iX spotkanie ossolińskie

16

14 – 27 maja 2010 * Kurier Galicyjski

WykŁad proFesora stanisŁaWa

szuszkieWicza We LWoWie – po poLsku

JURIJ SMIRNOW

tekst i zdjęcia

29 marca 2010 roku w głów-

nym gmachu Ossolineum

Lwowskiego (obecnie LNNB

im. W. Stefanyka) odbyło się

kolejne IX spotkanie Osso-

lińskie. Tradycyjnie na takie

spotkania zaproszono zna-

nych  naukowców,  pisarzy,

redaktorów z Polski. Dziś było

całkiem inaczej – do Lwowa

przyjechał polityk, i to poli-

Konsul RP we Lwowie Jerzy

tyk najwyższej rangi – prze-

Dyrektor Ossolineum Adolf Ju-

Zimny

wodniczący Najwyższej Rady

zwenko

wet Papież Benedykt XVI przyjmuje

Białorusi w latach 1991-1994

w Watykanie prezydenta Łukaszenkę

– Stanisław Szuszkiewicz. Ten

i jego 12-letniego syna, urodzonego

człowiek odegrał razem z Bo-

z nieślubnego związku. Jak powiedział

rysem Jelcynem i Leonidem

S. Szuszkiewicz – „niestety, papież

Krawczukiem unikalną rolę –

Benedykt XVI, to nie Jan Paweł II”. Eu-

to oni w rezydencji w Wiskuli

ropie jest obojętne czy na Białorusi jest

w Puszczy Białowieskiej pod-

demokracja, czy jej nie ma – trzeba tyl-

pisali umowę, która oznacza-

ko, żeby była stabilność i gwarantowa-

ła koniec istnienia Związku

ne dostarczanie surowców z Rosji.

Radzieckiego. Stało się to, o

Padły również pytania do S. Szusz-

czym jeszcze kilka lat przed-

kiewicza – jak ocenia Unię czy sojusz

tem nikt nie mógł pomyśleć.

Rosji i Białorusi? Według Szuszkiewi-

Stało się to w jednym mo-

cza, jest to bardzo dziwna forma współ-

mencie. formalnie Związek

Prof. Stanisław Szuszkiewicz

pracy międzypaństwowej, nie spotyka-

Radziecki przestał istnieć w

Jakim jest pan profesor S. Szusz-

lekcja dla studentów, którą na pewno

na gdzie indziej, lecz na razie potrzebna

niesamowicie prosty sposób

Dyrektor Studium Europy

kiewicz? Jest to człowiek skromny, nie

pan prof. S. Szuszkiewicz wygłasza

jednej i drugiej stronie. Każdy chce

– trzech polityków podpisało

WschodniejUniwersytetu War-

podkreśla swojej wyjątkowości i swe-

na uniwersytetach w Polsce i daleko

w tej współpracy wykombinować coś

dokument, który unieważnił

szawskiego prof. Jan Malicki

go udziału w wydarzeniach historycz-

zagranicą. Uważam, że we Lwowie

dla siebie. Rosja ma na Białorusi dwie

Umowę Związkową, podpi-

nych. Chętnie odpowiada na wszystkie

mówiąc do ukraińskiej inteligencji po-

bazy wojskowe, obrona przeciwlotni-

współczesnej Rosji, zaś Zachód,

saną w dalekim 1924 roku.

pytania wprost, bez tzw. „dyplomacji”.

dejście do tematu powinno być nieco

cza Białorusi jest podporządkowana

Unia Europejska jest bardzo bierna i

Sala Ossolineum pełna sala lu-

Ubrany bezpretensjonalnie. Na ulicy

inne. Zebranym na sali, fakty i wyda-

rosyjskiemu dowództwu wojskowe-

„praktyczna”. Rosja nadal sprzedaje

dzi – przedstawicieli inteligencji lwow-

lwowskiej, w tłumie ludzi niczym się

rzenia związane z upadkiem Związku

mu, rurociągami białoruskimi zarzą-

Białorusi ropę i gaz po ulgowych ce-

skiej, mediów, etc. Wszyscy chcieli

nie wyróżniał. Nie robi z siebie oso-

Radzieckiego były dobrze znane z

dza Rosja, etc. Co będzie z Białoru-

nach, dzięki czemu reżim Łukaszenki

zobaczyć człowieka, który brał w tych

by z „wyższego, innego świata, czy

własnego doświadczenia. Nie trzeba

sią za 10 lat? Reżim nie może istnieć

ma zysk 8,2 miliardy dolarów rocznie.

wydarzeniach bezpośredni udział, za-

też człowieka wyjątkowego”. W swoim

było np. tłumaczyć kto i dla czego

wiecznie. Przemysł białoruski nie

Na tych miliardach trzyma się reżim

pytać go, jak to się stało, usłyszeć jego

ponad półtoragodzinnym wystąpieniu

rozpoczął wojnę o Karabach, lub jak

wytrzyma konkurencji, jak tylko Rosja

i przemysł białoruski, zaś Unia Eu-

ocenę sytuacji politycznej wtedy i dziś,

S. Szuszkiewicz bardzo dokładnie

specjalne oddziały Armii Radzieckiej

cofnie dotacje i tanią ropę. Na Bia-

ropejska prowadzi tzw. „real polityk”.

dwadzieścia lat po przemianach histo-

przeanalizował sytuację w Związku

zdobywały szturmem gmach telewizji

łoruś czeka jeszcze „szok”, inflacja,

Najbardziej gorliwi w tej polityce są

rycznych. Temat spotkania też brzmiał

bezrobocie, które przeżyła Ukraina

intrygująco: „Europa Wschodnia – 20

w latach 90. XX wieku. Na pytanie

lat po Wiskulach. Oczami świadka”.

o wypowiedzi ukraińskiego wicepre-

Spotkania Ossolińskie odbywa-

miera p. Seminożenko o perspek-

ją się dzięki współpracy Lwowskiej

tywach bardziej ścisłej współpracy

Naukowej Biblioteki im. W. Stefa-

Ukrainy i Rosji, S. Szuszkiewicz po-

nyka i Zakładu Narodowego im. Osso-

wiedział: „Są inne rozwiązania współ-

lińskich we Wrocławiu, pod patronatem

pracy międzypaństwowej, niż ta, którą

Konsula Generalnego Rzeczypospolitej

proponuje p. Seminożenko. Sojusz z

Polskiej we Lwowie. Na spotkanie przy-

Rosją był i jest zawsze niebezpieczny!”

byli dyrektor LNNB im. W. Stefanyka Mi-

rosław Romaniuk, dyrektor Ossolineum

Prof. S. Szuszkiewicz zgodził się

Adolf Juzwenko, dyrektor Studium

również udzielić wywiadu korespon-

Europy Wschodniej Uniwersytetu War-

dentowi „Kuriera Galicyjskiego”.

szawskiego prof. Jan Malicki, Konsul

RP we Lwowie Jerzy Zimny. Przedsta-

- Jak Pan ocenia sytuację

wiając tak ciekawego gościa dyrektor

mniejszości polskiej na Bia-

M. Romaniuk podkreślił, że Stanisław

łorusi?

- Polska mniejszość i białoruska

Szuszkiewicz w swoim „pierwszym

większość są w jednakowy sposób

wcieleniu” to naukowiec, profesor, dok-

gnębione przez reżim Łukaszenki.

tor nauk fizyko-matematycznych, czło-

Polacy na Białorusi są lepiej zorga-

nek-korespondent Narodowej Akademii

nizowani, lepiej poinformowani niż

Nauk Białorusi, zaś „w drugim wcieleniu”

Radzieckim czasów M. Gorbaczowa,

w Wilnie. Uważam, że poziom wykła-

większość Białorusinów. Polacy lepiej

Niemcy, Francja, Włochy. W 2006 roku

– polityk, parlamentarzysta, przewodni-

tzw. „pierestrojkę” i tzw. „głasnost”.

du powinien być bardziej analityczny.

rozumieją czym jest demokracja, pra-

UE określiła zasady, na których Euro-

czący Rady Najwyższej Białorusi. Do-

Przytaczając proste fakty pokazał, że

Znacznie ciekawsza była część wy-

wa człowieka, widzą co się dzieje w

pa może współpracować z Białorusią.

damy od siebie – demokrata i romantyk

wszystko waliło się, że mechanizmy

kładu, w której prelegent mówił o sytuacji

Polsce, jak rozwija się państwo pol-

Te zasady były proste i zrozumiałe:

zarazem. Dyrektor A. Juzwenko przy-

kierowania państwem, ekonomiką, sy-

na współczesnej Białorusi i perspek-

skie jako członek UE i mogą porównać

wolne i demokratyczne wybory, nieza-

pomniał też, że gdyby nie były podpi-

tuacją polityczną w różnych regionach

tywach tego państwa. Jednoznacznie

z sytuacją na Białorusi. Większość

wisłe sądy, legalne działania opozycji,

sane odpowiednie dokumenty w 1991

Związku Radzieckiego już nie działa-

określał reżim prezydenta Łukaszenki

Białorusinów jest odcięta od takiej

wolna prasa, dostęp do prawdziwej

roku w Wiskulach, nie moglibyśmy się

ły, lub działały nieefektywnie. Utrzy-

jako dyktaturę. Mówił o „państwie

informacji. Dla władz Białorusi sytu-

informacji dla wszystkich. Łukaszenko

tu spotkać. W 2010 roku „Nasz gość

mać takie państwo od samorozpadu

policyjnym”, o braku wolności i infor-

acja z mniejszością polską i istnienie

nic nie zrobił, nic nie zmienił. I co?

– powiedział dalej A. Juzwenko – całe

można było tylko siłą, represjami,

macji, o prorządowej prasie, o repre-

Związku Polaków wydaje się niebez-

W 2010 roku liderzy UE mówią, że

życie pracował naukowo. Pociągnęły

co i chciało zrobić „GKCzP”, ale i to,

sjach nawet wobec nieśmiałych prze-

piecznym zagrożeniem. Władzom w

w stosunkach z Białorusią już nie

go wydarzenia polityczne. Razem

na szczęście, się nie powiodło. Jed-

jawów demokracji. S. Szuszkiewicz

Mińsku nie podoba się mniejszość

ma żadnych warunków, żadnych

z Jelcynem i Krawczukiem pogrzebali

nak muszę powiedzieć szanownym

podkreślał też, że taki reżim istnieje

polska. Większość Polaków mieszka

przeszkód. Europa jest gotowa roz-

Związek Radziecki. Trudno zrozumieć,

czytelnikom wprost – była to typowa

tylko dlatego, że odpowiada władzom

w regionie przygranicznym. Tam jest

mawiać z państwem policyjnym. Na-

jak im to się udało – ale udało się!”