rozmowy Kuriera

23

Kurier Galicyjski * 30 marca – 15 kwietnia 2010

mamy TyLe Wsp LneGo

spogląda na Ratusz i wówczas… No

z BoGDaNem małeCKim –

właśnie, wówczas wspominam Koło-

dziennikarzem telewizji koło-

myję i odczuwam, że moje miasto jest

myjskiej rozmawiała HaLiNa

częścią wielkiej kultury europejskiej.

nią programu „Niezapowiedziana wizy-

PłUGator

Spodobał mi się też Stargard Szcze-

ta” były opowieści o znanych osobach,

zdjęcie z archiwum Bogdana

ciński. Byłem tam trzykrotnie i za

do których mielibyśmy niespodziewanie

małeckiego

każdym razem odkrywałem dla siebie

przychodzić do domu i rozmawiać o

coś nowego.

twórczości, życiu, codzienności. Chcie-

od ośmiu lat w niewielkim,

liśmy zrobić taki program i żeby nas się

- Jakie ma Pan plany na

ale znanym miasteczku Koło-

nie spodziewano z wizytą.

przyszłość – odnośnie progra-

myja, dziennikarze kręcą i emi-

Niestety, w naszym miasteczku

mów polskich?

tują krajoznawcze filmy tury-

- Chcielibyśmy opowiedzieć więcej

mieszka niewiele znanych osób. Ze-

styczne o miastach polskich.

o procesach integracji europejskiej,

spół telewizyjny w Kołomyi zaczął więc

Powstają one w ramach pro-

zachodzących u sąsiadów. Obecnie

myśleć tym, co robimy dalej. Pomogły

gramu autorskiego Bogdana

Polska należy do najaktywniejszych

wyprawy do innych miast Ukrainy.

małeckiego „Nie zapowiedzia-

krajów UE, natomiast Ukraina na razie

Podjęliśmy decyzję o tym, że będzie-

na wizyta” (nazwa ukraińska

jedynie dąży do członkostwa w Unii.

my opowiadali o historii, życiu codzien-

«Не чекалиČ). Korespondent

Powinniśmy się uczyć od Polaków,

nym, atrakcjach turystycznych w Czer-

„Kuriera Galicyjskiego” spo-

czerpać ich doświadczenie, by nie

niowcach, Lwowie, Stanisławowie,

tkała się z kolegą po fachu,

powielać błędów. Chcielibyśmy opo-

Tarnopolu, a następnie – o miastach

aby szczegółowo omówić ten

wiedzieć o europejskim sposobie na

w Rumunii, Mołdowie, Polsce, Rosji,

ciekawy i pożyteczny projekt.

życie, jego kulturze i duchowości.

Niemczech, Francji, Luksemburgu etc.

- a czyż Ukraina nie jest

- Panie Bogdanie, skąd ta-

- taki program, prawdopo-

krajem o bogatej kulturze i du-

kie zainteresowanie Polską?

dobnie, powinien otrzymać

- W życiu zawodowym, twórczym

chowości?

inną nazwę?

- Oczywiście, ale nam, niestety,

często wszystko się zaczyna od

- Myśleliśmy o tym, ale zmiana

często brak owej kultury. W Polsce

spraw osobistych. Zainteresowanie

nazwy nie będzie niezapowiedzianą

od razu rzuca się w oczy czystość,

Polską bierze się stąd, że w moich

wizytą, ponieważ jest to już nasza

otwartość. Często nawet w najmniej-

żyłach płynie krew polska i ukraiń-

wizytówka.

szym miasteczku mają miejsce wy-

ska. Mój prapradziadek, pochodzący

- Jak pan po raz pierwszy

darzenia na skalę europejską. My

z Krakowa, uprawiając handel przy-

trafił do Polski?

Bogdan małecki

nie możemy sobie wyobrazić, że

był najpierw do małego miasteczka

- Przyjechaliśmy z miejscowym

turystycznych, cieszących się wielką

słynne gwiazdy przyjadą na wieś

Tczew w dzisiejszym województwie

zespołem folklorystycznym „Tajstra”

utworzenie tam bazy dla reprezentacji

popularnością wśród publiczności.

ukraińską, natomiast w odniesieniu

Warmińsko-Mazurskim, a potem udał

do gminy Giżycko w województwie

Ukrainy w trakcie rozgrywek EURO-

Praca jest bardzo ciekawa – i nie

do wsi w Polsce jest to możliwe. Jeśli

się na Ukrainę. Zakochał się w miej-

Warmińsko-Mazurskim. Piękno miej-

2012. Na razie trwają rozmowy o tym,

tylko w wielkich miastach. Byłem mile

chodzi o dziennikarstwo, to postrze-

scowej dziewczynie i stąd są moje ko-

scowości, podobnej do naszego Pole-

aby w Gniewinie mogła trenować dru-

zaskoczony, gdy przyjechaliśmy do

gam otwartość, szczerość, prawdzi-

rzenie. Splotły się losy dwu wielkich

sia, ale takiej, gdzie drogi odpowiadają

żyna piłkarzy halowych z Kołomyi.

Gniewina w województwie pomorskim.

wość relacji i postępowania naszych

narodów, co dla Ukrainy i Polski wca-

standardom europejskim, natchnęło

Takie miasteczka nie mogą nie

Jest to jedna z najbogatszych gmin w

polskich kolegów. Tu też mamy się

le nie jest rzeczą niezwykłą – takich

nas do stworzenia pierwszej audycji o

być natchnieniem i nie zaskakiwać –

Polsce. W miasteczku, które liczy dwa

czego uczyć. Przede wszystkim,

rodzin są tysiące.

Polsce. Wówczas nikt z nas nie myślał

w nich w bardzo zaskakujący sposób

i pół tysiąca mieszkańców jest praw-

chcemy, żeby nasze dwa narody

o tym, że powstanie cykl, ale z pewno-

splotły się czasy dawne i współczesne.

- Właśnie dlatego Pan za-

dziwy raj dla sportowców. Mają osiem

były jak najbliżej siebie – mamy tyle

ścią Pan Bóg tak pokierował. Byliśmy

Zdarza się okazja, gdy się po prostu

czął kręcić filmy o Polsce?

boisk do gry w piłkę nożną, kręgielnię,

wspólnego.

- Może teraz bym i chciał, żeby tak

w Polsce wielokrotnie, stworzyliśmy kil-

spaceruję wąskimi uliczkami, słucha

basen, pole do mini-golfa. Planuje się

było, natomiast pierwszą ideą przewod-

kadziesiąt programów krajoznawczo-

ciszy, zachwyca się zielenią skwerów,

- Dziękuję za rozmowę.

Tajemnice, kT re zabijają

Czetwertyńskiego, handlarza walutą

W tej sprawie jest wiele pytań i bardzo

dzili głównie działania wywiadowcze

niem może być tajny raport oficera

i brylantami. Podobno przed kontak-

niewiele wiarygodnych odpowiedzi.

na terenie Rzeszy i terenach zajętych

kontrwywiadu ZWZ mjr. Stanisława

tami z nią uprzedzało jedno z pism

Najbardziej wiarygodne jest to, że ści-

przez ZSRR po 17 września 1939

Sławińskiego. 6 grudnia 1941 roku

podziemnych i przekazywane ustnie

śle współpracowała z organizacją pod

roku. Centrum koordynacji działalno-

„Muszkieterów” scalono organizacyj-

informacje. Stanowczo za dużo tych

nazwą „Muszkieterzy” i przez nich zo-

ści „Muszkieterów” znajdowało się w

nie z ZWZ, ale kpt. S Witkowski od-

„podobno”.

stała zlikwidowana.

Budapeszcie. Niebywałą odwaga od-

mówił ujawnienia swoich agentów w

Co wiemy o Marii Marcelinie Gro-

Rodzice starali się dowiedzieć

znaczał się dowódca „Muszkieterów”

Rzeszy. Wobec tego i zarzutów nie-

KrzySztof SzymańSKi

cholskiej na pewno. Pochodziła z rodzi-

czegoś o przyczynach śmierci córki.

kpt. Witkowski. W celach kontaktów

subordynacji, współpracy z Abwehrą

ny ziemiańskiej. Przed wojną dłuższy

Ojcu, który dotarł do dowódców pol-

i wizytacji swobodnie podróżował po

Wiosna. Maj. Zapach bzów przy-

i Gestapo Sąd Specjalny ZWZ wydał

czas mieszkała w Belgii, gdzie wdała

skiego podziemia, powiedziano, że

terenie Rzeszy jako oficer SS Artur

prawia o zawrót głowy, a słowiki spać

na niego wyrok śmierci, który wyko-

się w romans z żonatym oficerem nie-

jeżeli chcą żyć, to najlepiej jeżeli za-

von Tirebach. „Muszkieterzy” mieli

nie dają…

nano 18 maja 1942 roku – w dwa lata

mieckim. Gdy za bardzo zaangażowa-

pomną, że kiedykolwiek mieli córkę.

bezpośredni kontakt z angielską In-

Ten sielankowy obraz mąci tylko

po śmierci swej agentki Marii Gro-

ła się w romans, rodzina nakazała jej

„Są tajemnice, które zabijają” – doda-

telligence Service. Tam też przeka-

jeden fakt, że jest 1940 rok, wojna i oku-

cholskiej.

natychmiastowy powrót do Warszawy.

no. Nawet dowódca AK, gen. Bór-Ko-

zywali meldunki ze swej działalności

pacja. W taki właśnie wiosenny, ciepły

Kto jednak dokonał tego zabój-

W Polsce nawet znaleziono jej na-

morowski, zaznaczył, że Armia Krajo-

i otrzymywali kolejne zadania. Dzięki

dzień 17 maja, wczesnym popołu-

stwa? Agentem „Muszkieterów”, który

rzeczonego. Odbyły się zaręczyny

wa nie miała żadnych zastrzeżeń do

temu mogli cieszyć się stosunkową

dniem w Warszawie w domu pań-

kontaktował się z Grocholską był por.

i zdawało się, że wszystko zaczyna

panny Marii Grocholskiej. Jeżeli nie

niezależnością od kierownictwa in-

stwa Grocholskich, przedstawicieli

Włodzimierz Szyc. I wszystko wska-

układać się dobrze. Aż tu nagle w

AK, to kto? Może tajemniczy „Musz-

nych organizacji podziemnych, głów-

ziemiaństwa, rozległ się gwałtowny

zuje na to, że to jego dzieło.

Warszawie pojawia się ów oficer, puł-

kieterzy”?

nie od ZWZ (Związek Walki Zbrojnej,

dzwonek telefonu. Pani Grocholska

Teraz kilka słów na temat same-

kownik Rudolf von Scheliha. Pojawia

Kilka słów o tej organizacji, o której

później AK). Jednak na przełomie

zdjęła słuchawkę, w której zdecy-

go Rudolfa von Scheliha. Dopiero w

się jako radca ambasady niemieckiej.

i do dziś niewiele wiadomo, a informa-

1940-41 roku zostali podporządkowa-

dowany męski głos zawiadomił, że

1990 roku ukazała się w Monachium

Romans odżywa, zaręczyny są ze-

cje o nich mają więcej prawdopodo-

ni KG ZWZ.

córka państwa Grocholskich leży za-

książka Urlicha Salma „Rudolf von

rwane i wybucha wojna. Organizacje

bieństwa niż rzetelnych faktów. „Musz-

Teraz rozpoczyna się najciekaw-

bita w Podkowie Leśnej, nad stawem.

Scheliha 1897-1942. Eine deutsche

konspiracyjne starają się wykorzystać

kieterzy” – była to jedna z polskich

sza część działalności „Muszkieterów”

Zrozpaczona matka jak najprędzej

Diplomat gegen Hitler”, która nie wyja-

pannę Grocholską i jej znajomości w

organizacji konspiracyjnych, zajmują-

– jak większość podanej informacji

dotarła nad jezioro. Zastała córkę

śnia też wszystkich znaków zapytania,

swoich celach. I jak wszystko na to

cych się wywiadem i kontrwywiadem.

prawdopodobna. Istnieje hipoteza, że

jeszcze przy życiu z ciężką nożową

dotyczących jego osoby. Z niej wyni-

wskazuje Maryś Grocholska zostaje

Wiadomo, że powstała już na początku

pod koniec 1941 roku została podjęta

raną. Przy niej nie było żadnych do-

ka niezbicie, że Scheliha jako oficer

agentką wywiadu. Stąd jej swobodne

października 1939 roku, zaraz po klę-

bardzo ciekawa akcja – porozumienie

kumentów, pieniędzy i rodowego sy-

niemiecki został zwerbowany przez

zachowanie wobec oficerów niemiec-

sce wrześniowej. Trzon tej organizacji

z Niemcami. Po nawiązaniu kontaktu

gnetu. Ranną udało się przewieźć do

GRU (Gławnoe Razwiedowatielnoje

kich. Często widywano ją w towarzy-

stanowił oddział dywersyjny, dowo-

z przebywającymi na Węgrzech mar-

sanatorium w Otrębusach. Tam Maria

Uprawlenie) i otrzymał pseudonim

stwie Scheliha i innych oficerów We-

dzony przez kapitana Stefana Wit-

szałkiem Edwardem Rydzem-Śmi-

Marcelina Grocholska, bo to o niej

„Aryjczyk”. Więc na kogo pracowała

hrmachtu i gestapo w restauracjach,

kowskiego. Nazwę swą zawdzięczają

głym i byłym premierem Leonem Ko-

mowa, zmarła po kilku godzinach w

Maryś Grocholska?

na przedstawieniach, na imprezach.

dowódcy Grupy Operacyjnej „Pole-

złowskim, przez płk Mariana Steifera

wieku niespełna lat 30. Przed śmier-

Z opisanego wyżej jasno wyni-

Stąd wrogie zachowanie wobec niej

sie” gen. Franciszkowi Kleebergowi,

sondowali oni zainteresowanie Niem-

cią zdążyła coś matce wyznać. Co –

ka jedno: są tajemnice, które po-

ziemiaństwa polskiego. Wykorzy-

który zobaczywszy uzbrojenie grupy

ców stworzeniem rządu polskiego,

jest do dziś tajemnicą.

trafią zabijać. Jakaż musiała to być

stując swe rozległe kontakty, panna

w karabiny przeciwpancerne (długość

współpracującego z okupantem. W

Z dokumentów, dotyczących tej

tajemnica, która zabiła wszystkich

Grocholska  przekazuje  Niemcom

broni – 1760 mm) nazwał ich musz-

tym też celu, wysłano emisariusza do

sprawy zgromadzonych w Instytu-

naszych bohaterów: Marię Marcelinę

rozmaite informacje, a raczej dosko-

kieterami.

ZSRR do gen. Władysława Andersa.

cie Polskim i Muzeum Władysława

Grocholską, Włodzimierza Szyca,

nale spreparowane dezinformacje,

W skład konspiracyjnej grupy

Wiózł on rzekomy rozkaz marszałka

Sikorskiego w Anglii wynikają cieka-

Stefana Witkowskiego i Rudolfa von

o polskim podziemiu. Jeżeli była tak

wchodzili młodzi oficerowie służby

E. Rydza-Śmigłego podjęcia współ-

we fakty. Większość z nich poprze-

Scheliha? Czy byli połączeni jedną

cennym wiarygodnym agentem, dla-

czynnej, rezerwy i osoby cywilne.

pracy z Niemcami przeciw Sowietom i

dzona słowem „podobno”. Podobno

tajemnicą, czy też każdy z nich miał

czego decyzja o jej śmierci zapadła

W 1940 roku grupa „Muszkieterów”

przejścia z cała armią na druga stronę

była konfidentką gestapo. Podobno

swoją? Teraz – 70 lat od tych wyda-

poprzez budapeszteńska placówkę

weszła w skład Komitetu Organizacji

frontu. Czyżby najwyższe osobisto-

wydała Niemcom pamiętnik swojej

rzeń – nie można uzyskać wiarygod-

rządu polskiego i zatwierdzona przez

Konspiracyjnych, z którego otrzymy-

ści w przedwojennej Polsce podjęły

kuzynki, co doprowadziło do aresz-

nej odpowiedzi na to i wiele innych

samego gen. Władysława Sikorskiego?

wali środki na swą działalność. Prowa-

współpracę z Niemcami? Potwierdze-

tów. Podobno zdradziła niejakiego

pytań.