23

Kurier Galicyjski *2 – 16 listopada 2009

w cudzysłowie, aby jeszcze bardziej

udokumentowana i skomentowana

do Moskwy za carową Maryną i sza-

sobą. Toteż połączone wojska mo-

lata. Rok 1613 przyniósł natomiast

podkreślić wyrażane przez się inten-

przez autora, odpowiada po części

rogęsili się tam – traktując pogardliwie

skiewskie i szwedzkie pobiły wojska

długo oczekiwaną zapowiedź powro-

cje. Udowadnia bowiem niezbicie,

także na współczesne pytania, czy

ów dumny naród. Wywołało do reak-

Samozwańca II, a on sam uszedł do

tu państwa do, zaburzonej przez kil-

że był on synem Iwana Groźnego.

Rosja powinna zmierzać ku Europie

cję mieszkańców stolicy Rosji skrzęt-

Kaługi. Król Zygmunt przeraził się, że

kudziesięcioletnie zamęty, równowa-

Jako „obrońca ludu prawosławnego”

czy Azji, jaki może być jej los, gdy w

nie wykorzystaną do walki politycznej

Moskwa i Szwecja sprzymierzą się

gi. Zakończyła się tym samym Wielka

wyrażał tęsknotę Rosjan do utrzy-

przeciwko Polsce. Zarządził więc jaw-

Smuta.

sytuacjach kryzysowych nie potrafi

przez przeciwników Dymitra. W cza-

mania na tronie wygasającej dynastii

skoordynować kierunków polityki,

sie Wielkiej Smuty – jak dowodzi prof.

ną interwencję polską i we wrześniu

Rurykowiczów. Był witany triumfalnie

albo jakie mogłyby być konsekwen-

Andrusiewicz – Rosja tracąc znacze-

1609 r. sam stanął na czele wojsk

Podsumowanie i wnioski

jako prawowity władca i był dla ludu

polskich, które obległy Smoleńsk. W

Omawiana przez nas książka

cje konfliktu prawosławia z innymi

nie międzynarodowe wskutek obcych

symbolem zwycięstwa sprawiedliwo-

marcu 1610 r. z kolei wojska szwedz-

„Dymitr Samozwaniec i Maryna Mni-

konfesjami.

interwencji, widziała w Rzeczypospo-

ści pogwałconej przez cara Borysa

kie wkroczyły do Moskwy. Po zwycię-

szech” dostarcza nam bardzo bogatej

Publikacja zawiera cenne wska-

litej, przeżywającej wtedy wzrost naj-

Godunowa – „uzurpatora” na rosyj-

zówki do dalszych poszukiwań na-

stwie nad Rosjanami, wspieranymi

wiedzy o Europie na początku XVII

większej potęgi, atrakcyjnego partne-

skim tronie.

ukowych w materiałach źródłowych

przez pułki cudzoziemskie Szwedów,

wieku. Jest to po części opowieść

ra. Stosunki te jednak komplikowało

celem rozwikłania kwestii spornych,

Niemców i Francuzów, 4 lipca 1610 r.

o niewykorzystanej przez Polskę

przekonanie Moskwy, że Polska pełni

Kulisy afery politycznej

W Polsce na tronie królewskim

zasiadał wówczas bardzo kontrower-

syjny król Zygmunt III Waza (1587-

1632), w latach 1592-1599 także król

szwedzki. Był on trochę Szwedem,

trochę Polakiem. Był synem króla

szwedzkiego Jana III Wazy i Katarzy-

ny Jagiellonki, wnukiem Zygmunta I

Starego. Matka nauczyła go języka

polskiego i wychowała na gorącego

katolika w luterańskiej Szwecji. Król

Zygmunt popełniał w swej polityce

ciężkie błędy: i w kwestii kozackiej,

afanasij własjew. drzeworyt

i w stosunku do Turcji, i w swojej

Ślub maryny mniszchówny w Krakowie. obraz z XVii wieku

z XVii wieku, w: S. grochow-

ciągłej walce o tron szwedzki, a na-

(muzeum Historyczne w moskwie)

ski, Pieśni na fest uciesz-

wet podobno w pewnym momencie

Carowa maryna. Portret

ny…, Kraków 1606

chciał po kryjomu tron polski oddać

z 1606 roku, mal. S. Bogu-

po bitwie pod Kłuszynem, Samozwa-

szansy rozciągnięcia swych wpływów

Ernestowi Habsburgowi z dynastii

szewicz (zbiory sztuki

niec II znowu powrócił i już 26 lipca

wielką misję w katolickim chrześcijań-

aż do Moskwy. Dziś możemy powie-

niemiecko-austriackiej, żeby ujść do

na wawelu, Kraków)

obległ Moskwę. Kiedy jednak król

stwie, zatem zbliżanie do niej mogło

dzieć, że była to jedynie szansa teo-

Szwecji. Poza tym marzył naiwnie o

dotyczących opisywanych faktów histo-

Zygmunt wezwał Polaków od Dymi-

zagrażać prawosławnemu państwu.

retyczna. Na przeszkodzie stanęła

unii personalnej: Polska, Szwecja i

rycznych. Pomocną będzie zamiesz-

tra, by dołączyli do wojsk koronnych,

Wątek polski jest w tych rozważaniach

religia. Niestety, rozłam chrześcijań-

Rosja, a sam chciał być głową tej unii.

czona starannie opracowana bibliogra-

zbiegł ponownie do Kaługi, gdzie za

historycznych ważny i szeroki. Koliga-

stwa w XI wieku, a później Reformacja

Dążył do unii prawosławia rosyjskiego

fia (na uwagę zasługują wspomniane

kilka miesięcy został zabity przez

cje Dymitra z Polakami wykorzystano,

i Kontrreformacja odcisnęły olbrzymie

z Kościołem katolickim na wzór Unii

już źródła rękopiśmienne, do których

współpracujących z nim Tatarów.

by zgładzić go i jego rodzinę. W maju

piętno na losach Europy. Książka „Dy-

Brzeskiej z 1596 roku, która obejmo-

dotarł autor) i indeks osobowy. Książ-

Wówczas to w obozie cara Szuj-

1606 roku stronnicy Wasyla Szujskie-

mitr Samozwaniec i Maryna Mniszech”

wała Cerkiew tylko na ziemiach Rze-

ka zawiera kilkadziesiąt ilustracji i foto-

skiego również nastąpił głęboki roz-

go dokonali przewrotu, przekonując

uświadamia nam jak wielką rolę odgry-

czypospolitej. W Szwecji zamierzał

grafii obrazujących wydarzenia i ludzi

łam. Przywódca stronnictwa wrogiego

zwolenników m.in. widmem wchło-

wała wówczas religia. Odnosi się wra-

przywrócić katolicyzm. Z tych wszyst-

z tamtej epoki.

Szujskiemu, patriarcha Filaret, miano-

nięcia państwa moskiewskiego przez

żenie, że mamy do czynienia z dwoma

kich powodów uwikłał Polskę w wojny

Zachęcam do uważnej lektury.

wany przez Samozwańca II, wszedł

Rzeczpospolitą. I to cudzoziemcy, a

jakże bardzo odmiennymi światami:

ze Szwecją, Turcją i Moskwą. Chciał,

w porozumienie z królem Zygmun-

szczególnie Polacy, byli celem ataków

Prawosławna Rosja i Katolicka Europa

żeby prawosławni w obrębie Polski

tem. Z poselstwem bojarów przybył

i rzezi dokonywanych podczas rebelii

i Polska. Na horyzoncie pojawia się

nie zależeli od patriarchatu moskiew-

andrzej andrusiewicz, „dy-

pod Smoleńsk z prośbą do króla, by

i po przewrocie przez tłumy pospól-

niebezpieczny wróg: Turcja, a wraz

skiego (istniał on od roku 1589). Jan

mitr Samozwaniec i maryna

się zgodził na przyjęcie przez królewi-

stwa. Nie ulega wątpliwości, że wraz

nim całkowicie inna wiara. I tej innej

Zamoyski proponował utworzenie

mniszech”, wyd. Świat Książ-

cza Władysława (późniejszego króla

objęciom moskiewskiego tronu przez

wiary najbardziej obawiano się w Eu-

prawosławnego patriarchatu w Kijo-

ki, warszawa 2009, ss. 546.

polski) korony carskiej. W rezultacie 4

nowatorskiego cara zaistniała realna

ropie, a szczególnie w Watykanie.

wie, jednak król, jezuici i nuncjusze

lutego 1610 r. został zawarty układ, że

szansa poszerzenia unii a wraz z nią

Można zatem stwierdzić, że Europę

przeforsowali raczej ideę unii z pra-

wszystkie ilustracje po-

syn Zygmunta, Władysław, po przej-

otwarcie się państwa moskiewskiego

w XVII w zgubiło rozbite chrześcijań-

wosławiem rosyjskim, a w konse-

chodzą z książki andrzeja

ściu na prawosławie będzie carem i

na postęp cywilizacyjny. A tego naj-

stwo na prawosławny wschód i kato-

kwencji także unii państwowej. Rzym

andrusiewicza „dymitr

ma rządzić razem z dumą bojarów i

bardziej obawiano się w Moskwie.

licki zachód targany różnymi wojnami

miał ciągle nadzieję, że Cerkiew ro-

Samozwaniec i maryna mni-

z Soborem Ziemskim, żeby nie było

Dymitr był młody, mógł długo prowa-

religijnymi. W tym kontekście znacz-

syjska połączy się z Kościołem kato-

szech”, wyd. Świat Książki,

„samodzierżawia polskiego”. Przy tym

dzić reformatorskie rządy – to zagra-

nie lepiej zrozumiałe jest przesłanie

lickim i pomoże w walce z Turcją i z

warszawa 2009, ss. 546

hetman Żółkiewski uważał, że Włady-

żało bojarom.

papieża Słowianina Jana Pawła II o

protestantyzmem. Dlatego ówcześni

sław mógłby objąć tron carski tylko

Europie „dwóch płuc”. Obydwa muszą

papieże: Klemens VIII, Leon XI i Pa-

nota o autorze:

Autor jest dziennikarzem, nieza-

w sposób pokojowy. W każdym razie

sprawnie funkcjonować i nie mogą się

weł V popierali Dymitra, który będąc

Polska

leżnym publicystą. Członkiem SDP. Z

droga Polaków do Moskwy została

zwalczać i nie mogą być rozdzielone.

w Krakowie przystąpił do katolickich

nie wykorzystała szansy

wykształcenia filozof i teolog. Studio-

otwarta, a 17 lipca 1610 r. bojarzy

Nie ulega wątpliwości, że Polska

Zatem należy poszukiwać takiej syn-

sakramentów świętych. Zapewniał

wał na kilku uczelniach europejskich

zdetronizowali cara Wasyla Szujskie-

nie wykorzystała szansy historycznej.

tezy kulturowej i teologicznej, która

polskiego króla, że w zamian za zgo-

(Poznań, Kraków, Reims, Rzym,

go, który po wkroczeniu wojsk pol-

Warto w tym miejscu nadmienić, że

przezwyciężyłaby wielowiekowy roz-

dę na jego małżeństwo z katoliczką

Paryż). Aktualnie odbywa studia dok-

skich do Moskwy został wywieziony

na początku roku 1607 pojawił się w

łam pomiędzy Wschodem a Zacho-

Marią (Maryną) Mniszech, wprowadzi

toranckie w Instytucie Socjologii na

do Polski. Jednak w międzyczasie

Rosji drugi Samozwaniec, podający

dem i byłaby zdolna do spojrzenia na

katolicyzm w Rosji po objęciu tronu.

Wydziale Socjologiczno-Historycznym

nierozważny król Zygmunt odrzucił

się także za Dymitra, syna Iwana

rzeczywistość oczyma starożytnych

Rozbicie Europy chrześcijańskiej na

Uniwersytetu Rzeszowskiego. Przygo-

kandydaturę swego syna i dążąc do

Groźnego. Skorzystał również z po-

chrześcijan, jednocześnie nie unika-

wschodzie i zachodzie wymuszało

towuje rozprawę doktorską dotyczącą

stworzenia wielkiej unii politycznej:

parcia wojewody Mniszcha, z zaciągu

jąc współczesnych pytań.

niejako u Dymitra pozory polityczne.

roli duchowieństwa w stosunkach pol-

Polski, Litwy i Rosji, sam chciał być

wojsk polskich, głównie z uczestników

Książkę prof. A. Andrusiewicza

W swoim czasie zresztą Iwan Groź-

sko-ukraińskich w XX wieku.

głową tej unii.

rokoszu Mikołaja  Zebrzydowskiego,

warto przeczytać, choćby i dlatego,

ny obiecywał Rzymowi taką unię albo

Finał tej dramatycznej karty historii

wojewody lubelskiego. Wojskiem zasilili

że biografia Dymitra, historycznie

nawet przejście na katolicyzm, byle

polsko-rosyjskiej był taki, że w listopa-

Dymitra także Jan Piotr Sapieha, Sa-

powstrzymać działania Polski prze-

dzie 1612 roku z Moskwy wypędzono

muel Tyszkiewicz i Lisowczycy. Jak

ciwko Moskwie.

poszukujemy pracoWnik W

Polaków. Zakończyła się walka o tron

już wspomnieliśmy, poparła go także

Tak więc książka prof. Andrusie-

carski, który Sobór Ziemski powierzył

carowa Maryna. W czerwcu 1608 r.

wicza opisuje kulisy jednej z najwięk-

Michałowi Fiodorowiczowi Romano-

pseudo Dymitr stanął pod Moskwą,

szych afer politycznych w dziejach

agencja pracy poszukuje

wowi. Wybór potomka jednego z bo-

rozbijając obóz w Tuszynie. W obozie

Europy i jej dramatycznych konse-

pracowników w zawodach:

jarskich rodów miał ogromne znacze-

rządzili Polacy, a magnat Jan Sapie-

kwencjach dla stosunków polsko-

fizjoterapeuta, psycholog,

nie dla wszystkich Rosjan, zmęczo-

ha reprezentował króla Zygmunta.

rosyjskich. Jest próbą odpowiedzi,

pielęgniarz, lekarz, celem

nych już panowaniem samozwańców

Car Wasyl Szujski, będąc w sytuacji

kim był car Dymitr Iwanowicz, komu

i uzurpatorów. Nie da się ukryć, iż

krytycznej, zwrócił się o pomoc do

zależało na wyniesieniu go na tron

pracy po przeszkoleniu w

wielu popierając kandydaturę Michała

Szwecji, zawarł z nią „wieczny pokój”,

rosyjski, a potem na jego śmierci, jaki

uE. Po wypełnieniu ankiety, zgłoszenie przesłane

Romanowa liczyło na możliwość kie-

zrzekł się Inflant i Karelii. Tymczasem

był w tym udział innych dworów euro-

pocztą elektroniczną.

rowania młodym, niedoświadczonym

obóz Samozwańca II był w rozkła-

pejskich, w tym i Watykanu?

informacje na stronie:

następcą tronu. O sile dynastii Roma-

dzie, żołnierze dokonywali gwałtów

Bardzo ciekawe są opisy, jak pol-

www.bcj-konsalting.eu

nowów zadecydowały jednak kolejne

i grabieży i toczyli ostre spory między

scy magnaci i szlachta, którzy przybyli