14

70. rocznica wybuchu

18 – 28 września 2009 * Kurier Galicyjski

POLSKA BROŃ WE WRZEŚNIU 1939 ROKU

wz.35). Karabin zosta³ opra-

nowe kal.7.92 mm, by³y w

cowany pod kierunkiem Jó-

1939 roku zbyt powolne i s³a-

zefa Maroszka, w Fabryce

bo uzbrojone. Nadrabia³y za to

Karabinów w Warszawie i pro-

- nieprawdopodobn¹ zwrot-

dukowany od 1938 roku.

noœci¹.

Kaliber naboju 7,92 mm, ale

W 1932 roku in¿ynier S.

dziêki d³ugiej lufie i zwiêk-

Prauss skonstruowa³ lekki

szonej iloœci prochu pocisk

bombowiec PLZ P-23 Karaœ.

uzyskiwa³ prêdkoœæ 1275 m/s.

KRZYSZTOF SZYMAÑSKI

Polski silnik gwiazdowy dawa³

By³ to w³aœnie atut tej broni:

mu niez³e osi¹gi – pu³ap 3650

jej niska masa i du¿a prêdkoœæ

Ocena uzbrojenia polskiej

m i szybkoϾ 319 km/godz.

pocisku. Typ pocisku o³owia-

armii w chwili agresji nie-

By³ uzbrojony w trzy karabiny

nego pozwala³ na przebijanie

mieckiej, po 70 latach pozwala

maszynowe kal. 7.7 i 7,92 mm

pancerza do 40 mm, co po-

na obiektywne podejœcie do

i móg³ udŸwign¹æ 700 kg

zwala³o niszczyæ praktycznie

tego tematu. Historycy oce-

bomb. Zadaniem Karasi by³o

wszystkie czo³gi, produkowane

niaj¹ stany liczebne armii,

ostrzeliwanie wojsk przeciw-

sa¿enie kompanii czo³gów

nika i bombardowanie jego

roku. By³ to pojazd opan-

cerzony, z dwoma wie¿ami,

i dywizji pancernych, w trakcie

pozycji.

uzbrojony w dwa  karabiny

walk we wrzeœniu 1939 roku.

Bombowiec PLZ P37b £oœ

maszynowe kal. 7,92 mm. Po

By³y to, w tym czasie, kon-

wszed³ do s³u¿by dopiero w

udanych próbach poligono-

strukcje ju¿ przestarza³e i nie

1938 roku i by³ najnowo-

wych ruszy³a produkcja. W

czasie prób przedstawiciele

wtedy w Europie. Produkcja

akcje bojowe, ataki, obrony

szwedzkiej firmy Bofors zapro-

tej broni by³a œciœle tajna, na

i poszczególne bitwy. Z per-

ponowali zamontowaæ na czo³-

tyle, ¿e do oddzia³ów wprowa-

gu pojedyncz¹ wie¿ê z armat¹

spektywy lat mo¿na dokonywaæ

dzono j¹ dopiero 15 lipca 1939

takich analiz. Ale wtedy, we

kal. 37 mm. Opancerzenie

roku. Obs³uga karabinu by³a

wrzeœniu, w obliczu wroga

czo³gu wynosi³o od 17 mm na

na tyle prosta, ¿e mimo tak

ocena sytuacji by³a inna.

p³ytach przednich, do 10 mm

krótkiego okresu wprowa-

Ka¿dy ¿o³nierz ocenia³ swoje

– dna i góry. Jako napêd

dzenia broni, wykorzystywano

po³o¿enie, a ka¿dy dowódca

wykorzystano 6-cylindrowy

spe³nia³y wymogów ówczesnej

czeœniejszym samolotem pol-

j¹ bardzo skutecznie, prak-

stara³ siê, jak najlepiej wyko-

silnik wysokoprê¿ny, o mocy

wojny. 15 czo³gów rozpoz-

skiego lotnictwa. Posiada³

tycznie w czasie wszystkich

naæ swój obowi¹zek wobec

110 KM. Czo³g z ca³kowitym

nawczych zosta³o ewakuowa-

lepsze parametry (szybkoϾ

walk we wrzeœniu. Du¿a iloœæ

Ojczyzny. Czy polski ¿o³nierz

uzbrojeniem i trzyosobow¹

nych na teren Wêgier i tam

i udŸwig bomb) ni¿ niemiecki

tej broni zosta³a przejêta przez

mia³ czym walczyæ? Czy polski

za³og¹ rozwija³ prêdkoœæ mak-

przejêtych przez w³adze.

Henkell He-111. Projekt samo-

Wehrmacht i u¿ywana w

przemys³ zbrojeniowy produ-

symaln¹ 37 km/godz. Czo³g

Lotnictwo polskie we wrzeœ-

lotu zosta³ opracowany przez

kowa³ dostateczn¹ iloœæ nowo-

okresie póŸniejszym. Pewn¹

otrzyma³ symbol 7 TP. W sierp-

niu 1939 roku by³o ca³kowicie

in¿. J. D¹browskiego. By³ to

czêœæ karabinów eksportowano

czesnej broni? Przemys³ zbro-

samolot dwusilnikowy, wypo-

jeniowy II RP mia³ potencja³ na

do W³och i by³y u¿ywane w

sa¿ony w silniki gwiazdowe

Afryce. Rozwi¹zanie techniczne,

miarê m³odego pañstwa

daj¹ce mu prêdkoœæ oko³o 360

polskiego. Nie móg³ on siê

u¿yte w karabinie wykorzys-

km/godz. i udŸwig maksy-

tali niemieccy i rosyjscy kon-

równaæ, naturalnie, z prze-

malny 2500 kg bomb. Zasiêg

mys³em niemieckim, wspoma-

struktorzy tego rodzaju broni.

operacyjny – 3000 km. Zo-

sta³o wyprodukowanych oko³o

100 maszyn, ale udzia³ w

kampanii wrzeœniowej wziê³o

do 44 samolotów.

Z biegiem czasu, w drugiej

niu 1939 roku, na uzbrojeniu

wyposa¿one w samoloty pol-

po³owie wrzeœnia 1939 roku

by³o 139 takich maszyn.

skiej konstrukcji. Wszystkie

ciê¿ka sytuacja na froncie

Na uzbrojeniu polskiej

by³y opracowane z pocz¹tków

ogranicza³a mo¿liwoœci bojowe

armii by³ te¿ czo³g rozpoz-

lat 30. i w swoim czasie ucho-

polskiego lotnictwa. Coraz

nawczy TKS. Opracowanie

dzi³y za jedne z najlepszych

mniej maszyn by³o spraw-

tego sprzêtu rozpoczêto w

maszyn w Europie. Niestety,

nych, brakowa³o czêœci za-

1931 roku. Prototyp opraco-

czas i wrogowie nie stali na

miennych, zawodzi³o zaopat-

wali in¿. Habich i Trzeciak.

miejscu.

rzenie, brakowa³o paliwa.

Czo³g mia³ lekkie uzbrojenie –

Samolotami myœliwskimi,

Lotnicy otrzymali rozkaz prze-

karabin maszynowy kal.7,92

na których polscy piloci doko-

lotu do Rumunii i tam odda-

mm, opancerzenie 4-10 mm,

nywali cudów w powietrzu

nia siê w rêce miejscowych

za³oga – 2 osoby, silnik – 46

by³y myœliwce PLZ P-7 i jego

w³adz. Zosta³o tu internowa-

ganym przez swego sojusznika

Broñ pancerna te¿ by³a w

KM, prêdkoœæ - 45 km/godz.

zmodernizowana wersja PLZ

nych 46 myœliwców P-7a,

Polsce produkowana w okresie

– Rosjê Sowieck¹. Jednak

P-11a i P-11c, 21 samolotów

polska myœl techniczna i na-

miêdzywojennym. By³a to

P-23 Karas, 19 bombowców

broñ, odbiegaj¹ca swoimi

ukowa z tego okresu praco-

P-37 £oœ oraz inne rozpoz-

wa³a intensywnie nad obron-

parametrami od podobnej

nawcze, ³¹cznikowe i szkole-

niemieckiej i rosyjskiej pro-

noœci¹ Kraju.

niowe maszyny. Jednak przez

W okresie miêdzywojennym

dukcji. Na warunki polskie

ca³y okres walk polskie niebo

jednak by³a to broñ, która przy

uda³o siê stworzyæ i wypro-

nie pozostawa³o bezbronne.

dukowaæ najrozmaitsze eg-

odpowiedniej modernizacji

Wed³ug polskich danych w

mog³aby stanowiæ przeciw-

zemplarze uzbrojenia i broni,

czasie kampanii wrzeœniowej

ktore by³y póŸniej u¿ywane

wagê uzbrojeniu przeciwników.

polskie lotnictwo zestrzeli³o

Od 1933 roku opracowy-

Z czasem, pewn¹ iloœæ czo³gów

P-11c. By³y to maszyny opra-

w wojnie obronnej, we wrzeœniu

129 samolotów przeciwnika

1939 roku. Niektóre z tych

wano prototyp czo³gu lekkiego.

TKS zmodernizowano i uzb-

przy stratach w³asnych 54

cowane przez utalentowa-

Za podstawê wziêto czo³g

rojono w ciê¿ki karabin ma-

nych konstruktorów Pu³aw-

dzie³ polskich konstruktorów

maszyn.

przedstawiê Pañstwu w tym

Vikers. In¿. A. Fabrykowski

szynowy kal. 20 mm. Ogó³em

skiego i Jakimiuka, w latach

opracowa³ konstrukcjê, uw-

wyprodukowano 248 tego

1931-34, o konstrukcji ca³ko-

artykule.

Ilustracje do artyku³u

Zaczniemy od broni „l¿ej-

zglêdniaj¹c mo¿liwoœci pol-

zosta³y zaczerpniête

typu maszyn.

wicie metalowej. Przy szybkoœci

skiego przemys³u. Prototyp by³

Oba te modele czo³gów

ponad 300 km/godz. i uzbro-

szej” – karabinu przeciwpan-

ze strony internetowej:

cernego wzór 35 (kb ppanc

gotowy ju¿ w sierpniu 1934

www.1939.pl

stanowi³y podstawowe wypo-

jeniu w dwa karabiny maszy-