kurier kulturalny

19

Kurier Galicyjski * 17– 29 marca 2010

fryderyk chopin (1810-1849)

i jeGo LWoWscy konTynuaTorzy

Część V – pierwsze miesiące po wyjeździe z warszawy

W styczniu 1831 r. doszło w

Warszawie do detronizacji cara

Mikołaja I, któremu przewodziło To-

warzystwo Patriotyczne, kierowane

przez Joachima Lelewela. Chopin w

Wiedniu żył w dalszym niepokoju, o

czym dał znać w liście do swojego

dawnego nauczyciela Józefa El-

MiCHAŁ PiEKARsKi

snera. „Od dnia jednak, w którym

się dowiedziałem o wypadkach 29

Po ostatnim, jak się później

listop., aż do tej chwili nie doczeka-

okazało „pożegnalnym” koncercie,

łem się niczego, prócz niepokojącej

danym przez Chopina w Warsza-

obawy i tęsknoty”. W dalszej części

wie 11 października 1830 r. kom-

listu Chopin usprawiedliwiał się, że

pozytor opuścił rodzinne miasto

do tej pory nie myślał o własnym

2 listopada. Żegnany był przez

koncercie, bowiem zbyt mocno tar-

przyjaciół, profesorów i bliskich,

gały nim niepokoje związane z wy-

odprowadzających go aż do za-

darzeniami w Warszawie. Dopiero

chodnich rogatek Warszawy (dziś

4 kwietnia 1831 r. Chopin wystąpił

dzielnica Wola). O nadanie odpo-

grając Koncert fortepianowy e-moll

wiedniej oprawy temu wydarzeniu

fryderyk Chopin, rysunek

op. 11.

zadbał jego dawny nauczyciel Jó-

Elizy Radziwiłłówny z 1829 r.

Będąc na jednym z koncertów,

zef Elsner, tworząc specjalnie na

słyszał grę Henriego Herza, wie-

tę okazję kantatę (utwór wokalno-

deńskiego pianistę i kompozytora.

Ostatecznie Chopin do Wiednia

instrumentalny) na głosy męskie

Jednak nie wypowiedział się zbyt

dotarł 23 listopada 1830 r., gdzie

i gitarę do słów Ludwika Adama

pochlebnie na temat jego „Wariacji

pozostał przez 8 miesięcy. W War-

Dmuszewskiego, którą wykonali

na tematy polskie” pisząc: „Biedne

szawie 6 dni później, w nocy z 29

uczniowie Szkoły Głównej Muzyki

polskie motywa! Ani się spodziewa-

na 30 listopada wybuchło powsta-

na rogatkach wolskich otaczając

cie, jakimi majufesami was naszpi-

nie, pod przewodnictwem Piotra

niespodziewanie dyliżans wiozący

dom, w którym Chopin mieszkał w Wiedniu

kują, nazywając to dla przywabie-

Wysockiego, rozpoczęte marszem

Chopina.

nia publiczności polską muzyką”.

na Belweder. Było ono początkowo

11 czerwca 1831 r. Chopin dał w

wymierzone przede wszystkim prze-

cławskim kupcem, który oprowa-

Zrodzony w Polskiej krainie

zagrał dwie części z Koncertu for-

Wiedniu koncert publiczny, wykonu-

ciwko wielkiemu księciu Konstante-

dzał Chopina i Wojciechowskiego

niech Twój talent wszędzie słynie.

tepianowego e-moll (cz. II Romans

jąc ponownie Koncert fortepianowy

mu – wodza naczelnego wojsk Kró-

po mieście.

A gdy będziesz nad Dunajem,

i cz. III Rondo) oraz jak to było w

e-moll. Nad Dunajem powstały także

lestwa Polskiego (wchodzącego w

Kolejnymi miastami, odwiedzo-

Spreją, Tybrem lub Sekwaną

zwyczaju, improwizował na temat

niektóre pieśni do słów Stefana Wi-

skład Cesarstwa Rosyjskiego), bra-

nymi przez Chopina, były Drezno

Niechaj polskim obyczajem

modnej wówczas opery „La muette

twickiego, które autor otrzymawszy

ta cara Mikołaja I. Fryderyk Chopin

i Praga. Chopin będąc w Dreźnie na

ogłaszanymi zostaną

de Portici” („Niema z Portici”) Danie-

chwalił w liście do kompozytora.

na wieść o powstaniu chciał wrócić

wieczorze muzycznym w domu pry-

Przez twe zajmujące tony;

la Françoisa Aubera (prapremiera –

W Wiedniu Chopin borykał się

do Warszawy, lecz od pomysłu tego

watnym, zadziwił się nową niemiec-

Co umila nasze strony

Paryż 1828 r.). Ponieważ poza tery-

także z problemami paszportowymi,

odwiódł go Tytus Wojciechowski,

ką modą, zastawszy w salonie dużą

Mazur i Krakowiak luby.

torium ziem polskich Chopin nie był

jako obywatel Cesarstwa Rosyj-

który sam jednak ostatecznie tam

liczbę dam, które słuchając muzyki

Stąd szukaj zaszczytu, chluby,

jeszcze znanym kompozytorem, to

skiego, o czym relacjonował rodzi-

wyruszył. W liście do rodziny Cho-

jednocześnie szydełkowały na dru-

Nagrody talentu, trudów,

snobistyczne elity wrocławskie nie

nie „Paszport co dzień mi obiecują

pin pisał: „Mama kontenta, że mnie

tach. W kręgu kultury niemieckiej

Że głosząc pieśń naszych Ludów

wiedziały jak się odnieść do wystę-

i co dzień od Annasza do Kajfasza

[w Warszawie] nie ma, ale ja nie-

należało bowiem wówczas do do-

Jako ich współziomek prawy

pu młodego muzyka. W swoim liście

drepczę dla odebrania tego, com

kontent jestem”.

brego tonu szydełkowanie w czasie

Przydasz wieniec do ich sławy.

do rodziców doskonale skomento-

w depozycie policji zostawił. Dziś

W grudniu 1830 r. Chopin włączył

domowych koncertów, pokazujące

wał to słowami: „żaden z Niemców

jeszcze nowej dowiedziałem się

się w aktywne uczestnictwo w życiu

w ten sposób (właściwy dla kultu-

Choć opuszczasz nasze kraje,

nie wiedział, co robić. Tytus [Tytus

rzeczy: że mój paszport tak gdzieś

muzycznym Wiednia, początkowo

ry niemieckiej) połączenie zmysłu

Lecz serce twoje w pośród nas

Wojciechowski] miał uciechę pa-

zarzucono, że go nie tylko nie od-

bez świadomości, co się działo w

praktycznego z artystycznym. Cho-

zostaje;

trząc na nich. Ponieważ ja jeszcze

szukają, ale potrzeba, ażebym po-

Warszawie. Odnowił także kontakty

pin z przekąsem relacjonował swoje

Pamięć twego talentu istnieć u nas

nie miałem ustalonej reputacji, więc

dał prośbę o wydanie mi nowego.

z poprzedniego pobytu w mieście

wrażenia rodzicom: w sali „w której

będzie,

dziwiono się i bano dziwić; nie wie-

Dziwne nas wszystkich spotykają

(w 1829 r.) m.in. z Karlem Czernym

po obu stronach ośmiu ogromnych

Życzymy ci serdecznie pomyślności

dzieli, czy kompozycja dobra, czy

koleje: chociaż jestem gotów wyje-

i Janem Nepomukiem Hummlem

stołów mnóstwo siedzących dam

wszędzie.

też im się tak tylko wydaje. Jeden

chać, przecież nie mogę…” Jakże

(znanym pianistą i kompozytorem).

spostrzegłem. Nie tyle brylanty, ja-

z tutejszych znawców przybliżył się

współcześnie mogą brzmieć te sło-

W Wiedniu Chopina odwiedził rów-

kie je zdobiły, ile druty w oczach mi

Fryderyk Chopin cieszył się już

do mnie i chwalił nowość formy, mó-

wa… Ostatecznie Chopin, pomimo

nież bawiący tam wówczas August

się migały. Bez żartów, liczba dam

wtedy na ziemiach polskich sławą

wiąc, że mu się nic jeszcze w tej for-

uzyskania wizy do Londynu, nie

Freyer – znany warszawski organista

i drutów była tak wielką, że można

wybitnego pianisty i kompozytora.

mie nie zdarzyło słyszeć, nie wiem,

otrzymał pozwolenia na wyjazd w

kościoła ewangelicko-augsburskie-

się było obawiać jakiegoś przeciwko

Za granicę (w pierwszej kolejności

kto to był, ale ten mię może najlepiej

rosyjskiej ambasadzie w Wiedniu,

go. Kompozytor samotnie spędził

mężczyznom powstania, które chy-

do Wiednia) wyjeżdżał wówczas na

zrozumiał”.

dlatego przez Monachium udał się

Święta Bożego Narodzenia. Wiedząc

ba okularami i łysinami przyszłoby

dłuższy pobyt aby poznać więcej

Jakże wymownie brzmią i dziś

do Paryża.

już o wybuchu powstania, w liście do

zwalczyć: szkieł bowiem mnóstwo,

świata i jednocześnie rozsławiać

te słowa, bowiem nadal do dobrego

Jeszcze z Wiednia Chopin pisał

swego przyjaciela Jana Matuszyń-

a coraz to goła skóra”.

Polskę na forum międzynarodowym.

tonu należy bywanie na koncertach,

do rodziny: „Ale ja się niczego tutaj

skiego, który aktywnie uczestniczył

Wielkim zainteresowaniem Cho-

Nikt jednak wówczas nie przypusz-

ale już tylko niewielka część słucha-

nie uczę, co jest wiedeńskie z natu-

w Powstaniu Listopadowym, Cho-

pina cieszyła się także drezdeńska

czał, że wyjedzie on na zawsze.

czy zadaje sobie trud, żeby wniknąć

ry. […] Walca, na przykład, żadnego

pin wyraził swój nastrój: „Mój Boże,

galeria obrazów, którą Chopin znał

Droga do Wiednia wiodła przez

głębiej w istotę muzyki poprzez po-

należycie tańczyć nie umiem, to już

i ona [ Konstancja] i siostry, choć

już z wcześniejszego pobytu w Dreź-

Kalisz, Wrocław, Drezno i Pragę. W

znawanie jej również poza spora-

dosyć. Mój fortepian nie słyszał, tylko

szarpiami [materiał do opatrywania

nie (w 1829 r.) i na jej temat pisał

Kaliszu do Chopina dołączył Tytus

dycznie słuchanymi koncertami (np.

mazury”. W Wiedniu skomponował

skaleczeń] mogą się przysłużyć,

„Gdybym tu mieszkał, chodziłbym

Wojciechowski, jego przyjaciel jesz-

we własnym domu).

kilka mazurków (stylizacje polskie-

a ja… Gdyby nie to, że ojcu może

tam co tydzień, gdyż istnieją obra-

cze z czasów licealnych, z którym

Samo przyjecie, zorganizowa-

go tańca narodowego), 4 nokturny

ciężar, natychmiast bym powrócił.

zy, na których widok zdaje się, że

odtąd wspólnie odbywał podróż.

ne po koncercie, Chopinowi nie do

(liryczne utwory o śpiewnej linii melo-

Przeklinam chwilę wyjazdu i przy-

słyszę muzykę”. Także najprawdo-

Dyliżans zatrzymał się następnie we

końca przypadło do gustu, o czym

dycznej), etiudy oraz pieśni. 20 lipca

znaję, znając moje stosunki, że po

podobniej właśnie podczas pobytu

Wrocławiu, gdzie Chopin z Wojcie-

w tym samym liście pisał: „Straszne

1831 r. Fryderyk Chopin opuścił Wie-

odjeździe Tytusa, za wiele razem

w Dreźnie w 1830 r., w domu Koma-

chowskim spędzili parę dni, bawiąc

tu Niemcy, przynajmniej wczorajsze

deń, udając się przez Linz, Salzburg,

na głowę mi spadło. […] W salonie

rów, Chopin poznał Delfinę Potocką

m.in. w operze. W mieście nad Odrą

towarzystwo; nasz pan Schraff jest

Monachium i Stuttgart do Paryża.

udaję spokojnego, a wróciwszy do

z domu Komarównę, z którą później

Fryderyk Chopin dał także koncert

wyjątkiem”. Wspomniany Scharff

domu, piorunuję na fortepianie”.

utrzymywał ożywiony kontakt.

w Resursie (klub towarzyski), gdzie

był poznanym przypadkiem wro-

kG