bukowina północna

26

2 – 16 listopada 2009 * Kurier Galicyjski

nasz Wsp Lny skarb – WieLokuLTuroWość

i przynaLeżność do cyWiLizacji europejskiej

fundacji zajmującej się dziedzictwem

na okresie międzywojennym i moim

JuriJ Smirnow

ormiańskim. Moim zdaniem dziedzic-

zdaniem tak bardzo ostra destrukcja

tekst i zdjęcia

two zwłaszcza Ormian polskich nie

i prawdziwa katastrofa tego regionu

jest szeroko znane i nie istnieje w

nastąpiła podczas drugiej wojny świa-

zaciśnięta między pasma-

debacie historycznej, czy kulturowej

towej. Po drugiej wojnie światowej

mi gór i szybkimi górskimi rze-

na temat tego obszaru Europy środ-

nastąpiło mocne przerwanie jakiejś

kami, jakby w zakątku Europy

kowowschodniej. Dla mnie jak dla

ciągłości, rozwijających się wspól-

Centralnej leży niezwykła kra-

etnologa też jest to naprawdę bardzo

not religijnych, czy po prostu kultur

ina,zwanaBukowiną.tencentral-

ciekawe zagadnienie, ale będziemy

poszczególnych nacji i narodów. I to

no – europejski kraj zawsze znaj-

zajmować się też losami społeczno-

jest najważniejsze doświadczenie

dował się na granicy cywilizacji,

ści żydowskiej, czy też losami rzym-

XX wieku. W związku z tym jest py-

narodów, obyczajów i religii.

skich katolików, Polaków, to są dla

tanie, czym Bukowina jest dzisiaj?

wątki ukraińskie, rumuńskie

nas jakby główne wspólnoty. Oczy-

Bardzo wielu ludzi na całym świecie

i węgierskie dominowały tu w

wiście nie możemy pominąć prawo-

ma bardzo emocjonalny stosunek do

średniowieczu, później turcy

sławnych i grekokatolików, ponieważ

Bukowiny, czy do Czerniowiec. Nato-

podbili tę ziemię i wprowadzili

prawosławni na Bukowinie stanowią

miast bardzo często to polega na tym,

swoje porządki w samym cen-

współcześnie większość, ale mamy

że to jest takie miejsce do którego się

trum Europy.

W końcu XVIII wieku przyszli Au-

świadomość, że nasz projekt nie jest

nie wraca, to jest miejsce przeklęte i

striacy i Bukowina stała się integralną

całościowy. Przed nami ogrom pracy

dlatego tutaj niesamowicie cenne jest

częścią wielkiego europejskiego im-

etnograficznej, bo naszymi najważ-

to połączenie naszego wyjazdu z wy-

perium, szeroko skorzystała z dóbr

niejszymi założeniami jest prowadze-

jazdem wolontariuszy kuckich, którzy

cywilizacji i autonomicznego rozwoju.

nie rozmów narracyjnych, tak zwanych

jadą do Kut, bo jest to realne powra-

Każdy z tych narodów zostawił swój

biograficznych, Chodzi o bezpośrednie

canie ludzi na te miejsca. Myślę, że

wyraźny ślad w historii Bukowiny. W

śledzenie doświadczeń konkretnych

ten proces będzie się pogłębiał, jeśli

czasach austriackich napłynęli Polacy,

ludzi. Jest to nacisk na subiektywną

mówimy o takich relacjach między Pol-

zwłaszcza inteligencja i chłopi. Obok już

historię, na to, jak ludzie pamiętają,

ską, a Ukrainą. Młode pokolenia będą

wymienionych narodów, liczni i bardzo

odczuwają. Bardzo ważne jest dotar-

coraz częściej wracać na Ukrainę, na

prężni Żydzi i Ormianie również zazna-

cie do ludzi, którzy przeżyli i urodzili

miejsca skąd pochodzili ich dziadkowie,

czyli tutaj swoją obecność.

się przed drugą wojną światową, ale

czy pradziadkowie. Także z takich

O tym świadczą zabytki architektu-

oczywiście pamięć może sięgać dalej

prostych względów coraz więcej ludzi

ry, kultury, pomniki, kościoły, cerkwie,

i nie kończy się na bezpośrednim do-

będzie mogło powiedzieć, że mam

bożnice, cmentarze. Ta wielokulturo-

świadczeniu. Zresztą dotyczy to też

swoje korzenie na Bukowinie i to jest

wość, wieloobrządowość, wielonaro-

młodszych pokoleń.

normalne, że teraz będzie więcej ta-

dr Józef markiewicz (od prawej)

dowy charakter kraju odbił się też i na

kich ludzi.

- w Czerniowcach na Bu-

mieszkańcy Bukowiny mogli poczuć

Przed wyjazdem naukowcy pracowa-

tutejszych mieszkańcach, na ich men-

kowinie, są ludzie którzy są

- Czy ma Pan oparcie w

się europejczykami w prawdziwym

li w archiwach, obmyślali metodykę

talności. Druga wojna światowa znisz-

potomkami ormian, żydów,

swojej pracy w Czerniowcach

znaczeniu tego słowa, działają różne

poszukiwań i sposoby opracowania

czyła wielowiekowy układ bukowiń-

Polaków, czy trudno takich

ze strony Polskiego towa-

międzynarodowe fundacje, stowarzy-

zebranych materiałów. Kieruje grupą

skiej społeczności, wygnała w dalekie

znaleźć?

rzystwa, ze strony Kościoła

szenia, towarzystwa. Chcą odkryć na

naukowiec z Warszawy dr Józef

kraje jednych, wyniszczyła innych.

- Są, ale to nie jest duża grupa

rzymskokatolickiego?

nowo zamazaną, zapomnianą historię

Powojenny radziecki reżim niszczył

osób, ponieważ specyfika Czernio-

- Tak jesteśmy w kontakcie i oczy-

markiewicz.

Bukowiny i jej ludzi, odszukać zabytki

pomniki cesarzy i dwory szlachty

wiec na tym polega i też nasz projekt

wiście jest pomoc. Jest także pomoc

historii i kultury, donieść do współcze-

Z panem Józefem spotkaliśmy się

polskiej, zaś ideologia i propaganda

tym się zajmuje, że duża rzesza ludzi

ze strony Towarzystwa ormiańskiego

snych zachowane w archiwach praw-

we Lwowie i uzyskaliśmy jego krótką

narzucały myśl o jednym „radzieckim

z Czerniowiec wyjechała do Polski i do

„Arewit” z Czerniowiec, które jest ofi-

dziwe dokumenty, odkopać stare na

wypowiedź dla czytelników „Kuriera

narodzie”. Już nie było miejsca na

Rumunii. Mamy też kontakt z panią ze

cjalnym partnerem naszego projektu

pół zniszczone cmentarze. W końcu,

Galicyjskiego”:

wielokulturowość, wielonarodowość,

Stanów Zjednoczonych i oczywiście

ze strony czerniowieckiej.

obudzić w sercach miejscowych ludzi

- „Oficjalna nazwa tej części projek-

na prawo bycia samym sobą. Ludzie

związki z Polską. Są z nami też takie

- Jak pan widzi rumuńską

pamięć ubiegłych pokoleń i czasów.

tu czerniowieckiego „Wielokulturowa

często ukrywali, że mama czy babcia

osoby, które wywodzą się z Czernio-

obecność na Bukowinie w tej

Wśród takich organizacji są Funda-

pamięć i trwałość śladów. Czerniowce

była Żydówką, Niemką lub Polką.

wiec, czy Bukowiny. Dla nas bardzo

chwili?

cja im. Stefana Batorego, Fundacja

na Bukowinie”. Jest nas 12 uczestni-

Niszczyli lub ukrywali stare doku-

cennym jest, że łączymy ten wyjazd

- Mamy świadomość, że trudno

„Pamięć, Odpowiedzialność i Przy-

ków. Będziemy mieszkać w Czerniow-

menty, nie chodzili do kościoła, bali

czerniowiecki z wyjazdem do Kut, po-

jest ogarnąć taką pełnokulturowość i

szłość” z Niemiec, projekt „Memoria”

cach. Część uczestników jest z Ukrainy,

się przyznać, że znają jakieś języki

nieważ ma dla nas ogromną wartość,

cokolwiek pod tym pojęciem się kryje.

sfinansowany przez ośrodki nie-

z Równego, a druga część jest z Polski,

obce poza rosyjskim i ukraińskim.

że możemy porozmawiać z tymi ludź-

My też przyjeżdżamy z Polski i tutaj nie

mieckie, warszawska fundacja Koło

głównie z Warszawy. Studenci i absol-

Za ostatnie 18 lat zmieniło się wiele,

mi, którzy powracają na miejsca skąd

chodzi o pełną całościowość. Mamy

Zainteresowań Kulturą Ormiańską

wenci Uniwersytetu Warszawskiego

lecz ludziom i teraz bardzo trudno

wywodzą się ich korzenie.

świadomość, że się skupiamy na pew-

(KZKO), etc. Właśnie dzięki ich po-

Instytutu Etnologii i Antropologii Kultu-

wrócić do swoich korzeni, przypo-

nych rzeczach, na pewnych wybranych

- Bardzo ciekawą jest „au-

parciu grupa młodzieży akademickiej,

rowej, ale nie tylko. Jest też młodzież

mnieć pieśni, które śpiewała mama

wspólnotach, na pewnych wybranych

striacka” przeszłość tego kra-

studenci wyższych uczelni polskich i

z innych wydziałów humanistycznych

i historie, które opowiadała babcia.

elementach i w tej chwili trudno ocenić

ju. u nas często mówią, że

ukraińskich, zorganizowałli już po raz

zajmujących się badaniami historycz-

Niestety, wyrosły całe pokolenia ludzi,

jakie znaczenie dla współczesnej Buko-

austriacy otrzymali Bukowinę

drugi swoje wyjazdy badawcze na

nymi i społecznymi, też są studenci z

którzy ze zdziwieniem, a czasem z

winy ma jej rumuńska przyszłość. Na to

od turków taką zaniedbaną,

Bukowinę. Grupa młodych entuzja-

Uniwersytetu Jagiellońskiego.

oburzeniem pytają: „ Co tutaj szuka-

pytanie mam nadzieję, że nam się uda

dziką i to oni przez 150 lat zro-

stów prowadziła w sierpniu tego roku

Nasz projekt jest realizowany z

ją Żydzi, Ormianie, Polacy, Niemcy,

odpowiedzieć podczas tego wyjazdu.

bili tą Bukowinę współczesną,

w Czerniowcach, Baniłowie i w innych

ramienia Fundacji Ormiańskiej i bar-

Austriacy?” Właśnie dla tego żeby

To jest oczywiście jedna z rzeczy, o któ-

europejską.

miejscowościach wywiady, spotkania z

dzo ważna jest dla nas społeczność

potomkowie tych wszystkich wygna-

- Na pewno okres austriacki miał

rej chcemy się dowiedzieć.

ludźmi z różnych środowisk, różnych

Ormian, ale nie tylko z tego względu,

nych mogli zobaczyć miejsca, gzie

duże znaczenie dla rozwoju wielokul-

kG

narodowości,  różnych  obrządków.

że ten projekt jest robiony z ramienia

urodzili się ich rodzice, żeby obecni

turowości, ale my się koncentrujemy

apeL o Wsparcie budoWy domu parafiaLneGo

kające w nim cztery rodziny i nie ma

ze strony rodaków z Polski udało się

najbliższe takie ośrodki znajdują się

Parafia malechowska pod Lwo-

dziś możliwości jego odzyskania.

odrestaurować kościół. W obecnym

we Lwowie. Brak także przedszkoli w

wem w tym roku świętowała 590.

Obecnie sala katechetyczna i kance-

roku został ufundowany nowy głów-

okolicznych wioskach.

rocznicę formalnego erygowania. W

laria znajduje się w maleńkiej zakrystii

ny ołtarz oraz wykonano ogrzewanie

Podajemy numer konta bankowe-

okresie komunistycznym świątynię

kościoła.

świątyni. Parafia systematycznie się

go. Konto złotówkowe:

parafialną zamieniono pierwotnie na

Dlatego zwracamy się z uprzej-

rozwija. Przybywa dzieci i młodzieży.

Caritas Archidiecezji Lwowskiej w Luba-

skład, a następnie na dom mieszkal-

mą prośbą do wszystkich osób

Wiele osób na nowo odkrywa swoje

czowieBankPEKAOSAI.O.wLubaczowie

ny dla nauczycieli miejscowej szkoły.

dobrej woli o finansowe wsparcie

katolickie korzenie. Od maja 2009

NRB 98124025841111000039445928,

W 2001 roku w stanie niemal kom-

prac, związanych z budową domu

roku parafia posiada własną stronę

Numer rachunku Euro:

pletnej ruiny świątynia została przeka-

Najbardziej konieczną jest obecnie

parafialnego i centrum katechetycz-

internetową: www.rkc-malehow.

21124025841978000039448293 z do-

zana nielicznej wspólnocie rzymsko-

sprawa budowy nowego domu para-

no-młodzieżowego. W przyszłości

piskiem „Parafia Malechów”.

katolickiej Malechowa. W ostatnich

at.ua

fialnego, gdyż dawny dom parafialny

w domu parafialnym pragniemy

W bieżącym roku został mianowa-

latach, dzięki wysiłkom miejscowych

ks. marian Skowyra

został sprywatyzowany przez miesz-

otworzyć także przedszkole, gdyż

ny stały duszpasterz tutejszej parafii.

mieszkańców oraz doraźnej pomocy

proboszcz