przegląd wydarzeń

6

2 – 16 listopada 2009 * Kurier Galicyjski

dni zaduszne W sTanisŁaWoWie

skiego, Towarzystwo młodzieży rze-

Poza murem cmentarnym

Nigdzie tak jak w Polsce nie prze-

tylko dać może spełniony jako dług

dr olga CiwKaCz

mieśniczej „Jedność”, Związek Le-

kipi życie miasta,

nikały się te dwie idee; nigdzie naj-

wobec przeszłości i siew na przy-

W latach dawnych w Stanisławowie

gionistów, Koło Młodzieży Żeńskiej

Beztroskie, rozpętane

ściślejsze interesy Kościoła i narodu

szłość – czyn”.

zawsze bardzo uroczyście obchodzono

T.S.L, P.O.W., Towarzystwo opieki

w swym zawrotnym szale…

nie były tak ze sobą złączone. Małe

Tradycją stanisławowską była

Zaduszki. Gazety „Kurier Stanisławow-

nad grobami. Celem uzyskanie fun-

A tam… cisza

nawet dziecko wie czem dla katolic-

doroczna pielgrzymka po grobach

ski” i „Ziemia Stanisławowska” druko-

duszy, potrzebnych na konserwację,

z pomiędzy grobowców wyrasta,

kiego świata była Polska jako przed-

zmarłych. W roku 1893 przy pięknej

wały okolicznościowe wiersze i artykuły

dekorację i iluminację grobów, wydał

Wieczorem się na niebie łuna

murze Chrześciaństwa, i jak promie-

pogodzie 1 listopada na cmentarz

publicystyczne. W roku 1926 w „Kurie-

wspomniany Komitet kartki pocztowe,

świec rozpali…

niowała od Polski nauka kościoła; nie

stanisławowski wyruszyły niezliczo-

rze Stanisławowskim” został wydruko-

które rozsprzedawał wśród miejsco-

I wtedy to zejdziemy się wśród

mieczem, ale ofiarą. Nigdzie też nie

ne tłumy publiczności. Każdy bo-

wany felieton dr Stefanii Skwarczyńskiej

wego spoleczeństwa.

grobów wszyscy,

było tylu, ile w Polsce męczenników

wiem spieszył pomodlić się na grobie

p.t. „W Dzień Zaduszny”:

Program uroczystości zaduszko-

Tak sobie obcy całkiem,

dla wiary i polskości. Litania długa,

swych najbliższych. Dla uczczenia

„Dzień poświęcony wspominkom

wych był ustalony:

a jednak tak bliscy…

bardzo długa. Od pierwszego Apo-

Święta Zmarłych na cmentarzu był

tych, którzy umarli. Dzień poświęcony

Dnia 1 listopada formacje wojsko-

Ktoś łka cicho…, rozpaczą

stoła, Wojciecha, poprzez Stanisława

postawiony Krzyż pamiątkowy na

rozpamiętowaniu tej jednolitej, pełnej

we, spoleczeństwa, młodzieży i towa-

przywalone głowy,

biskupa, Władysława Warneńczyka,

którym widniał napis: „Boże zbaw

całości, jaką jest przeszłość i teraź-

rzystw zbierały się o godzinie 13.30,

Światła, wieńce, łzą myte,

Andrzeja Bobolę — do ofiar Sybiru; hi-

Polskę” oraz ważniejsze daty, wzięte

niejszość — pozornie tylko przedzie-

a o godzinie 14.00 zaczynał się wy-

ziemi wieczna skarga

storja katolicyzmu na Podlasiu i histo-

z porozbiorowej karty dziejów narodu

lone śmiercią.

marsz pochodu żałobnego na cmen-

I ten szloch, który krzyczy

ria powstań przeciwbezprawiu wskaże

polskiego.

A nie mam tu tylko na myśli tego

tarz wojskowy, a następnie na cmen-

blużnierczemi słowy,

palcem tragiczne i męczeńskie posta-

Ze zmierzchem zajaśniał cmen-

ogromnego — z nauki kościoła —

tarz miejski, gdzie odbywały się uro-

Ślepy bunt, który serca

cie Traugutów.

tarz tysiącem świateł i światełek.

świętych obcowania, tego wieczniego

czystości koło pomnika legionistów,

przerażone targa,

Zdawało by się jednak, że litania

Wielu grobów było oświetlono efek-

duchowego kontaktu, tej wiecznej wy-

w dzielnicy powstańców 1831 i 1863

A na usta nam ciska wyrzuty

się zamknie z chwilą wskrzeszenia

townie. Młodzież polska, uczniowie

miany modłów, dla której nie istnieją

roku oraz u grobu 7 pomordowanych

najkrawsze

Polski. Zdawałoby się, że w katolic-

gimnazjum i szkół zawodowych nie

kategorie czasu — mam także na my-

Peowiaków, ułanów krechowieckich

Za tych, którzy już poszli…,

kiej Polsce idea religijna i narodowa

zapomniełi o zmarłych zasłużonych

śli rzecz inną.

poległych w obronie Stanisławowa

odeszli na zawsze!

nie muszą wołać o propagandę krwi?

godnie społeczeństwu polskiemu.

Człowiek nie cały umiera; pozo-

w roku 1917. Chór odśpiewał przy

Tylko wciąż dzwon z kaplicy

Cóż? Dopiero parę lat wolności, a

Oni  przystraily mogiły bojowników

stają po nim tu na ziemi jego uczyn-

wszystkich mogiłach pieśni narodowe.

w nieustannej trwodze

przychodzą już dwie postacie na

za sprawę narodową pięknemi trans-

ki dobre i jego uczynki złe — jedne

Strzelcy i harcerze trzymali straż ho-

Pada przed stopy Stwórcy w bolednij

ołtarze „narodowego pamiątek ko-

porantami. Na grobie śp. Maurycego

i drugie żyją, kiełkują, rozradzają się,

norową przy mogiłach. A w roku 1924

podzięce…

ścioła”. Ksiądz Skorupka z krzyżem

Gosławskiego, wśród zieleni, widniał

skutkami wrastają w przyszłość. Przy-

„bardzo sympatycznym objawem był

Tylko ten anioł blady

prowadzący oddział w bitwie przeciw

piękny transparent, kredkowej roboty,

szłość zbiera z nich nasiona — i sieje

cichy i samorzutny współudział 11.

na grobie przy drodze

bolszewikom — i zdradziecko zamor-

przedstawiający „Kuźnię” Grottge-

dalej. Tem lepiej, jeśli to nie chwasty

pułku artylerji polowej przez udeko-

Nad naszemi głowami rozpościera ręce

dowany kurator Sobiński za to, że stoi

ra. Znakomite reprodukcje „Wojny”

i burzan; tem lepiej jeśli ta mnożąca

rowanie grobów Legionistów i P.O.W.

I dwie kamienne dłonie

na straży praw narodowych, opierając

i „Pożegnania”, zdobiły piękny grób

się stokrotnie siejba służy wielkiej idei

cierniowymi wieńcami, wykonanymi

z dobrocią rozplata,

je na fundamencie wiary katolickiej.

Agatona Gillera. Grób śp. Ejtminowi-

— a celem każdej wielkiej idei jest

przez żołnierzy z drutu kołczastego

Jakby chciał w piersiach stopić ciężar

Norwid powiedział, że celem świa-

cza zdobiła Obrona sztandaru”; grób

przybliżenie Królestwa Bożego.

i puszek z konserw. Jedynie szarfy

grzechów świata…

ta jest, aby męczeństwo uniepotrzeb-

Karola Świdzińskiego” – „Świętokrad-

I na tem polega pochód Ludzko-

z napisem zdradzały ofiarodawców”.

Wracamy… W duszach naszych

niało się na ziemi. W tych słowach tkwi

stwo”, Wasilewskiego – „Polonia”,

ści — jednolity, nieprzerwany, choć

W kolegiacie łacińskiej odbywało się

znów nic się nie zmieni,

wielka prawda, Męczeństwo będąc

(wszystkie kopieobrazów z tek Grot-

pokolenia umierają, choć rodzą się

uroczyste nabożeństwo za spokój

Ten dzień, który nas złączył, nigdy

z jednej strony wskazówką, że idea

tgera).

nowe; jedne drugim podają sumę

dusz bohaterów narodowych.

już nie wróci…

jest w stadium wojowania, zwraca

Nie zapomniano także i o mogile,

swoich wysiłków — a z nich składa

Do tradycji stanisławowskiej moż-

Będziem podobni drzewom

uwagę szerszego ogółu na jej istotną,

położonej w końcu cmentarza stani-

się wewnętrzne życie ludzkości, jej

na też zaliczyć i wystawianie co roku,

bezlistnym w jesieni,

rzeczywistą wartość, której jest pod-

sławowskiego, mogile która mieściła

dorobek moralny. Każdy człowiek

w pierwszych dniach listopada, „Dzia-

Będziem wrogami dalej,

porządkowane nawet ludzkie życie, z

w sobie zwłoki śp. Smagłowskiego.

potępiając wszelki ruch wsteczny,

dów” Mickiewicza tak przez polski te-

choć nicością skuci,

drugiej samym płomiennym faktem

Ręce szlachetnej młodzieży przy-

potępi tych, którzy wsieli lub wsiewają

ater amatorski im. A. Fredry, jak póź-

Pogasną w dzień zaduszny

swego zaistnienia przelatuje przed

stroiły tem grób „Pożogą” Grottgera

kąkol; każdy natomiast otoczy kultem

niej siłami  polskiego zawodowego

zapalone świece…

szarą masą, porywając za sobą.

i pięknym wierszem:

dobrych siewców, których siejba daje

teatru Pokucko–Podolskiego im. St.

I staniemy się obcy sobie i dalecy.

Przyspiesza proces rozszerzenia idei

O czem wy tam

lub da płon. Kult ten będzie tem więk-

Moniuszki pod dyrekcją Zuzanny Łoziń-

Czyjeś palce obrócą klucz

— budząc ociężałych i obojętnych.

w trumnach śnicie?

szy, im większa, im szerzej otwierają-

skiej. „Nieśmiertelne dzieło Wieszcza

w cmentarnej bramie.

Uniepotrzebni się męczeństwo na

Mówcie... czy z krwawego dzieła

ca ramiona przyszłości jest idea i im

zawsze było wystawione z prawdzi-

W nocy wicher się zerwie

ziemi, gdy nie będzie takiego, któryby

Będzie co? Ha, wy mówicie

większa ofiara, którą ją kupili.

wym pietyzmem i pracowitą staran-

i burzę napędzie.

zaprzeczył prawom rozwoju idei, gdy

Przez swe rany... „Nie zginęła!”

Stąd myśl każdego z nas klęczy

nością” jak o tym pisano w „Kurierze

Niejeden dąb potężny nagle

nie będzie takiego, któryby z niewie-

z taką pokorą, z taką wdzięcznością

Stanisławowskim”.

się połamie.

dzy, ospałości, lub lenistwa nie ze-

W Polsce niepodległej młodzież

u nóg męczenników, którzy służbę

Z lękiem okna po domach

chciał się wplątać w pęd jej pochodu.

inicjowała akcję, która miała na celu

idei przypieczętowali krwią; dwie są

W 1928 roku w „Ziemi Stanisła-

zamykać się będzie

Kiedyś się to stanie? Nie wiado-

uczcienie pamięci bohaterów narodo-

idee, oplatające się zresztą wzajem-

wowskiej” młody poeta i współpra-

I nawet ludzkie serce

mo — ale wiadomo, że najwyższy

wych w dzień Święta Zmarłych. Był

nie, z których zwłaszcza druga jeśli

cownik tej gazety Jerzy Zarzycki dru-

w ten czas się zatrwoży.

czas rozpocząć pracę nad sobą i nad

stworzony Komitet, w skład którego

nie wrośnie w pierwszą staje się ka-

kuje wiersz pt „Anioł na Cmentarzu”,

Tylko anioł samotny zostanie

tymi, z którymi nas zbliża życie.

weszli przedstawiciele towarzystw:

rykaturą samej siebie. Idea religijna

w którym opisuje swoje wrażenia z

na dworze…

Wtedy i nasza modlitwa w dniu

„Młodzież Polska”, Sokół, Związek

oraz idea narodowa.

obchodów Dni Zadusznych:

zadusznym dostanie skrzydeł, które

Strzelecki, Związek Harcerstwa Pol-

Lwowskie podziękowanie za kanonizację

sposób szczególny były przy ojcu Ra-

KonStanty Czawaga tekst

fale Kiernickim, późniejszym biskupie

archiwum zgromadzenia

abpa zygmunta szczęsnego felińskiego

pomocniczym Lwowa. Towarzyszyły

Sióstr franciszkanek

mu do ostatnich chwil życia. Ich posłu-

rodziny maryi zdjęcia

wszystkich ludzi. Otaczał opieką

ga w katedrze jest bardzo związana z

dzieci bezdomne i ubogie, zakła-

Metropolia lwowska obrządku łaciń-

życiem tego Kościoła – powiedział me-

dał ochronki, sierocińce, przed-

skiego wyraziła wdzięczność Bogu za

tropolita lwowski.

szkola. Wspierał je materialnie a

kanonizację abpa Zygmunta Szczęsne-

W uroczystości dziękczynnej za

także duchowo. Pomagał wszyst-

go Felińskiego. Uroczystej Eucharystii

dar kanonizacji arcybiskupa Zygmun-

kim niezależnie od narodowości

w bazylice metropolitalnej przewodni-

ta Szczęsnego Felińskiego uczest-

czy obrządku. Pamięć o nim jest

czył 31 października abp Mieczysław

niczyła matka Fabiola Ruszczyk –

żywa w sercach wiernych tutaj na

Mokrzycki.

przełożona generalna Zgromadzenia

Ukrainie, a w sposób szczególny

Pasterz  lwowskiego  Kościoła

Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi

w naszej archidiecezji, ponieważ

przypomniał, że po zesłaniu abp Fe-

wraz z siostrami z Polski i z Ukrainy

jego grób tutaj pozostał” – pod-

liński nie mógł wrócić do Warszawy,

oraz liczni kapłani przybyli z metropo-

kreślił metropolita lwowski.

dlatego zamieszkał w Dźwiniaczce

lii lwowskiej a także wierni.

Abp Mokrzycki przypomniał,

na Podolu – obecnie ta wieś znajduje

Jan Paweł II beatyfikował abpa

że nowy święty założył zgroma-

się w obwodzie tarnopolskim. „Życie

Zygmunta Szczęsnego Felińskiego

dzenie sióstr nazywanych we

św. Zygmunta Szczęsnego Feliń-

na krakowskich Błoniach w 18 sierp-

Lwowie mariankami, które przez

skiego wpisało się głęboko w historię

nia 2002 roku. Decyzja Ojca Świętego

cały okres komunizmu mieszkały

Kościoła i tego narodu – powiedział

Benedykta XVI o kanonizacji bł. abpa

przy katedrze. Nie mogły nosić ha-

abp Mokrzycki. Pozostanie w pamię-

Felińskiego zapadła na konsystorzu -

bitów. Wspomagały pracę duszpa-

ci wielu wiernych jako świadek wiary,

21 lutego 2009 r. Kanonizacji dokonał

sterską nielicznych kapłanów, a w

szczególnie zaś miłości i dobroci dla

Benedykt XVI, 11 października 2009 r.