biblioteka

22

12-25 lutego 2010 * Kurier Galicyjski

zapomniana Technika sTarożyTności

i sposobem myślenia starożytnych

katalogów, a zbiory biblioteki usys-

istnieje bardzo wyraźna różnica, która

tematyzowane były w odpowiednich

często jest powodem, dla którego nie

działach: epos i poezja, dramat, pra-

zawsze potrafimy ich zrozumieć, a ich

wo, filozofia, historia, retoryka, me-

widzenie świata wydaje się nam dzi-

dycyna, nauki matematyczne, nauki

waczne. Choćby taki przykład. Grecy,

przyrodnicze, nauki inne.

aczkolwiek to oni, że tak powiem,

W bibliotece wciąż trwała praca

SZyMon kaZiMierSki

wynaleźli zawody sportowe, nie wy-

nad weryfikacją przechowywanych

obrażali sobie rozegrania wielkich

tekstów, gdzie sprawdzano ich wiary-

Wszyscy mniej więcej wie-

zawodów bez uprzedniego konkursu

godność oraz jasność i zrozumiałość

my jak wyglądała cywilizacja

literackiego, lub poetyckiego, rozgry-

ich treści. Cały czas specjalne służ-

starożytnej Grecji, czy egip-

wanego wobec publiczności zgroma-

by poszukiwały wartościowych prac

tu, choć znamy te cywilizacje

dzonej na stadionie (nota bene – sta-

najrozmaitszych autorów i jeśli nie

właściwie tylko poprzez pozo-

dion to słowo greckie, a nota bene, to

udawało się takich prac odkupić, po-

stałości budowli, jakie kiedyś

rzymskie). Postarajcie sobie Państwo

życzano je tylko, celem skopiowania.

zostały przez nie wzniesione

wyobrazić sytuację, w której tłumowi

Specjalny dział biblioteki zajmował się

i niewielką w sumie ilość prze-

naszych rozwydrzonych „kiboli”, za-

kopiowaniem ksiąg wypożyczonych.

kazów pisanych, bardzo czę-

pełniających trybuny stadionu, ktoś

Tą drogą, wszystko, co wartościowe w

sto nie oryginalnych, a spo-

przed meczem zaproponował kon-

starożytnym świecie, wkrótce znajdo-

rządzonych przez ich sąsia-

kurs poetycki. Jak Państwo myślicie?

wało swoje miejsce w Bibliotece Alek-

dów, często przez rzymian,

Co by wtedy nastąpiło?

sandryjskiej. Wieść o tym, że władcy

którzy obie te cywilizacje pod-

Egiptu zbierają rękopisy słynnych

bili i doprowadzili do ruiny.

pisarzy i naukowców i gotowe są za ta-

Już to, co wiemy powoduje,

Grek założył Muzejon

kie dzieła płacić, rozeszła się szeroko

że jesteśmy skłonni obdarzać

w egipcie

Cywilizacja egipska i grecka miały

po ówczesnym świecie. Miasto Ateny

obie te starożytne cywilizacje

tę zaletę, że dość szybko opracowano

przeżywało wtedy bardzo poważny

podziwem i bezgranicznym

tam sztukę pisania i zwyczaj zapisy-

kryzys finansowy. Zdecydowano tam,

kredytem zaufania, jak gdy-

wania swoich osiągnięć w różnych

że za kaucją 15 talentów złota, zgodzą

by na wyrost, instynktownie

dziedzinach wiedzy. Bardzo szybko

się wypożyczyć Bibliotece Aleksandryj-

przeczuwając, że są one chy-

zauważono też konieczność groma-

skiej, znajdujące się w Atenach dzieła

ba jeszcze wspanialsze od

dzenia takich zapisów w miejscach

Ajschylosa, Eurypidesa i Sofoklesa.

tego, co mówiono nam o nich

gwarantujących im bezpieczne prze-

Biblioteka wykonała piękne kopie

na lekcjach historii.

trwanie, a jednocześnie łatwy do nich

wszystkich tych dzieł, po czym, rezy-

dostęp dla ludzi pragnących się z nimi

gnując z wpłaconej kaucji, do Aten ode-

etymologia słowa

zapoznać. Jesteśmy, proszę Państwa,

słała... kopie, które właśnie wykonała!

„technika”

Chciałbym Państwu przedstawić

o krok od powstania bibliotek i takie bi-

Talent, to była miara ciężaru. W

dwa niezwykłe przykłady zastosowa-

blioteki powstały.

tamtych czasach nie istniało coś ta-

księga Tory w postaci wolumenu

nia starożytnej techniki, których działa-

Największą i najwspanialszą biblio-

kiego, jak normalizacja miar i wag,

nie wydają się nam dzisiaj niemożliwe

li i ogrodów. W jego skład wchodziły

tekę starożytności założył władca Egiptu

dlatego różne były talenty w różnych

księgi w postaci zwojów

do realizacji. Że te wynalazki jednak

oprócz części gospodarczej i mieszkal-

Na określenie tomów, znajdują-

Ptolomeusz I. Została ona umiejscowio-

krainach starożytności. Można chyba

działają, można się przekonać, jeśli

nej: biblioteka, obserwatorium astro-

cych się w bibliotece używa się słowa

na w Aleksandrii, mieście położonym w

założyć, że Aleksandria posługiwała

nie odrzuci się informacji, zawartej w

nomiczne, ogród zoologiczny i ogród

zwój, jako, że naprawdę były to zwoje,

północnej Afryce, nad brzegiem Morza

się w tej transakcji swoim talentem

starych przekazach i jeśli tych prze-

botaniczny. Było to miejsce dla najzna-

w postaci czasem bardzo długiej i sze-

Śródziemnego. W mieście tym wszyst-

aleksandryjskim. Talent aleksandryjski

kazów nie potraktuje się jako głupiego

komitszych naukowców ówczesnego

rokiej taśmy papirusu, mocowanej na

ko było nowe zaczynając od króla Pto-

to 43,66 obecnych kilogramów. Wobec

gadania, mitu, albo plotki.

świata, gdzie pozostający na utrzyma-

obu swoich końcach do drewnianych

lomeusza, który tak naprawdę był Gre-

tego 15 talentów to 654,9 kilogramów

My, społeczeństwo przełomu wieku

niu króla, pozbawieni wszelkich trosk,

osi, na które nawijało się papirus. W

kiem, jednym z generałów Aleksandra

złota. Można powiedzieć, że niemało!

dwudziestego i dwudziestego pierwsze-

mogli się w spokoju poświęcać pracy

trakcie czytania tekstu należało od-

Wielkiego, ale który po śmierci Aleksan-

Bardzo ceniono wtedy dzieła pisane.

go, jesteśmy strasznie zarozumiali uwa-

naukowej.

wijać taśmę z jednej osi i nawijać na

dra został satrapą (rodzaj namiestnika

żając, że to dopiero teraz posługujemy

Sama biblioteka podzielona była

oś przeciwną. Wtedy pokazywały się

prowincji) Egiptu, a w 305 roku przed

odkrycie pergaminu

się techniką, podczas, gdy starożytni

na tak zwany Brucheion, bibliotekę

odsłaniane kolejno strony zapisane na

naszą erą ogłosił się jego królem. Sama

Drugą, co do wielkości i znaczenia

zajmowali się raczej pasieniem owiec,

główną, miejsce położone w obrębie

taśmie. Taki bardzo tradycyjny i bardzo

Aleksandria też była miastem nowym,

biblioteką starożytności, była założona

albo mądrzeniem się na temat życia

Muzejonu, gdzie znajdowały się zbio-

starożytny sposób pisania i odczyty-

które za sprawą Ptolomeusza I stało się

w połowie III wieku przed naszą erą,

płciowego Zeusa, czy Afrodyty. – Nic

stolicą Egiptu.

przez króla Pergamonu Attalosa I So-

Na określenie tomów, znajdujących się

bardziej fałszywego!

Ptolomeusz nie był bynajmniej

tera, biblioteka zwana Biblioteką Per-

w bibliotece używa się słowa zwój, jako,

Fanatykom obecnej techniki chciał-

wojskowym prostakiem, uzurpującym

gamońską. Dawny Pergamon znajduje

bym przypomnieć, że samo słowo

sobie władzę nad starożytnym Egip-

się obecnie na terenie Turcji.

że naprawdę były to zwoje, w postaci

technika jest słowem greckim – techne

tem. Przeciwnie. Wczuł się nieźle w

Biblioteka Aleksandryjska wkrótce

czasem bardzo długiej i szerokiej taśmy

– oznaczającym sztukę, umiejętność,

swoją nową rolę, czego przejawem

zaczęła rywalizować z Pergamońską,

albo też całość ludzkich działań, pro-

było zbudowanie w Aleksandrii tak

a rywalizacja była zacięta. Jedynie

papirusu, mocowanej na obu swoich

wadzących do wytwarzania czegoś.

zwanego Muzejonu, czyli ośrodka

Egipt potrafił wtedy fabrykować papi-

końcach do drewnianych osi, na które

Techne zaczęło się więc już w czasach

naukowego, poświęconego Muzom,

rus i jedynie Egipt miał całe, światowe

nawijało się papirus.

starożytnych, a nie dopiero teraz i nie

boginiom nauki i sztuki (stąd bierze

zapasy surowca do jego wytwarzania.

zaczęło się bynajmniej od wynalezienia

się nasza nazwa – muzeum).

Władcy Egiptu nałożyli więc embargo

maszyny parowej, czy elektryczności.

wania ksiąg stosują jeszcze dzisiaj

ry biblioteczne dostępne tylko dla na-

Muzejon powstawał przez 33 lata.

na dostawy papirusu do Grecji, licząc,

Między naszym sposobem myślenia

Żydzi do odczytywania Tory.

ukowców oraz tak zwany Serapejon,

Był wspaniałym kompleksem budow-

że tą drogą doprowadzą Bibliotekę

Księgi w postaci zwoju miały

czyli bibliotekę na terenie świątyni

Pergamońską do ruiny.

W Bibliotece Aleksandryjskiej zgroma-

łacińską nazwę – volumen, od łaciń-

Serapisa, dostępną również dla innych

Mściwy pomysł Egipcjan jednak

skiego słowa – volvere, obracanie się

czytelników, niezwiązanych z Muzejo-

się nie udał. Przyparta do muru Biblio-

dzono całą grecką literaturę piękną i

wokół osi. Nasz – rewolwer pochodzi

nem, na przykład mieszkańców miasta

teka Pergamońska wymyśliła inny ro-

naukową. Prace powstałe na terenach

od tego samego słowa, a właściwie

Aleksandrii.

dzaj materiału piśmiennego, od nazwy

innych państw były tłumaczone na język

od tego samego zjawiska, bo w rewol-

W Bibliotece Aleksandryjskiej zgro-

biblioteki nazwany... pergaminem!

werze w ten sam sposób obraca się w

madzono całą grecką literaturę piękną i

Tak jest! To nasz pergamin, znany

grecki i również znajdowały się w biblio-

trakcie strzałów jego stalowy bęben.

naukową. Prace powstałe na terenach

później doskonale i w Polsce, uzy-

tece. Poza tym, biblioteka zawierała całą

Nasza obecna książka pochodzi od

innych państw były tłumaczone na ję-

skiwany ze specjalnie wyprawianych

innego, późniejszego pomysłu – dru-

zyk grecki i również znajdowały się w

skór zwierzęcych.

dostępną literaturą naukową egipską,

kowania tekstu na spinanych ze sobą,

bibliotece. Poza tym, biblioteka zawie-

etiopską, hebrajską, indyjską i perską.

poszczególnych kartach. Książki takie

rała całą dostępną literaturą naukową

Zbiory bibliotek

Biblioteka Aleksandryjska zawierała po-

zwano foliałami od łacińskiego słowa –

egipską, etiopską, hebrajską, indyjską

zostały zniszczone

folium, czyli liść.

i perską. Biblioteka Aleksandryjska za-

W latach 48-47 przed naszą erą

czątkowo 490 tysięcy zwojów, ale później

wierała początkowo 490 tysięcy zwo-

nastąpiła inwazja Cezara na Egipt.

ilość zwojów wyraźnie się zwiększyła.

jów, ale później ilość zwojów wyraźnie

Egiptem władała wtedy Kleopatra,

Sposób funkcjonowania

się zwiększyła. W Brucheionie było ich

córka Ptolomeusza XII Auletesa.

W Brucheionie było ich 700 tysięcy, a w

biblioteki

700 tysięcy, a w mniejszym Serapejo-

Biblioteka posiadała bardzo dobrze

Podczas ataku floty rzymskiej na

mniejszym Serapejonie około 43 tysiące.

nie około 43 tysiące.

funkcjonujący dział alfabetycznych

Aleksandrię, od płonących okrętów