przegląd wydarzeń

6

14 – 27 maja 2010 * Kurier Galicyjski

pamięć o ii Wojnie śWiatoWej –

„okrąGŁy st Ł” We LWoWie

W ramach Akcji Pamięci, 11 maja w Ukraińskim Katolickim Uniwersytecie we Lwowie odbył się tzw. „okrągły

stół” czyli wystąpienia i dyskusja panelowa na temat „Pamięć o II wojnie światowej”. Szukano odpowiedzi

na pytania, dlaczego ważna jest pamięć o tej wojnie. Jak ocenić jej bohaterów i jej ofiary. Wzięli w nim udział

znani historycy i publicyści – w tym m.in. Jarosław Hrycak, Myrosław Marynowycz i Wasyl Rasewycz. Poniżej

drukujemy fragmenty ich wystąpień.

Lwów próbuje wcielać pamięć historyczną

na wzór kremlowski – mówi jarosław hrycak –

dyrektor instytutu badań politycznych Lun im. i. Franki

sztuczny. Najważniejsze jest to, że na-

podoba mi się Stalin czy zwycięstwo

Europejczyków, jest zjednoczenie się

Klęska  obozu  narodo-

wet na Wschodzie i Południu ludność

Sowietów. Powinniśmy jednak sobie

w imię tego, ażeby nigdy więcej nie

wo-patriotycznego  Ukrainy

wierzy, że Wielki Głód był ekstermina-

uświadomić, że w roku 1941 stało się

było wojny. Pierwsza wojna, tak na-

i „pomarańczowych” – to w

cją Ukraińców”.

coś ważnego i na ogół pozytywnego.

prawdę, była europejska, bo wyszła

dużej mierze klęska Lwo-

„Sprawdza się więc teza, że Ban-

Nie chcę w żadnej mierze przeforma-

z Europy. Już nigdy Europa nie może

wa. Nie dlatego, że Lwów ją

dera dzieli, a głód łączy, Bandera jest

towywać ukraińskiej pamięci historycz-

się stać źródłem wielkiego konfliktu

obecnie odniósł, ale dlatego,

bohaterem, a Wielki Głód – ofiarą.

nej”, – zaakcentował Jarosław Hrycak.

wojskowego. Najważniejsza idea – to

że ją spowodował. Próbuje

Należy podchodzić do historii w spo-

Zaznaczył też: „Nie uważam, że

przeniesienie akcentu ze zwycięstwa

on wcielić pamięć historycz-

sób bardziej odpowiedzialny. Albert

można ukształtować i wyznaczyć coś

i bohaterów na wojnę, jako tragedię,

ną – przyznajmy się do tego

Camus pisał, że gdy ma miejsce

takiego, jak prawidłową pamięć. Każ-

na ofiary. Bohaterowie nas dzielą, a

z ręką na sercu – na wzór

zabójstwo, należy się solidaryzować

da pamięć, która będzie, szczególnie

ofiary – łączą. Szukajmy wspólnych

bardzo podobny do kremlow-

z rozstrzeliwanym, a nie z tym, kto

zbiorowa, nieodmiennie będzie kłam-

ofiar. Nie mówię, że pamięć Europej-

skiego.

„Uważam, że tak naprawdę na

strzela. Myślę, że to odpowiedni spo-

liwa, będzie zawierała jakieś przemil-

czyków była idealna, w pewnej mierze

świecie jest bardzo mało idei orygi-

sób na odnalezienie drogi do pojed-

czenia i manipulacje. Nie ważne tu,

była koniunkturalna. Koniec-końcem

nalnych. Wszystkie idee, które mogły

nania”, - powiedział ekspert.

jaka by była – rosyjska, chrześcijań-

spowodowała, że była jedna ofiara,

w czymś pomóc, już zostały wyarty-

Zaakcentował także: „Naród bez

ska, ukraińska etc. Należy rozumieć

która wszystkich łączyła. W końcu

kułowane. Co innego, że z różnych

mitów nie istnieje. One są jak home-

fenomen pamięci”.

okazało się, że jest wspólna pamięć,

II wojny światowej, zwłaszcza

powodów nie słyszymy o nich. Są

opatia, jak spożycie trucizny w pew-

Jego zdaniem, pamięć historii

łącząca wspólnotę europejską – to

mitu Bandery.

idee dotyczące tego, jak pogodzić

nych celach. Mit o wojnie jest najbar-

prawie nigdy nie mówi o prawdziwej

pamięć o Holocauście”, – zaznaczył

„Jeżeli będziecie chcieli, żeby na

się z pamięcią. Były opracowywane

dziej trujący, bo robi ją ładną. OUN-

historii.

Jarosław Hrycak.

Ukrainie rozgorzała dyskusja, rzućcie

i są ich różne wersje. Chodzi, zgła-

UPA jest potrzebna tej władzy. Stalin

„Naród nie może żyć bez zapo-

Jest oczywiste, powiedział J. Hry-

hasło: „Bandera” i polemika wyniknie

sza, o model ogólnoeuropejski, który

działa przeciwko niej, zaś OUN-UPA

mnienia o niewygodnych dla niego

cak, że Ukraina powinna szukać jakichś

od razu. Mało kto zauważył, że w

powstał względnie niedawno. Pole-

– dla niej”.

chwilach i dziejach, tak jak Francuzi

innych modeli pojednania pamięci.

ostatnich latach w ukraińskiej pamięci

ga na tym, że europejczycy mają za

zapominają o nocy św. Bartłomieja.

„Przede wszystkim, powinniśmy

historycznej zaszły znaczące zmiany:

zadanie tworzenie wspólnej Europy,

Chodzi o to, że się pamięta o tym,

zrekonstruować mity. Nigdy nie bywa

stworzono wielki jednoczący mit o

Jedynym anty-bohaterem,

która ma odmienne pamięci, a one

żeby zapomnieć, a nie żeby przy-

tak, że do pojednania doprowadza

Wielkim Głodzie w 1933 roku. Oczy-

naprawdę łączącym

w sposób nieunikniony są w sytuacji

pomnieć. Pamięć historyczna, tak

gra do jednej bramki. Wielką rolę w

wiście, Juszczenko zrobił bardzo źle,

Ukrainę, jest Stalin –

konfliktowej między sobą”, – powie-

czy inaczej, jest mieszanką prawdy,

tym wszystkim odgrywa Lwów. Jeśli

kładąc nacisk na pamięć historyczną.

Jarosław Hrycak

dział ekspert.

„W pełni podzielam stanowisko,

półprawdy, kłamstwa i półkłamstwa.

coś będzie się działo we Lwowie, to

Nie tym miałby się zajmować, a przy-

Zdaniem Jarosława Hrycaka, nie

że zwycięstwo miało miejsce. Nie ma,

Kwestia jedynie w tym, które ze skład-

samo będzie się działo na Ukrainie.

najmniej – nie w pierwszej kolejności.

można powiedzieć, że jest jednolita

co tego zaprzeczać. Było zwycięstwo

ników są w jakiej ilości. Wzór jest

Lwów w wielkiej mierze wyznacza to,

Ma jednak wielkie osiągnięcie – Jusz-

pamięć Hiszpanów, „bardzo różnią się

aliantów nad Niemcami. Chciałbym

bardzo prosty. Aleksander Puszkin

co będzie się działo na Ukrainie”, –

czenko utwierdził w świadomości mit

od siebie pamięci Francuzów i Pola-

powiedzieć zupełnie jednoznacznie –

powiedział: „Nam ponad niską praw-

powiedział Hrycak.

o głodzie 1932-1933 r.”, – zaznaczył

ków”. Zaznaczył, że Francuzi kolabo-

to zwycięstwo było w interesie Ukrainy.

dę droższe jest kłamstwo, które nas

Zaznaczył jednak, że „we Lwowie

Jarosław Hrycak.

rowali z Niemcami, a Niemcy stanowili

Nie mam wątpliwości, że gdyby zaraz

wywyższa”, czyli powinniśmy mieć

brak europejskiego podejścia do ofiar,

Zapewnił, że w oparciu o bada-

zagrożenie dla Polaków.

tu były Niemcy, to byśmy się tu nie

kłamstwo, „które nas wywyższa”, po-

bo chcemy widzieć bohaterów”.

nia socjologiczne w latach 2007-2009

„Nie można połączyć pamięci

gromadzili i nie byłoby Ukraińskiego

winniśmy mieć kłamstwo, czyniące

stwierdzić można, że po tym, jak

Francuzów i Polaków, ale można od-

Katolickiego Uniwersytetu. Proszę mi

nas wielkimi. Na tym polega zadanie

uchwalono, iż Wielki Głód był ekster-

Ukrainę najbardziej dzieli

naleźć wspólny mianownik, do jakiego

wierzyć, że gdyby zwyciężyły Niemcy,

prawdy historycznej”, - zaznaczył Ja-

minacją, „na całej Ukrainie bez wyjątku

Bandera – Jarosław Hrycak

tę pamięć można sprowadzić. Głów-

Ukraina miałaby mało szans na prze-

rosław Hrycak.

i całkowicie zaakceptowano mit o tym,

Nie ma większego mitu, roz-

kG

nym celem, wytyczonym sobie przez

trwanie. Oczywiście, nie twierdzę, że

że głód był i został wywołany w sposób

dzielającego Ukrainę, od mitu

druga wojna światowa – wspólnym zwycięstwem

koalicji antyhitlerowskiej – mówi Wasyl rasewycz

rzyć w społeczeństwie rosyjskim

„Kiedy byłem bardzo mały, tak

logicznie i niedochodowy. Pamięć

Z punktu widzenia praw-

nie mit, a pogląd, dotyczący jedy-

w pierwszej klasie, naoglądałem

można zmieniać, wpływać na nią,

dy historycznej, o ile tako-

nego lidera.

się sowieckich filmów. Przysze-

ukierunkowywać za pomocą róż-

wa istnieje, bardzo ważne

Jednocześnie Wasyl Rasewycz

dłem do domu i powiedziałem ma-

nych publikacji i filmów”, – zazna-

jest rozpatrywanie II wojny

zaznaczył, że obecnie w trakcie

mie, że szkoda, iż nie ma wojny.

czył Wasyl Rasewycz.

światowej jako wspólnego

obchodów Dnia Zwycięstwa są

Matka była bardzo zaskoczona,

Dodał także: „Współczesna

zwycięstwa koalicji antyhi-

szeroko wykorzystywane tasiemki

zaczęła opowiadać mi o tym, co

rosyjska kinematografia ciągle

tlerowskiej. Jeśli tak się nie

Krzyża św. Jerzego Zwycięzcy. „To

to była za tragedia. Obraz, który

wykonuje zamówienie Lenina. Z

stanie, to cały czas będzie-

już plaga!” – powiedział historyk.

dociera do nas z ekranu telewizo-

siatek programowych nie znika-

my gloryfikowali interpreta-

Zaznaczył, że jest to podmiana po-

ra czy w kinie, jest atrakcyjny, ale

ją tasiemcowe seriale, w których

cję stalinowską Wielkiego

jęć, wszak wstążki te są symbolem

nie mieści w sobie wielu rzeczy

wszyscy wygrani i cała prawda są

Zwycięstwa. Jest nią zwy-

Rosji carskiej.

– np. cierpienia czy traktowania

po stronie rosyjskiej, sowieckiej.

cięstwo społeczeństwa i

ofiary. Można taki film znaleźć, ale

Kinematografia rosyjska inwestu-

narodu sowieckiego, czyli

kG

wówczas będzie wadliwy psycho-

je mnóstwo pieniędzy, żeby stwo-

tegoż ładu i porządku.