28

Kultura żydowska

2 – 16 listopada 2009 * Kurier Galicyjski

festiwal muzyki klezmerskiej we Lwowie

zorganizowali go dla siebie samych,

konStanty Czawaga

niespecjalnie dbając o publiczność,

tekst i zdjęcia

drażniąc ją chociażby niepunktualno-

ścią. Widzowie zresztą nie dopisali,

Pamięci żydowskich, polskich

ale temu trudno się w tych warun-

i ukraińskich muzykantów,

kach dziwić. Ci, których nie znie-

zamordowanych podczas

chęciło kilkugodzinne oczekiwanie

ii wojny światowej w obozie

na opóźnione występy plenerowe,

Janowskim oraz lwowskim

szybko wyrażali swoje zmęczenie

getcie był poświęcony mię-

martyrologią, jaka stała się tematem

dzynarodowy festiwal żydow-

przewodnim koncertu. Tak, jak gdyby

skiej muzyki, Piosenki i tańca

Żydzi nie mieli do zaoferowania nic

„lvivKlezmerfest”, który się

więcej, ponad cierpienie. I nie sadzę,

odbywał w dniach 16-18 paź-

by wynikało to ze znieczulicy. Raczej

dziernika we lwowie.

Główną scenę festiwalu, na któ-

był to komunikat, iż pamiętamy, pa-

rej występowały zespoły żydowskie

miętać będziemy. Ale chcemy poznać

z Ukrainy, Rosji, Mołdawii i Stanów

jasną stronę żydowskiej kultury. A nie

Zjednoczonych,  ustawiono  obok

tylko domniemywać, że taka istnieje.

Galicyjskiej Knajpy Żydowskiej „Pod

„LvivKlezFest” potwierdził tezę, iż kul-

Złotą Różą”, w miejscu zburzonej

tura żydowska to dziś we Lwowie już

przez hitlerowców wielkiej synago-

nawet nie skansen. To element obcy,

gi, na terenie byłej dzielnicy żydow-

sztucznie wkomponowywany w miej-

Scenę, na której występowały zespoły żydowskie z ukrainy, rosji, mołdawii i Stanów zjed-

skiej. „Niestety położona w centrum

ską rzeczywistość. I takiemu festiwa-

noczonych, ustawiono obok galicyjskiej Knajpy żydowskiej „Pod złotą różą”

Lwowa dzielnica do dzisiaj pozostaje

lowi mówię stanowcze nie.

zaniedbana, dlatego chcemy dzięki

Możliwe, że bardziej do przywró-

festiwalowi oraz innym wydarzeniom

cenia judaistycznego oblicza miasta

zwrócić uwagę władz i lokalnej spo-

Lwowa przyczyni się przybytek „Pod

łeczności na tę prastarą część na-

Złotą Różą”. Sympatyczna skądinąd

szego miasta, odrodzić ją na wzór

knajpka odwołuje się do tradycji star-

Kazimierza w Krakowie” – powiedział

szych braci w wierze. Goście, witani

Taras Woźniak, redaktor naczelny

tradycyjnym ‘shalom i zmuszeni tar-

lwowskiego czasopisma kulturalnego

gować się gdy chcą uiścić rachunek,

„Ї” i jeden z organizatorów „LvivKle-

mogą pomyśleć, że doprawdy Żydzi

zmerFestu”. Adel Dianowa, dyrektor

wrócili do Lwowa. Wrażenie to jed-

obwodowej Żydowskiej Fundacji Do-

nak pryska, gdy uświadomimy so-

broczynnej „ Chased-Arje” dodała, że

bie, że wśród obsługi nie ma chyba

intencją organizatorów festiwalu jest

nikogo, kto tak naprawdę ma coś do

„odrodzenie zapomnianej kultury mu-

powiedzenia o żydowskiej kulturze.

zycznej Lwowa”.

Nikt tam nie przestrzega szabasu,

Oprócz zapomnianej muzyki kle-

potrawy koszerne są z nazwy. Ko-

zmerskiej można było usłyszeć też me-

lejna złuda. Nie mniej jeśli klienci

lodie polskie, ukraińskie, węgierskie,

„Złotej Róży” poprzestaną na chło-

rumuńskie i rosyjskie. We wszystkich

nięciu atmosfery tego miejsca mogą

uwierzyć, że Lwów to miasto wielu

kultur. Nawet, jeśli klezmerska mu-

zyka przegrywa w nim ze stukaniem

kowalskich młotów.

Raz jeszcze okazało się, że Lwów

nie potrafi dbać o to, aby ilość odby-

wających się w mieście imprez szła w

parze z ich jakością. Na pewno na-

kładanie na siebie terminów i miejsc

organizacji dwóch festiwali nie jest

dobrym sposobem na przyciągnięcie

widzów. Obnażyło to zaściankowość

miasta chcącego nazywać się mia-

stem wielu kultur i szeroko rozumia-

nej kultury. Nadzieje koordynatorki

festiwalu „LvivKlezFest”, Julii Humec-

kiej, by stał się on magnesem przy-

ciągającym do Lwowa jeszcze więcej

turystów tak, jak ma to miejsce w Kra-

kowie, gdzie corocznie odbywa się

Borys dorfman

Festiwal Kultury Żydowskiej, jedno z

miejskich. Przecież jest to niecodzien-

wie za czasów sowieckich nie stwo-

najważniejszych i największych wy-

ne wydarzenie dla Lwowa.

rzyli już swojej przestrzeni, która z

darzeń tego typu na świecie, okazały

stiwal „LvivKlezmerFest” ma szansę

zespołach grają muzycy różnych na-

A oto zdanie dr Agnieszki Sawicz

kolei miałaby możność kształtowania

się na razie sformułowane na wyrost.

przyczynić się do odrodzenia kultury

rodowości. Dziennikarz Borys Dorf-

z Poznania: „Jeśli ktoś zapytałby mnie

miasta. Żydów lwowskich, jacy byli

Także dlatego, że Kraków na co dzień

żydowskiej we Lwowie. Adel Dianowa

man z lwowskiej, żydowskiej gazety

o to, czy potrzebny jest we Lwowie fe-

twórcami jego bogatego dziedzictwa,

ma swój Kazimierz z bogactwem jego

powiedziałała, iż ze względów finan-

„Szafar” ze smutkiem powiedział, że

stiwal kultury żydowskiej odpowiem

także bogactwa ekonomicznego,

zaułków, synagogami, knajpkami, z

sowych, organizatorzy nie mogli tym

obecnie we Lwowie mieszka około 2

tak, i zarazem nie. Tak – ponieważ

jacy wywarli wpływ na język lwowian

historią i autentycznością jaką wręcz

razem zaprosić muzyków z Izraela

tys. Żydów. Przeważnie są to osoby

wydaje się, że dzisiejszy Lwów za-

i ich sposób myślenia, zniszczyła

wisi tam w powietrzu, żydowską dziel-

i Polski. Mają nadzieję, że uda im się

w podeszłym wieku, które znajdują

pomniał o żydowskiej części swej

tragedia II wojny światowej. Dziś we

nicę jaka z faktu bycia właśnie taką

to zrobić w przyszłym roku, gdyż pra-

się na marginesie społeczeństwa.

spuścizny i dobrze byłoby mu ją przy-

Lwowie, poza kilkoma jeszcze nie

słynie i żyje.

gną aby festiwal muzyki klezmerskiej

Prawie nikt z nich już nie zna języka

pomnieć. Gdzieś w lwowianach tkwi

zamalowanymi napisami w jidysz

Lwów podjął próbę zaordynowania

odbywał się co roku.

jidysz. Bardzo mało osób uczęszcza

świadomość wielokulturowej historii

na kamienicach, trudno szukać ich

mieszkańcom i turystom jednorazowej

„No, niech pan zobaczy, jak mało

do czynnej synagogi lwowskiej.

ich miasta, lecz obecnie sprowadza

śladów. Sposobem na przywrócenie

dawki starozakonnej kultury licząc na

lwowskich Żydów przyszło na ten nasz

Dziennikarz zwrócił uwagę na

się ją do elementów polskich, rosyj-

pamięci mógłby okazać się właśnie

to, że przyjmie się ona na wyjałowio-

festiwal” – narzekał podczas koncertu

obojętność władz miasta wobec za-

skich, może jeszcze ormiańskich.

festiwal taki, jak „LvivKlezFest”.

nym z tradycji gruncie. Wydaje się, że

na placu przy ruinach synagogi już

bytków żydowskich. „Nikt nie zapo-

Tych wciąż żywych i takich, na jakich,

Mógłby, lecz nie spełnił on swojego

konieczne jest tu raczej przekonanie

wspomniany Borys Dorfman.

biega bezczeszczeniu pomników,

zwłaszcza w sezonie wakacyjnym, po

zadania.

ludzi, iż nie jest to przeszczep elemen-

Obecny wśród widzów wybitny

ustawionych w miejscach zburzonych

prostu można zarobić. Ale żydowska

Stał się jeszcze jedną prowincjo-

tów obcych, a rekonstrukcja tego, co

lwowski historyk prof. Jarosław Hry-

synagog i masakry Żydów na terenie

przeszłość Lwowa odeszła wraz z miej-

nalną imprezą, siermiężnie przygo-

tworzyło nie tak dawno temu Lwów.

cak nie ukrywał swego zdziwienia

byłego getta” – powiedział z żalem.

scowymi Żydami. Przestała być w nim

towaną. Festiwal na którym wśród

Co jest cenne, i za co ktoś gotów jest

z powodu tego, że nie było porządnej

Zdaniem Borysa Dorfmana, który

naturalna.

uczestników nie było osób z Izraela

zapłacić określoną cenę. Nawet bez

promocji tej imprezy oraz, że nie wi-

nie raz uczestniczył w różnych impre-

Potomkowie osób wyznania moj-

stał się mało wiarygodny. Można było

targowania”.

dać też nikogo z przedstawicieli władz

zach na Kazimierzu w Krakowie, fe-

żeszowego, jacy zamieszkali we Lwo-

odnieść wrażenie, że pomysłodawcy

kG