23

przedwojennej Polski

Kurier Galicyjski * 18 – 28 września 2009

W³oskie wagony motorowe

nie obserwowa³ przejazd lux –

takich wagonów w Polsce.

podró¿ szybk¹ i wygodn¹.

œrodek transportu, dowo-

torpedy:

Jednoczeœnie Ministerstwo

Gumowe ok³adziny kó³ za-

¿¹cy górników z Trzebini do

Nie by³a to, niestety, Lux-

- Lux-torpeda by³a œliczna,

Komunikacji wdro¿y³o prog-

pewnia³y podró¿nym ciszê i

kopalni Siersza. Drugi wagon

torpeda, ale w³oski wagon

by³a szybka i by³a polska,

rambudowyoko³ostuwagonów

komfort jazdy. Torpedy nie

ju¿ nie móg³ byæ urucho-

motorowy SD 80, jakie w iloœci

a to znaczy³o wtedy bardzo

motorowych czteroosiowych,

posiada³y tak zwanych sprzê-

miony i s³u¿y³ jako magazyn

trzech sztuk zakupi³y PKP

gów, czyli urz¹dzeñ umo¿li-

wiele.

w zak³adach Fiat-OM w Me-

ekspresowych, osi¹gaj¹cych

czêœci zamiennych dla tego

wiaj¹cych pod³¹czenie ich do

diolanie.

szybkoœæ do 140 kilometrów

pierwszego. Kiedy i ten

Zniszczono symbol

innych pojazdów kolejowych.

Nawet nie by³ podobny do

na godzinê i dwuosiowych do

pierwszy zacz¹³ szwanko-

przedwojennej Polski

Przed rozpoczêciem wojny z

naszej Lux-torpedy, ale prze-

komunikacji lokalnej o szyb-

waæ coraz czêœciej, w roku

Niemcami PKP posiada³y

Przyszed³ wrzesieñ 1939

la³o siê na niego wiele dawnej,

koœci 70 kilometrów na go-

1954 oba zosta³y pociête na

szeœæ torped. Tê pierwsz¹,

roku, a z wrzeœniem wiadomo,

przedwojennej mi³oœci. By³

dzinê.

z³om.

co przysz³o. Podczas bombar-

austriack¹ i piêæ polskich.

naprawdê bardzo dzielny. Móg³

W Polsce obowi¹zywa³a

Tak zosta³ zniszczony

dowania dworca kolejowego w

(By³a jeszcze przynajmniej

pêdziæ z szybkoœci¹ 130 kilo-

wtedy zasada bardzo sku-

jeszcze jeden materialny

Krakowie zniszczone zo-sta³y

jedna torpeda wykonana w

metrów na godzinê wioz¹c 72

tecznie niweluj¹ca wieloletnie

symbol przedwojennej Polski,

dwie Lux-torpedy.

Poznaniu, w zak³adach Ce-

osoby. Jego pierwsz¹ tras¹

zaniedbania polskiego prze-

ale pamiêæ o Lux-torpedzie w

Podczas bombardowania

gielskiego, o której dowiedzia-

by³a w³aœnie trasa Warszawa

mys³u. Id¹c na skróty, kupo-

ludziach przetrwa³a. Niektó-

stacji w Skar¿ysku Kamien-

³em siê tylko tyle, ¿e mia³a

Wschodnia – Gdynia. W roku

wano licencje, ale ju¿ z myœl¹

rzy pamiêtali j¹, bo j¹ przed

nej zniszczono dwie kolejne

inny silnik ni¿ torpedy z Chrza-

1959 zacz¹³ obs³ugiwaæ trasê

o ich ulepszeniu i przysto-

wojn¹ widzieli, niektórzy, a ta-

torpedy w tym tê najstarsz¹,

nowa i obs³ugiwa³a trasê

Warszawa – Bydgoszcz. Potem

sowaniu produktu do warun-

kich by³a zdecydowana wiêk-

austriack¹. Pozosta³e dwie

Warszawa – £ódŸ i Warszawa

by³a jeszcze trasa Warszawa

ków polskich. Taka polityka

szoϾ, nigdy Lux-torpedy nie

torpedy z Chrzanowa, nieu-

– Œwinoujœcie, gdzie otrzyma³

widzieli, ale znali j¹ z opowia-

szkodzone, przejêli Niemcy,

dañ tych pierwszych. Wiêc,

imiê „B³êkitna Fala”. Na tej

trasie móg³ przekraczaæ szyb-

koœæ 100 kilometrów na

godzinê i by³ to wtedy naj-

szybszy polski poci¹g.

Nie mam stu procent pew-

noœci, ale chyba wagony SD

80 u¿ywane by³y okazjonalnie

do przewozu jakichœ wielkich

dygnitarzy radzieckich z gra-

nicy ZSRR do Berlina. Miesz-

ka³em wtedy tu¿ przy magi-

strali kolejowej Moskwa –

Berlin i dobrze pamiêtam

pêdz¹ce, jak szatan motorowe

wagony, malowane na kolory

kremowy i niebieski, rykiem

Lux-torpeda w niewoli niemieckiej. Tutaj przecina

syreny zganiaj¹ce ze swej

W³oski wagon motorowy SD 80

Niemcom wstêgê po remoncie tunelu w Kamionce

drogi wszystko co ¿yje, œmiga-

Wielkiej na trasie Tarnów – Nowy S¹cz

j¹ce bez zatrzymywania siê

przez wszystkie nasze stacje.

zapewnia³a Polsce to, ¿e

To jechali w³adcy œwiata do

– Poznañ z szybkoœci¹ do 135

pomys³y nowoczesnych firm

swojej filii w Berlinie. W po-

kilometrów na godzinê!)

zagranicznych stawa³y siê w

dobny te¿ sposób wracali do

Wszystkie torpedy z Fab-

Polsce zaczynem jeszcze lep-

Moskwy.

loku stacjonowa³y w utworzo-

szych i nowoczeœniejszych

W roku 1967 wagony moto-

nej dla nich motowagonowni

rozwi¹zañ polskich, ¿e sta-

rowe przebudowano na wa-

w Krakowie.

wa³y siê bodŸcem rozbudowy

gony inspekcyjne, a w roku

polskiego przemys³u, ¿e s³u-

Z Krakowa do Zakopanego

1974 wszystkie trzy wagony

¿y³y szkoleniu polskich in¿y-

za 2 godz. 18 min.

zosta³y wycofane z ruchu. Je-

nierów, techników i robot-

Torpedy obs³ugiwa³y liniê

den z nich zosta³ eksponatem

ników wykwalifikowanych.

Kraków – Zakopane, gdzie

Muzeum Kolejnictwa w War-

rozk³adowo pokonywa³y ten

szawie, ale po kilku latach, nie

Szybkie polskie torpedy

dystans w czasie 2 godzin 45

wiadomo dlaczego, zosta³ z

Na podstawie uzyskanej

minut. Rekord niepobity do

tego Muzeum usuniêty. Usta-

dokumentacji austriackiej,

dzisiaj na tej trasie, to przelot

wiono go na zaroœniêtym

w roku 1935 powsta³ projekt

torpedy w roku 1936 w czasie

krzakami, zapomnianym

polskiego wagonu motoro-

Obraz nêdzy i rozpaczy, czyli to, co pozosta³o z SD 80,

2 godzin 18 minut! Obecnie

torze, gdzie od lat jest ofiar¹

wego, a w roku 1936 w za-

najszybszego poci¹gu Polski Ludowej

ekspres „Tatry” jedzie z Kra-

wandali i zawodowych hand-

k³adach Fablok, w Chrzanowie

kowa do Zakopanego 3 go-

larzy z³omem. Teraz przedsta-

wykonano piêæ nowych, pol-

dziny 6 minut!

wia sob¹ obraz nêdzy i roz-

skich torped. Zmiany doko-

tworz¹c z nich tak zwane

gdy w roku 1953 na stacji War-

Trasê Warszawa – Zakopane

paczy, œwiadcz¹c o tym, ¿e

nane przez zespó³ polskich

poci¹gi specjalne, do dyspo-

szawa Wschodnia pojawi³ siê

torpeda pokonywa³a w 6 go-

Polacy, chyba jednak nie

in¿ynierów podczas projekto-

zycji generalnego guberna-

znany jakby sk¹dœ, op³ywowy

dzin. Na stacjach, gdzie

ceni¹ sobie swojej w³asnej

tora Hansa Franka. Torpedy

wania polskiej wersji torpedy

kszta³t, a w uszach zadudni³a

zmienia³ siê kierunek jazdy,

przesz³oœci.

by³y znaczne. Ich wprowa-

wozi³y niemieckich wa¿niaków

pulsacja potê¿nego Diesla,

torpeda dawa³a sobie radê

dzenie spowodowa³o, ¿e pol-

na urlopy do Zakopanego i

wszyscy jak jeden m¹¿ za-

KG

najlepiej ze wszystkich pojaz-

skie torpedy okaza³y siê du¿o

Krynicy, lub specjalnych goœci

krzyknêli – Lux-torpeda!

dów kolejowych. Mia³a, bo-

lepsze i tañsze w eksploatacji

Hansa Franka, na wy-cieczki.

wiem, dwa silniki i dwóch

ni¿ austriackie.

Bywa³o, ¿e nawet do Austrii.

POSZUKUJEMY

maszynistów na obu swoich

Projekt austriacki przewi-

Po wejœciu Rosjan, w roku

koñcach. Maszyniœci po³¹-

dywa³ silniki benzynowe.

1945 obie torpedy przejê³a

czeni byli ze sob¹ domofonem

Polacy zaprojektowali silniki

Armia Czerwona i trudno im

PRACOWNIKÓW

i dodatkowo systemem syg-

wysokoprê¿ne.

by³o wyt³umaczyæ, ¿e nie jest

na³ów nadawanych dzwon-

SzybkoϾ maksymalna

to ich zdobycz wojenna na

kami. Zmiana kierunku jazdy

konstrukcji austriackiej do-

Niemcach, tylko w³asnoœæ

dla torpedy, to by³a chwila.

chodzi³a do100 kilometrów

Narodu Polskiego. Wreszcie

Agencja pracy poszukuje

Torpedy obs³ugiwa³y te¿ trasê

na godzinê. Polska torpeda

Rosjanie oddali Polakom obie

pracowników w zawodach:

Kraków – Katowice.

³atwo osi¹ga³a prêdkoœæ 115

torpedy i torpedy wróci³y do

fizjoterapeuta, psycholog,

– Ludzie przystawali na jej

kilometrów na godzinê. Komp-

Krakowa, ale w okropny spo-

pielêgniarz, lekarz, celem

widok i krzyczeli: Luxtor-

letnie zosta³o przebudowane

sób zdewastowane, niekomp-

pracy po przeszkoleniu w

peda! Luxtorpeda! Mia³a

nadwozie torpedy, nadaj¹c jej

letne i absolutnie nienadaj¹ce

UE. Po wype³nieniu ankiety, zg³oszenie przes³aæ

piêkny aerodynamiczny

bardzo nowoczesny i du¿o

siê do eksploatacji.

poczt¹ elektroniczn¹.

kszta³t. W tamtych czasach

³adniejszy wygl¹d. Polskie

Z obu wagonów da³o siê

to by³ szok!

torpedy mia³y wnêtrze zapro-

wreszcie odtworzyæ tylko

Informacje na stronie: www.bcj-konsalting.eu

To jest relacja œwiadka,

jektowane wy³¹cznie w klasie

jeden, ale i tak nienadaj¹cy

który przed wojn¹ wielokrot-

pierwszej. Gwarantowa³y

siê na nic innego, jak tylko