rozmowy Kuriera

11

Kurier Galicyjski * 30 września – 15 października 2009

do jezupola, rodzinnego majątku dzieduszyckich

Niedawno na Pokucie zawitali

przedstawiciele znanej pol-

skiej rodziny Dzieduszyckich,

o której niejednokrotnie pisa-

liśmy na łamach „Kuriera Ga-

licyjskiego”.

Z MAŁGORZATĄ DZIEDU-

SZYCKĄ-ZIEMILSKĄ,  pra-

wnuczką Wojciecha Dziedu-

szyckiego, członkiem polskiej

komisji UNESCO rozmawiała

HALINA PŁUGATOR.

- Pani Małgorzato, jaki jest cel

Pani wizyty na Ukrainie?

- Przyjechałam z okazji stulecia

śmierci mego pradziadka i prapra-

dziadka mojej bratanicy Dominiki.

Przedstawicielki rodziny Dzieduszyckich z krakowską przy-

Była to postać encyklopedyczna i

jaciółką w Stanisławowie

wielowymiarowa. Chociaż przebywał

ważne jest, aby każdy dzień niósł

odnowienie parku obok obecnego

w największych miastach Europy,

radość i satysfakcję z obcowania z

gmachu sanatorium. Chcemy po-

jego majątkiem rodzinnym był Jezu-

naturą, ludźmi, poznawania czegoś

móc Jezupolowi.

pol, który znajdował się nieopodal

nowego.

Stanisławowa, a który bardzo kochał.

- Należy Pani do polskiego

Małgorzata Dzieduszycka-Ziemilska

Niestety, obecnie grób Wojciecha

- Jest po raz pierwszy na

komitetu do spraw UNESCO,

Dzieduszyckiego jest w bardzo złym

Ukrainie?

instytucji  bardzo  znaczą-

dawnym życiu, a w konsekwencji – o

- Nie, przyjeżdżaliśmy kilka lat temu

stanie. Kościół, w którym znajdują się

górską rzeką nawet na bardzo kom-

cej i poważnej. Komitet ten

całej epoce. Dzięki swemu pocho-

z naszą rodziną z Włoch. To też Dzie-

Jego szczątki, został zniszczony przez

fortową podróż zagraniczną.

współpracuje z Ukrainą, pro-

dzeniu przebywała w środowisku

duszyccy, ale z Tłumacza. Z przyjem-

czas i Sowietów. Obecnie w Jezupolu

Po II wojnie światowej nasza

szę przybliżyć nam, na czym

naukowców, artystów, dziennikarzy.

nością wspominamy tamte wizyty.

przebywa grupa młodych archeologów

rodzina znalazła się we Wrocławiu.

polega ta współpraca?

Babcia wcześnie straciła rodziców,

Wydaje się, że to miasteczko samo

-Oczywiście, współpracuje. Projekty

z Wrocławia, którzy chcą odnowić ko-

Babcia kontynuowała pisanie pa-

wychowywała ją rodzina mieszkająca

zaprosiło nas, bo nasza wyprawa

polsko-ukraińskie są dla nas ważne.

ściół i, mam nadzieję, także grób mego

miętników. Pełne dramatyzmu są jej

w okolicach Milatyna.

była spontaniczna. Widocznie, gniazdo

Poza tym, kierownikiem komitetu jest

pradziadka.

wspomnienia o I i II wojnie światowej,

Dzięki jej wspomnieniom, może-

rodowe w sposób niepojęty przyciąga

profesor Jerzy Kłoczowski z Lublina,

o tym, jak ludzie do tamtego czasu

- Kto przyjechał wraz z Panią?

my wiele się dowiedzieć o wybitnych

do siebie wszystkich Dzieduszyckich

kierownik Instytutu Europy Środkowo

- Jesteśmy tu cztery. Ja, prawnuczka

żyli spokojnie, nie mając szczegól-

działaczach Polski, żyjących w wieku

(śmiech).

-Wschodniej. Obecnie jego najwięk-

Wojciecha Dzieduszyckiego, Dominika

nych problemów, natomiast później

XIX. Babcia wpoiła nam pragnienie

Było nam bardzo miło, kiedy

szym marzeniem jest utworzenie

Dzieduszycka-Woodswort,córkamego

byli zmuszeni rzucić wszystko, ucie-

poznawania świata w jego najróżniej-

zobaczyliśmy, że w budynku, po-

polsko-ukraińskiego  uniwersytetu.

brata Antoniego. Obie redagujemy pa-

kać i dostosowywać się do nowych,

szych przejawach, umiłowanie podró-

stawionym przez moich przodków

Mamy wiele projektów, które realizu-

miętniki naszej babci. Przyjechała z

tragicznych warunków, żyć w nędzy

ży, chęć obcowania z ludźmi.

znajduje się dziś sanatorium dla

jemy już od kilku lat. Chodzi, przede

nami także pani Cecylia Nidenthal,

i o głodzie. W tamtym niełatwym cza-

Na szczęście, nasi krewni mieli

dzieci ze schorzeniami psychoneu-

wszystkim, o wspólną pracę konser-

która należy do rodziny ze strony babci.

sie babcia pisała artykuły do gazet i

duże możliwości finansowe i babcia

rologicznymi. Dobrze nas przyjęto

watorów. Każdego roku organizuje-

Jej matka, była siostrzenicą mojej

czasopism, wiele tłumaczyła, spod

Ewa zwiedziła prawie wszystkie kraje

w Jezupolu, z radością rozmawia-

my dla nich w Zamościu warsztaty.

babci, a także nasza przyjaciółka, ar-

jej pióra wychodziły opracowania hi-

Europy Zachodniej, a także Indie i kraje

liśmy z dziećmi, lekarzami, wycho-

Grupa konserwatorów z Ukrainy ma

chitekt z Krakowa.

storyczne. Zmarła w wieku 82 lat, w

arabskie. O swoich podróżach po egzo-

wawcami. Dziś z przyjemnością

bardzo dobrą opinię.

- Co to za pamiętniki i jakie one mają

roku 1963.

tycznych krajach napisała w swej książ-

obserwujemy zmiany w Jezupolu,

Nasza komisja pomaga Ukraiń-

znaczenie dla współczesności?

- Czego nauczyła się Pani od

ce „Od Indii do Himalajów”. Szczegól-

oglądamy, co nowego zbudowa-

com w uzyskaniu stypendium do na-

- W latach 60. ubiegłego wieku na-

swej babci Ewy?

nie zaś babcia lubiła podróżować po

no. Chcemy także wędrować po

uki na różnych kierunkach. Dla Polski

sza babcia, Ewa z Koziebrodzkich-

- Przekazała mi ciekawość świata.

okolicach Lwowa i Karpatach. Mawia-

Przykarpaciu, aby lepiej poznać

przyznawanych jest 80 stypendiów,

Dzieduszycka, będąc osobą wysoko

Dzięki niej wiem, że nie jest ważne to,

ła, że nie zamieniłaby spływu burzliwą

tę ziemię. Wielkim marzeniem jest

z 30 korzystają Ukraińcy.

wykształconą, sporo napisała o swym

jak bardzo jesteś bogaty, natomiast

WarszTaTy przyjaźni

Wszędzie, gdzie byliśmy, spoty-

Grupa uczniów i studentów

kaliśmy cudownych ludzi i zbliżaliśmy

z Żytomierszczyzny, licząca

się ku sobie, stanowiąc co raz to bar-

35 osób oraz 3 opiekunów,

ubijaniu masła, nauczyć się regional-

z trzech krajów. Jedno całe popołudnie

dziej zwartą grupę międzynarodową.

i historii, sport, plastykę, turystykę

uczestniczyła w polsko-

nych lubuskich piosenek i zabaw ta-

spędziliśmy na kręgielni w Zielonej Gó-

Było tak, gdy odwiedzili nas przed-

krajoznawczą.

niemiecko-ukraińskim spo-

necznych, a wieczorem przy ognisku

rze. Wielu z nas po raz pierwszy rzuca-

stawiciele niemieckiej społeczności

Na warsztatach konwersacyjnych

tkaniu młodzieży w ramach

posmakować specyfików kulinarnych,

ło prawdziwymi (i ciężkimi) kulami do

etnicznej z regionu zielonogórskie-

przy pomocy wykwalifikowanych pe-

partnerstwa pt. „Zrozumieć

przygotowanych na terenie muzeum

kręgli, naturalnie, z różnym skutkiem

go. Recytowano wiersze, śpiewano

dagogów-lingwistów uczyli się języka

historię – kształtować przy-

dawnymi sposobami. Było to spotka-

i ilością trafień. Teraz i o te doświad-

piosenki w trzech językach (organi-

nowych kolegów. Nasza pani Elwira

szłość”, które miało miejsce

nie z dziedzictwem kulturowym Ziemi

czenia mamy więcej.

zatorzy zadbali o teksty tłumaczeń).

Gilewicz, która teraz pracuje na Uni-

w Zielonej Górze w dniach

Lubuskiej w malowniczej scenerii lasu

Pobyt w Zielonej Górze – to rów-

Bractwo rycerskie dało przedsta-

wersytecie Warszawskim, prowadziła

17 – 31 lipca 2009 roku. To

i jezior.

nież dużo zwiedzania. Po spacerach

wienie na temat życia codziennego

zajęcia z polskiego. Wspólna zabawa

było drugie takie spotkanie

Równie ciekawa była „ścieżka

po mieście w pamięci pozostał urok

wiele wieków temu (sprzęt i odzież

przy muzyce trzech narodów poma-

naszej młodzieży z rówieśni-

przyrodnicza” zorganizowana przez

starówki – czystej, odrestaurowanej,

zrobiono przez samych członków

gała zrozumieć odrębność kulturową

kami z Niemiec i Polski.

Możliwość szerszej współpra-

Nadleśnictwo w Przytoku. W czasie

historia i pięknie zachowana architek-

bractwa). Uczestniczyliśmy w za-

uczestników spotkania. Podobne za-

cy między głównym organizatorem

długiego marszu po lesie widzieliśmy

tura (z drewnianymi krużgankami) ko-

wodach rycerskich strzelania z łuku,

danie miała przygotowana przez mło-

warsztatów młodzieżowych – Re-

różne sposoby ochrony roślin przed

ścioła pw. Matki Bożej Częstochow-

walki na miecze i mieszki oraz w za-

dzież prezentacja swoich regionów.

gionalnym Towarzystwem Polsko-

skiej (pierwotnie należał luteranom), a

szkodnikami, pomocy przeżycia za-

bawie tanecznej.

Dziewczęta i chłopcy naszykowali py-

Niemieckim w Zielonej Górze a Ży-

ze współczesnych obiektów – szklana

równo młodym drzewom i zwierzętom.

Z ciepłym przyjęciem spotkali-

tania i przeprowadzili konkurs wiedzy

tomierskim Obwodowym Związkiem

pełna zieleni Palmiarnia. Osobliwość

Po upieczeniu tradycyjnych kiełbasek

śmy się ze środowiskiem mniejszo-

na temat Polski, Ukrainy i Niemiec.

Polaków na Ukrainie zaistniała po

Zielonej Góry stanowią winorośle,

na ognisku pan leśniczy zgodził się

ści ukraińskiej na Ziemi Lubuskiej

Odbyły się także warsztaty dotyczące

podpisaniu umowy partnerskiej w

sadzone wszędzie, gdzie się da, po

pokazać, jak działa sprzęt gaśniczy,

w Kaczenicach, gdzie nas zaprosił

Unii Europejskiej.

2008 roku. Odtąd uczestniczyliśmy

całym mieści. Przypominają o tym, że

wykorzystywany w wypadku pożarów

Lubuski Oddział Związku Ukraińców

Zrozumieć, czym w praktyce staje

w realizacji 4 projektów ukierunko-

jest to miasto o dawnych tradycjach

w lesie. Ale chlapania było! Chociaż

w Polsce. I długie rozmowy z miesz-

się integracja europejska, uczestni-

wanych na integrację młodego poko-

winiarskich.

ciężki ten sprzęt no i praca też...

kańcami, i nasz minikoncert, i mecz

kom spotkań pomagały wykłady dr

lenia z trzech wymienionych krajów.

Kolejnym spotkaniem z historią

W duchu sportowej rywalizacji i przy-

piłki nożnej z drużyną z Kaczenic,

Małgorzaty Szymczak pt. „Ziemia Lu-

Nasz projekt wspierany przez

była wycieczka do Muzeum Wojsko-

jaźni mijały zajęcia rekreacyjno-spor-

i tradycyjny ukraiński poczęstunek z

buska – historia i teraźniejszość”, dr

Fundację „Pomoc Polakom na Wscho-

wego w Drzonowie. Siłami entuzja-

towe, które odbywały się na terenie

barszczem i pierogami, i ognisko,

Bogumiły Burdy pt. „Małe Ojczyzny”,

dzie”, która wspomogła inicjatywę

stów zebrano dużo militariów i ekwi-

internatu, gdzie mieszkaliśmy, oraz

i wspólna zabawa – wszystko to two-

mgr Ireny Lew nt. „Pogranicze polsko-

ŻOZPU ukierunkowaną na łączenie

punku z różnych epok. A na terytorium

na kąpielisku miejskim w Ochli, kiedy

rzyło atmosferę otwartości, sprzyjało

niemieckie jako obszar zróżnicowania

Polaków w jedną światową rodzinę.

rozmieszczono działa, samochody,

było słonecznie. (Przed tym odbyliśmy

poznaniu się, przyjaźni.

kulturowego”. Niezapomniane wra-

Tego lata przyjazna Zielona

warsztaty, jak udzielać pomocy przed-

czołgi, samoloty przeważnie z okresu

Do domu wróciliśmy z ogromem

żenie pozostawił całodzienny pobyt

Góra gościła Niemców i Łużyczan

medycznej w nagłych wypadkach.)

II wojny światowej.

wrażeń, dyplomów, upominków, a prze-

w Muzeum Etnograficznym w Ochli.

z Cottbus (Chociebuż), Polaków,

Właściwie dla każdego były dostępne

Wyjazd do Wrocławia umożliwił

bieg tych warsztatów przyjaźni został

Dużo tu rzeźb w drewnie oraz zabyt-

Ukraińców i Łemków z Polski, Po-

najbardziej popularne gry sportowe:

nam zobaczenie zachodniej części Pol-

utrwalony w postaci zdjęć na płycie

ków architektury drewnianej, które

laków z Żytomierszczyzny. Młodzi

rozegrane zostały mecze piłki nożnej,

ski. Wrażenia z Wrocławia to zderzenie

CD i pięknych wspomnień w naszych

są udostępniane zwiedzającym. Nie-

ludzie poznawali się nawzajem

koszykówki, siatkówki zarówno mię-

klimatów średniowiecznego miasta z

sercach.

które służą za warsztaty. Pod opieką

każdego dnia pobytu we wspólnym

dzy drużynami narodowościowymi jak

nowoczesnym budownictwem beto-

mistrzów dawnych zawodów nasza

działaniu podczas rozmaitych zajęć

i mieszanymi etnicznie. Najdłuższy był

nu, szkła i metalu, to miasto zielonych

młodzież mogła spróbować własnych

Relacje spisała

edukacyjno-integracyjnych,  obej-

ogrodów i unikalnego ZOO, miasto nad

turniej tenisa stołowego, bo trwał pra-

sił w garncarstwie, hafciarstwie, wyci-

JULIA BIAŁKOWSKA

mujących naukę języka polskiego

wodą i z olbrzymią grającą fontanną...

wie dwa tygodnie – tyle było chętnych

nance, wykonywaniu kwiatów z bibuły,