o sytuacji polaków

11

Kurier Galicyjski * 12-25 lutego 2010

kablowych nie emitują polskich ka-

Realizacja Ustawy o Karcie Pola-

ich liderów, reprezentujących opcję

cesy społeczno-polityczne ówcze-

oraz wysokość opłat za ich użytko-

nałów telewizyjnych. Dotyczy to min.

ka, która jest ważnym zadaniem polo-

zdecydowanie nacjonalistyczną, do

snych czasów; pozostaje wrażenie

wanie uzależnione jest od dobrej woli

TV Polonia. Od co najmniej 2 lat TVP

nijnym, a także również instrumentem

mniejszości polskiej zamieszkującej

stereotypowego podejścia do pro-

władz samorządowych.

SA prowadzi w tej sprawie rozmowy

przyczyniającym się do pogłębienia

tę część Ukrainy. Tematem dzielą-

blematyki. Poruszana jest również

Władze lokalne w wielu miastach

z wybranymi operatorami telewizji

znajomości języka polskiego oraz kul-

cym najbardziej większość Polaków

sprawa kozactwa i procesów naro-

przychylnie odnoszą się do postula-

kablowej w Kijowie i w regionach.

tury i tradycji polskiej.

i większość Ukraińców jest stosunek

dowo-wyzwoleńczych na ziemiach

tów w sprawie siedzib dla organizacji

Min. dzięki działaniom ambasady pol-

Rozwój międzyregionalnej współ-

do OUN i UPA. Sytuację tę utrudnia

ukraińskich; dominuje obraz Polski

polonijnych, wykazują natomiast małą

skiej w Kijowie Narodowa Rada ds.

pracy polsko-ukraińskiej. Polega ona

także działalność zarówno niektórych

jako najeźdźcy i ciemiężyciela.

wrażliwość na inne postulaty płynące

Radia i Telewizji Ukrainy włączyła w

na wymianie delegacji samorządo-

partii czy środowisk politycznych, jak

Odnośnie historii nowożytnej

ze środowisk polskich, np. w sprawie

listopadzie 2008 r. i w lutym 2009 r.

wych poszczególnych rejonów Polski i

i poszczególnych centralnych ośrod-

Polski uwypuklany jest w jej dziejach

ochrony cmentarzy i miejsc pamięci

polskojęzyczne kanały telewizyjne –

Ukrainy oraz kształceniu administracji

ków władzy Ukrainy, które byłych do-

„czynnik ukraiński”, np. udział Koza-

narodowej.

TV Polonia, TVP Info, TVP Kultura

ukraińskiej w Polsce, wymianie grup

wódców UPA zdecydowanie (czasem

ków w obronie Chocimia (1620/1621)

Lokalne władze sprzyjają powsta-

i TVP Historia, do listy zagranicznych

młodzieżowych, zespołów artystycz-

instrumentalnie w walce o elektorat)

oraz w bitwie pod Wiedniem w 1683 r.

waniu nowych klas nauki języka pol-

kanałów telewizyjnych, które „odpo-

nych czy sportowych. Często zdarza

postrzegają w kategoriach bohaterów

Rozbiory Rzeczypospolitej opisane

skiego. W przypadku szkolnictwa pol-

wiadają normom prawa ukraińskie-

się, że to właśnie organizacje polonij-

narodowych.

są w kontekście historii Austrii, Prus

skiego na Ukrainie z budżetu państwa

oraz Rosji. Konfliktowe sytuacje mię-

dzy Polakami a Ukraińcami do 1939

opisywane są w sposób wyważony i

obiektywny. Wątpliwości pojawiają się

odnośnie okresu II wojny światowej.

Według autorów podręcznika działal-

ność UPA na „etnicznych ukraińskich

ziemiach Nadsania, Chełmszczyzny,

Podlasia,  Łemkowszczyzny”  była

spowodowana koniecznością ochro-

ny ukraińskiej społeczności przed

grabieżami ze strony Niemców oraz

polskiego podziemia. Zwraca się

uwagę na to, że do 1956 r. ukraiń-

go i które są rekomendowane przez

ska społeczność w Polsce nie miała

finansowane są jedynie pensje dla

Radę do włączenia ich w pakiety

warunków do działalności kulturalno-

nauczycieli oraz w niewielkim stopniu

programów zarekomendowanych do

oświatowej, co później uległo zmia-

wyposażenie w podstawowy sprzęt,

emisji w sieciach telewizji kablowych”.

nie. W kontekście historii powszech-

podręczniki i pomoce naukowe. Sy-

W skali całej Ukrainy ukazuje się kil-

nej okresu powojennego uwzględ-

tuacja ta związana jest z ogólnym

kanaście gazet i druków polonijnych

niane są wydarzenia z lat 1956,

kryzysem ukraińskiego szkolnictwa.

o jednorazowym nakładzie ok. 10 tys.

1968, 1970. Podkreśla się znaczenie

Do pozytywnych faktów należy roz-

egzemplarzy. Tylko trzy gazety – „Ku-

„Solidarności” oraz sytuacji politycz-

poczęcie komputeryzacji placówek

rier Galicyjski”, „Dziennik Kijowski”

nej w Polsce, w rezultacie której oba-

oświatowych, m.in. tzw. szkół polskich

oraz „Krynica”, ukazują się regularnie

lony został komunizm.

w Mościskach oraz Strzelczyskach.

i cyklicznie. Stały program w języku

W programie nauczania historii

Na ograniczoną pomoc mogą li-

polskim emitują lokalne ośrodki te-

Ukrainy historia Polski do czasów

czyć polskie szkoły sobotnie. Jedynie

lewizyjne w Żytomierzu, Łucku i w

międzywojennych nie budzi więk-

w przypadku kilku placówek, zareje-

Winnicy. Faktem jest jednocześnie to,

szych zastrzeżeń. II Rzeczpospolita

strowanych w lokalnych kuratoriach

że min. z uwagi na kryzys finansowy

przedstawiona jest, obok Czecho-

oświaty, np. w Samborze i Drohoby-

władze Ukrainy de facto nie wspierają

słowacji i Rumunii, jako państwo

czu, strona ukraińska utrzymuje nie-

obecnie polskiej prasy.

nierespektujące praw mniejszości

wielką część etatów nauczycielskich.

Na terenie Ukrainy nie odnotowu-

ukraińskiej w sferze kulturalnej oraz

Szkoły te istnieją praktycznie wy-

je się przypadków przemocy, skiero-

religijnej. Niewiele miejsca poświę-

łącznie dzięki pomocy z Polski oraz

wanych wyłącznie przeciw Polakom.

ne wspomagane przez konsulaty są

ca się sojuszowi Piłsudski-Petlura i

wsparciu konsulatu polskiego.

Wizerunek Polski

swoistym motorem i bazą dla rozwoju

wspólnej walce z bolszewikami. We-

w podręcznikach szkolnych

tej współpracy.

Szkoły ukraińskie mają możli-

dług autorów podręczników polskie

Polityka

kierunki współpracy

Współpraca  ze  środowiskami

wość wyboru podręczników. Najczę-

wojsko podczas wojny obronnej w

władz miejscowych

polskich placówek

Polacy są na Ukrainie znaczącą

młodzieżowymi realizowana jest we

ściej wykorzystywane są następują-

1939 r. dokonywało pogromów na

z Polonią i Polakami

mniejszością narodową, zajmującą

wszystkich wyżej wymienionych ob-

ce książki: О. Субтeльний, Історія

ludności ukraińskiej. Zagadnienie

Oświata  polonijna,  a  przede

pod względem liczebności dziewiąte

szarach współpracy placówek ze śro-

України, Львів 2001, Т. И. Ладиченко,

konfliktu polsko-ukraińskiego w okre-

wszystkim rozszerzanie sieci punktów

miejsce w skali kraju. Mniejszość pol-

dowiskami polskimi. Z uwagi na wagę

Всесвітня історія 1914-1939, Київ

sie II wojny światowej nie jest zbyt

nauczania języka polskiego i wspiera-

ska, podobnie jak inne grupy narodo-

i znaczenie tej problematyki w pracy

2005, Ю. В. Бураков, Г. М. Кипаренко,

mocno akcentowane. Według auto-

nie już istniejących. Ważnym kierun-

we i etniczne, jest chroniona zarówno

placówek konsularnych zasługuje

Всесвітня історія, Київ 1996, В. А.

rów podręcznika UPA chciała poro-

kiem działalności oświatowej winno być

przez wewnętrzne prawo ukraińskie,

ona na dodatkowe wyróżnienie.

Потульницький, Україна і всесвітня

zumienia z polskim podziemiem, lecz

szkolnictwo publiczne. Wprowadzanie

jak i międzynarodowe akty prawne, w

історія, Київ 2002, Б. М. Гончар,

na skutek nieugiętej postawy obu

języka polskiego do szkół publicznych

tym Konwencję ramową Rady Europy

М.Ю. Козицький, М. В. Мордвінцев,

stron oraz wykluczających się celów

daje swobodny dostęp środowiskom

obraz Polski i Polaków

o ochronie mniejszości narodowych

Obraz Polski, kreowany przez

А. Т. Слюсаренко, Всесвітня історія,

do ugody nie doszło. Przyczynić się

polonijnym do nauki języka, bez ko-

oraz umowy dwustronne. Ukraińskie

media, opiera się przede wszystkim

Київ 2002, В. П. Газін, С. А. Копилов,

to miało do konfliktu, podczas które-

nieczności określania swojej tożsamości

akty prawne, w tym Ustawa o mniej-

na eksponowaniu polskiego człon-

Новітня історія країн Європи та

go cierpiała głównie ludność cywilna.

narodowej. Przybliża Polskę szerokim

szościach narodowych na Ukrainie,

kowstwa w instytucjach euroatlan-

Америки 1918-1945, Київ 2008.

Podkreśla się, że polskie władze po

rzeszom obywateli Ukrainy. Konieczne

gwarantują podstawowe prawa mniej-

tyckich – Unii Europejskiej i NATO,

W ukraińskich szkołach historia

wojnie stosowały surowe sankcje

jest przy tym zrównanie w tych przypad-

szości narodowej, takie jak prawo do

oraz na przedstawianiu Polski jako

nauczana jest w dwóch blokach: hi-

wobec Ukraińców, którzy nie chcieli

kach statusu języka polskiego ze statu-

kultywowania tradycji i języka naro-

kraju, który z sukcesem wdrożył wie-

storia powszechna i historia Ukrainy.

przenieść się na tereny USSR. Licz-

sem innych języków obcych.

dowego (także w szkołach) oraz wol-

le fundamentalnych reform, dzięki

W programie nauczania histo-

bę osób przesiedlonych w czasie

Współpraca ze środowiskami

ność zrzeszania się w organizacjach.

czemu osiągnął znaczącą pozycję w

rii powszechnej historia Polski oraz

akcji „Wisła” szacuje się na 150 tys.

polonijnymi w rekrutacji młodzieży

Akty te nie określają, niestety, w spo-

Europie. Euroatlantyckie usytuowa-

polski wkład w kulturę europejską

Podczas jej przeprowadzenia wielu

polskiego pochodzenia na studia w

sób jasny zobowiązań, zwłaszcza

nie Polski często zestawiane jest z

nie zajmuje zbyt wiele miejsca i ogra-

Ukraińców miało umrzeć na skutek

Polsce, rekrutacji stypendystów Fun-

finansowych, państwa ukraińskiego

– nadal silną na Ukrainie – rosyjską

niczony jest jedynie do najważniej-

głodu i chorób. Przesiedlonym kon-

dacji „Semper Polonia”, kursy spe-

wobec mniejszości. W praktyce rząd

sferą wpływów, szczególnie w kultu-

szych postaci (np. Mikołaj Kopernik).

fiskowano majątki a ich nowe gospo-

cjalistyczne – to kolejny istotny kie-

Ukrainy przeznacza nieznaczne środ-

rze i ekonomii. Polska stanowi zatem

Stosunkowo dużo miejsca poświęca

darstwa miały niski standard.

runek działalności polonijnej. Proble-

ki na działalność polskich organizacji.

atrakcyjną alternatywę dla przestrzeni

się Polsce w okresie XVI i XVII w. z

Generalnie należy zauważyć,

mem, który czeka na rozwiązanie, to

Jedyną zauważalną formą wspierania

postsowieckiej.

naciskiem na rywalizację polsko-ro-

iż tematyka dotycząca Polski jest

lepsze wykorzystanie w ten sposób

przedstawiana w ukraińskich pod-

polskich organizacji są niskonakłado-

Na Ukrainie zachodniej generalnie

syjską. Jest to okres historyczny, w

przygotowanych i wykształconych

ręcznikach na drodze przedstawiania

we festiwale kultur mniejszości naro-

Polska jest postrzegana pozytywnie. Z

którym z jednej strony podkreśla się

kadr na rzecz Polski i Ukrainy.

faktów, bez nadmiernej retoryki i sto-

dowych, organizowane przez władze

odmienną sytuacją mamy do czynie-

ekspansywność Polski i agresywną

Szerzenie i propagowanie kultu-

sowania ocen.

obwodowe (np. Lwów, Tarnopol).

nia w przypadku stosunku niektórych

polonizację ziem ukraińskich, z dru-

ry polskiej w środowiskach polskich

kG

Uzyskanie przez organizacje siedzib

środowisk ukraińskich, a zwłaszcza

giej natomiast omawia się istotne pro-

i ukraińskich.