecznie

badacze Ÿróde³ rodzinnych.

go i zapamiêtaæ”.

rainie i Konsulat Generalny

motywy postêpowania i w

dziêkujemy”.

Zarówno scenariusz jest oparty

RP we Lwowie. Najnowsz¹ po-

W imieniu twórców, produ-

zwi¹zku z tym zak³adamy, ¿e

o fakty, o dokumenty s¹dowe,

Film „Genera³ Nil” - to

zycj¹ by³ film „Genera³ Nil”.

cent filmu zauwa¿y³, ¿e dla

jest pewne prawdopodobieñ-

jakie wówczas wyp³ynê³y pod-

pe³na dramatycznych wyda-

Premiera tego filmu odby³a siê

nich jest wielkim honorem

stwo tego, co próbowaliœmy

czas sprawy Fieldorfa, o jego

rzeñ opowieœæ o ¿yciu wy-

w Polsce w kwietniu br. 3 wrzeœ-

prezentowaæ swój film we

fabularyzowaæ i dlatego nie

osobiste listy, które zachowa³y

bitnego cz³owieka genera³a

nia mieliœmy premierê ukra-

Lwowie, który w Polsce ju¿ ma

powinniœmy siê wstydziæ.

siê w rodzinie.

Emila Fieldorfa, bohatera

iñsk¹ i prawie równolegle film

ponad 250 tys. widowniê, a

- Natomiast bardzo jest

- Czym jest w filmie jakaœ

dwu konspiracji, przeciwko

ten by³ pokazany w Kanadzie.

wraca tam na ekrany w sym-

ciekawa jedna rzecz, inny przy-

niæ fabularna, która trochê

Niemcom i przeciwko Sowie-

Producenci zamierzaj¹ wpro-

boliczn¹ datê 17 wrzeœnia.

padek - sprawa Okulickiego.

odchodzi od œcis³ych histo-

tom. Przedwojenny oficer,

wadziæ go jeszcze raz do kin

Wspó³scenarzysta oraz wspó³-

Kiedy byliœmy na spotkaniu

rycznychdokumentów i która

¿o³nierz I Brygady Legionów

polskich 17 wrzeœnia w rocz-

re¿yser tego filmu Krzysztof

z parlamentarzystami polskimi,

ró¿ni film od taœmy doku-

Pi³sudskiego, dzielny oficer

nicê napadu Zwi¹zku Ra-

£ukaszewicz zwróci³ uwagê na

kilku z nich podnios³o g³os,

mentalnej?

Kompanii Wrzeœniowej, na-

dzieckiego na Polskê. Dlatego

to, ¿e w 1938 r. genera³ Nil,

dlaczego tak surowo obeszliœmy

- Myœlê, ¿e tak naprawdê,

stêpnie dowódca Kedywu,

na otwarcie przegl¹du pol-

wtedy jeszcze pu³kownik Emil

siê z genera³em Okulickim?

dowódca konspiracji „Nie”

na t¹ niæ fabularn¹ nie by³o

skich filmów we Lwowie przy-

Fieldorf s³u¿y³ w Brze¿anach

Na ten temat pad³o jedno

wymierzonej przeciwko So-

miejsca, chyba, ¿e chodzi³o

byli nie tylko przedstawiciele

i by³ zwi¹zany z Galicj¹, która

zdanie, ¿e nie mo¿na s¹dziæ

wietom. Aresztowany w roku

o szczegó³y ubrania, czy

organizatorów: prezes Federacji

przed II wojn¹ œwiatow¹ by³a

tych, którzy przeszli przez

1950, zosta³ przez komu-

umeblowania mieszkania

p. Emila Chmielowa, cz³onek

wspólnym domem tak dla

piek³o NKWD, a dotyczy³o to

nistyczny s¹d polski skazany

Fieldorfów. Natomiast, to, co

zarz¹du Fundacji Pomoc Pola-

lwowian, jak i dla krakowian.

zdanie Okulickiego podczas

na karê œmierci, a imiê jego

zrobiono, by³o zamys³em

Krzysztof £ukaszewicz

kom na Wschodzie Jaros³aw

procesumoskiewskiego.W„Ga-

by³o przemilczane przez ca³y

twórczym Ryszarda Bugaj-

zwróci³ siê te¿ do obecnych

Bittel i Konsul RP we Lwowie

zecie Wyborczej” z 30 lipca

okres istnienia PRL-u. Film

skiego, przy udziale szczypty

na sali Ukraiñców: „Postaæ

Jerzy Zimny, lecz tak¿e produ-

bodaj¿e by³ taki artyku³ pro-

oparty zosta³ na materia³ach

pomocy z mojej strony. Wia-

genera³a Nila, zw³aszcza po

cent tego filmu W³odzimierz

fesora Ciechanowskiego, gdzie

archiwalnych i wspomnie-

domo, ¿e trzeba napisaæ dia-

wojnie to jest postaæ cz³o-

Niderhaus i wspó³scenarzysta,

ewidentnie powiedziano, ¿e

niach rodzinnych. Na Miê-

logi do faktów, do scen, które

wieka, który nieugiêty w

drugi re¿yser Krzysztof £uka-

wed³ug dokumentów, które

dzynarodowym Festiwalu

zak³adamy, ¿e mia³y miejsce.

sensie swojego patriotyzmu

szewicz. Na otwarciu prze-

zachowa³y siê w archiwach,

Filmów Wojskowych „Military

Poniewa¿ mieliœmy doskonale

na rzecz swego kraju. Prowa-

gl¹du, do licznych widzów -

genera³ Okulicki zosta³ z³a-

Camera” dosta³ Grand Prix

sprecyzowane fakty z ¿ycia

dzi³ ruch oporu przeciwko

przedstawicieli polskiego spo-

many.

„Z³ota szabla” dla filmu

genera³a, jak i jego listy, to

dwóm totalitaryzmom. Myœlê,

³eczeñstwa Lwowa przemawiali

- Czy trudno by³o obsa-

fabularnego. Myœlê, ¿e to

staraliœmy siê do tego dopisaæ

¿e pobratymstwo Ukraiñców

Emilia Chmielowa, Jaros³aw

dziæ g³ówne role?

tylko pierwsza w szeregu

jak gdyby dialogi, które maj¹

i Polaków po wojnie polega

Bittel, konsul Jerzy Zimny.

- G³ówne role, je¿eli chodzi

dalszych nagród, na które

pewne cechy prawdopodo-

„Poœwiêcamy dzisiaj

na tym, ¿e walczyliœmy ze

o genera³a Fieldorfa, tak¿e

ten film na pewno zas³uguje.

bieñstwa. Natomiast to, co jest

uwagê jednemu z cichych,

wspólnym totalitaryzmem

jego ¿ony - te postacie wybiera³

Po przegl¹dzie filmu kores-

jeszcze istotne to, ¿e nie

zapomnianych przez lata

i na pewnych p³aszczyznach

Ryszard Bugajski. Ja mia³em

pondent „Kuriera Galicyj-

mieliœmy do koñca pewnoœci,

komunizmu w Polsce boha-

nasze pojêcie patriotyzmu

tak¹ satysfakcjê, ¿e mog³em

skiego” mia³ mo¿liwoœæ

co do pewnych motywów

terów II wojny œwiatowej –

ma swój wspólny mianownik

dobraæ aktorów do pozosta-

rozmawiaæ z Krzysztofem

dzia³ania UB. Na przyk³ad do

zaznaczy³ podczas ceremo-

i ten wspólny mianownik

³ych ról. Wiêkszoœæ tych osób,

£ukaszewiczem. Jest to

tego, co UB mog³o genera³owi

nii otwarcia przegl¹du kon-

obrazuje postaæ genera³a

które tam s¹, maj¹ trochê nie

jeszcze cz³owiek m³ody, lecz

zaproponowaæ, dlaczego by³

sul RP Jerzy Zimny. – Trzeba

Fieldorfa”.

wspó³czesn¹ mentalnoœæ.

g³êboko obeznany w tema-

dla nich atrakcyjny, dlaczego

pamiêtaæ, ¿e genera³ Nil by³

Na zakoñczenie swego prze-

Dzisiaj wspó³czeœni ludzie

tyce wydarzeñ z tamtych lat.

mogli go uwolniæ w sensie

oficerem I Brygady, póŸniej

mówienia Krzysztof £ukasze-

ró¿ni¹ siê od tamtych. Mia³em

Ma on bardzo ciekawy

nawi¹zania jakiejœ wspó³pracy,

siê znalaz³ w sposób natu-

wicz podkreœli³, ¿e Emil Fiel-

tak¹ satysfakcjê, ¿e wszyscy

pogl¹d na polsk¹ historiê

a dlaczego mogli go uni-

ralny w Wojsku Polskim, a w

dorf, wówczas ju¿ genera³ w

aktorzy, których mia³em na

wojenn¹ i powojenn¹, his-

cestwiæ, jak i potem to tak siê

okresie okupacji dowodzi³

stanie spoczynku, kiedy pro-

oku, jak siê okaza³o mieli czas

toriê brutalnego re¿imu

skoñczy³o. Myœlê, ¿e w tym

Kedywem Armii Krajowej.

ponowano mu wyjazd na

i ta obsada dobrze z tym

komunistycznego, w jego

momenciepróbowaliœmywczuæ

Tragedia tej postaci polega

emigracjê – odmówi³.

wszystkim funkcjonuje. Nikt

najgorszym objawieniu w

siê w postaæ genera³a abso-

równie¿ i na tym, ¿e zgin¹³

Powiedzia³: „Chcê spróbo-

nas nie zawiód³.

czasach bierutowskich. Obok

lutnie, obcinaj¹c nasz¹ wiedzê

a w³aœciwie zosta³ zamordo-

waæ normalnie ¿yæ tu”.