22

Pociąg symbol

18 – 28 września 2009 * Kurier Galicyjski

LUX TORPEDA

musz¹ zwalniaæ, jak podaj¹

Ÿród³a, a¿ do szybkoœci dwu-

dziestu kilometrów na go-

dzinê. Nieprawda! Sam doje¿-

d¿a³em do pracy poci¹giem,

który zawsze w tych samych

SZYMON KAZIMIERSKI

miejscach musia³ zwalniaæ do

szybkoœci piêciu kilometrów

Kiedy wreszcie, po pierw-

na godzinê! Z ledwoœci¹ wy-

szej wojnie œwiatowej,

przedzaliœmy wiejskie baby,

wojnie bolszewickiej i lo-

id¹ce do lasu na grzyby. Kto

kalnych wojnach z Niem-

bêdzie chcia³ jeŸdziæ takimi

cami i Czechami, granice

poci¹gami?

odrodzonej Polski ustali³y

siê, mo¿na by³o na serio

Aerodynamiczny wagon

wzi¹æ siê do budowania

produkcji austriackiej

pañstwa polskiego. Naj-

Przed wojn¹ w Polsce ta-

wiêkszym problemem, by³o

kich problemów nie by³o.

szybkie utworzenie nowego

Powsta³o wiele linii kolejo-

systemu komunikacyjnego,

wych, na których mo¿na by³o

jako ¿e ten, jaki zastano po

rozwijaæ prêdkoœci nawet

ponad stuletnim okresie

powy¿ej stu kilometrów na

gospodarki trzech zaborców,

godzinê.

nie nadawa³ siê do niczego.

Zabrano siê wiêc za tabor

kolejowy, którego mo¿liwoœci

Brak po³¹czeñ

techniczne mog³yby siê ujaw-

kolejowych

niæ dopiero na torach szybkiej

Dla ka¿dego z okupantów,

jazdy. Powstawa³y lokomo-

tereny polskie, które zosta³y

tywy parowe o szybkoœciach

przez niego przyw³aszczone,

130 – 140 kilometrów na

Polska Lux-torpeda na stacji w Zakopanem

stanowi³y skrajne, przygra-

godzinê, ale o tych lokomo-

niczne obszary imperium, a te

tywach ju¿ Pañstwu pisa³em.

modernizowano niechêtnie,

Dzisiaj chcia³bym przybli¿yæ

zaœ wszelkie inwestycje na

Pañstwu cudo przedwojennej

tych terenach, szczególnie te

polskiej kolei pañstwowej,

wielkie, wydawa³y siê zabor-

ekskluzywny wagon moto-

com nieop³acalne. Powsta³o

rowy, obiekt adoracji ca³ego

wiêc teraz pañstwo, którego

polskiego spo³eczeñstwa, czyli

system drogowy i kolejowy

po prostu LUX-TORPEDć!

nie ³¹czy³ siê ze sob¹, tworz¹c

Do wyboru wagonu spali-

Rok 1936. Lux-torpeda

w miejscu istnienia dawnych

nowego, maj¹cego kursowaæ

w wersji polskiej, na stacji

granic, czyli obecnie w samym

na liniach polskich, przyst¹-

w Krakowie

sercu pañstwa polskiego,

piono niezwykle starannie.

spektakularn¹ dziurê. Naj-

£atwo siê o tym pisze, ale

Najbardziej podoba³ siê

lepszym tego przyk³adem

spróbujcie sobie Pañstwo,

wszystkim aerodynamiczny

niech bêdzie fakt, ¿e stolica

wyobraziæ, jak potworne si³y

wagon produkcji austriackiej,

Austriacka wersja torpedy

dzia³aj¹ na szyny i ko³a po-

pañstwa Warszawa nie mia³a

firmy Austro-Daimler, zwany

kolejowej i rozbudowa³a go w

ci¹gu podczas prostego,

¿adnego po³¹czenia kolejo-

stykaj¹ca siê z g³ówk¹ szyny

Lux-Torpeda. W roku 1933

kierunku wykonania najwa¿-

zdawa³oby siê, pokonywania

wego z dwoma tak bardzo

jest specjalnie profilowana.

wypo¿yczono na próbê jeden

niejszych, nieistniej¹cych

zakrêtu. Bardzo ciê¿ka loko-

wa¿nymi miastami, jak Poz-

Powoduje to, ¿e tocz¹ce siê

z wagonów motorowych tej

wczeœniej po³¹czeñ. Poznañ

motywa i wype³nione towa-

ko³o, natrafiaj¹c w miejscu

nañ i Lwów. By³a to pozosta-

firmy i celem wypróbowania

i Lwów uzyska³y po³¹czenie z

rami bardzo ciê¿kie wagony,

zakrêtu toru na opór zakrzy-

³oœæ tego, ¿e Warszawa by³a

jego mo¿liwoœci urz¹dzono

Warszaw¹.

przesuwane s¹ na boki, pchane

wiaj¹cej siê szyny, zaczyna

rosyjska, Poznañ niemiecki,

doœwiadczalne po³¹czenie

Wszystkie te prace, o któ-

skrêtem szyn, raz w lewo, raz

byæ spychane przez g³ówkê

a Lwów austriacki.

Kraków – Wieliczka, które ten

rych piszê, zosta³y wykonane

w prawo. Si³y te zaczn¹ gwa³-

szyny w kierunku zakrêtu

Dodatkowym problemem

wagon obs³ugiwa³.

solidnie i od razu z myœl¹

townie rosn¹æ z chwil¹ naras-

toru. Dodatkowo, to samo

by³y tory kolejowe, których

Lux-torpeda by³a

o potrzebie zwiêkszania szyb-

tania szybkoœci poci¹gu, a¿

profilowanie obrze¿a powo-

szerokoϾ w Niemczech i Au-

koœci przejazdów, gdy tylko

wreszcie mocowania szyn nie

duje, ¿e ko³a zewnêtrzne do

strii wynosi³a 1435 milimetrów,

œliczna, by³a

na to pozwoli poprawa jakoœci

zakrêtu stykaj¹ siê z g³ówk¹

wytrzymaj¹ i poci¹g wyrywa-

a w Rosji, szyny na torowis-

szybka i by³a

taboru kolejowego.

j¹c pod sob¹ szyny z podk³a-

szyny tylko samym dolnym

kach by³y rozstawione szerzej,

polska, a to

Szybkoœæ, z jak¹ poruszaj¹

dów, wykolei siê.

koñcem obrze¿a, zaœ ko³a

bo na 1524 milimetry. Ta

siê poci¹gi zale¿y nie tylko od

Trzeba wiêc dbaæ o tory, bo

wewnêtrzne, stykaj¹ siê z

ró¿nica dawa³a w efekcie to,

przed wojn¹

mo¿liwoœci technicznych loko-

inaczej jeŸdziæ siê bêdzie co-

g³ówk¹ samym pocz¹tkiem

¿e poci¹g przystosowany do

znaczy³o bardzo

motyw, ale chyba jeszcze bar-

raz wolniej, zmuszonym do

obrze¿a. Daje to w efekcie

torów niemieckich nie móg³

dziej zale¿y od jakoœci toru

tego obaw¹ wyst¹pienia kata-

d³u¿sz¹ drogê obrotu dla kó³

wjechaæ na tory rosyjskie.

wiele.

kolejowego. Mo¿e bêdê siê

strofy. Gdy ktoœ zaniedba

zewnêtrznych i krótsz¹, dla

Nale¿a³o wiêc wybraæ jeden

wyg³upia³ „odkrywaj¹c Ame-

koniecznych remontów toro-

kó³ wewnêtrznych, czyli efekt

z tych wariantów, ale jedno-

Lux-torpeda by³ to cztero-

rykê”, ale wydaje mi siê, ¿e

wiska, niech siê nie dziwi, ¿e

dzia³ania mechanizmu ró¿ni-

lity na obszarze ca³ej Polski.

osiowy wagon pasa¿erski, po-

trzeba sobie teraz powiedzieæ

spotka go w koñcu to, co sta³o

cowego, którego jako osob-

Albo tory rosyjskie, albo tory

siadaj¹cy dwa silniki benzy-

kilka rzeczy na pozór oczy-

siê obecnie w Polsce. Na nie-

nego, w pojazdach szynowych

niemieckie. Wybrano tory nie-

nowe, umieszczone na obu

wistych.

nie ma.

których trasach poci¹gi

mieckie, bo by³y one w³aœciwie

koñcach wagonu, gdzie znaj-

Wszystkie pojazdy szynowe

torami takimi, jakie istnia³y

dowa³ysiêdwiekabinysteruj¹ce

Lux-torpeda by³ to czteroosiowy wagon

nie posiadaj¹ kierownicy i nie

w ca³ej Europie, poza tym d³u-

wagonem, mog¹ce przejmowaæ

pasa¿erski, posiadaj¹cy dwa silniki

s¹ œwiadomie kierowane na

goletnia okupacja niemiecko-

od siebie kierowanie pojazdem.

zakrêtach przez obs³ugê loko-

austriacka dawnych terenów

Wagon przypomina³ wielk¹

benzynowe umieszczone na oby koñ-

motywy. Lokomotywa, a za

rosyjskich spowodowa³a, ¿e

limuzynê z wysuniêtymi do

cach wagonu, gdzie znajdowa³y siê

ni¹ ca³y poci¹g, na zakrêtach

wiele rosyjskich linii kolejowych

przodu i do ty³u maskami obu

dwie kabiny steruj¹ce wagonem,

toru skrêca dlatego, ¿e jest

zosta³o ju¿ przez Niemców i Au-

silników. Przewozi³ 60 pasa-

wprowadzana w zakrêt przez

striaków przerobione na eu-

¿erów z szybkoœci¹ oko³o 100

mog¹ce przejmowaæ od siebie kiero-

zakrêcaj¹cy tor. Ko³a jezdne

ropejski rozstaw szyn.

kilometrów na godzinê.

wanie pojazdem. Wagon przypomina³

pojazdów szynowych posia-

Testy, dokonywane pod-

Od czego zale¿y

daj¹, znajduj¹ce siê na ich

czas jazd próbnych przebieg³y

wielk¹ limuzynê z wysuniêtymi do

szybkoœæ poci¹gów

stronie wewnêtrznej, doœæ

pozytywnie i PKP w tym

przodu i do ty³u maskami obu silników.

wyraŸne obrze¿a, zachodz¹ce

Kilka nastêpnych lat, na-

samym roku zakupi³y od

Przewozi³ 60 pasa¿erów z szybkoœci¹

w g³¹b na wewnêtrzne po-

prawdê ciê¿kiej pracy spra-

Austro – Daimlera nie tylko

wierzchnie g³ówek obu szyn.

wi³o, ¿e Polska ujednolici³a

wypo¿yczony wagon próbny,

oko³o 100 kilometrów na godzinê.

Powierzchnia obrze¿y kó³

swój system komunikacji

ale te¿ licencjê na produkcjê