7

Kurier Galicyjski * 15 – 28 czerwca 2010

pierWszy rok poLsko-szWedzkiej inicjatyWy

partnerstWa WschodnieGo. ukraińskie perspektyWy

a) pogorszyły wizerunek Ukrainy;

szeptyckim, pracownikiem nauko-

kraje. Dlatego niektóre inicjatywy wie-

Dlatego żadne reformy, wymagane

b) utrudniły perspektywę współ-

wym Uniwersytetu Warszawskiego w

lostronne zupełnie nie funkcjonują, bo

przez UE, nie mogły być przeprowa-

pracy z Unią.

Instytucie Stosunków Międzynarodo-

są albo zbyt duże rozbieżności, albo

dzone. Na to miał wpływ także kryzys

Natomiast, z perspektywy UE pa-

wych (25 maja 2010 r.) oraz z eksper-

nie ma na nie woli politycznej w samej

gospodarczy w samej UE. W tej chwili

radoksalnie wzmogły one zaintere-

tem Ośrodka Studiów Wschodnich im.

Unii lub po drugiej stronie. Wielką mą-

ogromne fundusze przeznacza się na

sowanie Unii, chociażby wymiarem

Marka Karpia – sławomirem Ma-

drością Europejskiej Polityki Sąsiedz-

ratowanie państw członkowskich strefy

energetycznym tej współpracy.

tuszakiem (26 maja 2010 r.).

twa było to, że była ona oparta na

euro. To odwraca uwagę od Programu

Drugi punkt, to negocjacje w spra-

koncepcji współpracy dwustronnej,

Sąsiedztwa, ponieważ Bruksela skupia

wie porozumienia co do strefy wolne-

bardzo konkretnej. To, jak się wydaje,

się na swoich sprawach wewnętrznych.

Rozmawiał: Olek Boryniak

go handlu, które wciąż trwają. Niepo-

przyniosło pewne efekty na Ukrainie,

– 7 maja 2010 r. upłynął

- Czy elementy, zawarte

kojące są sygnały, że Ukraina nie jest

w Mołdawii, Maroku – przynajmniej

rok od inauguracji polsko-

OLEK BORYNIAK

w pakiecie „Partnerstwa” są

do nich przygotowana, bo dla Ukrainy

te kraje były najlepiej oceniane przez

szwedzkiej inicjatywy „Part-

atrakcyjne? Czy są one w sta-

to nowość i wyzwanie, i że trudno bę-

Unię. A więc, pojawia się pytanie: co

nerstwa Wschodniego”. Czy

nie wyzwolić pewien impuls

7 maja 2010 r. upłynął rok

dzie to merytorycznie dobrze zrobić.

w ramach „Partnerstwa Wschodnie-

dużo w ciągu tego roku zro-

modernizacyjny, który będzie

od zainaugurowania w Pradze

Trzecie, kwestia reżimu wizowe-

go” UE może innym zaoferować? Jak

biono i czy w ogóle coś zro-

sprzyjał samej modernizacji

polsko-szwedzkiej inicjaty-

go. Tutaj Ukraina dość negatywnie

wiemy, pojawiają się tu takie cztery

biono?

tych krajów?

wy Partnerstwa Wschodnie-

przyjęła fakt, że deklaracje, dotyczą-

Andrzej szeptycki (A. s.) –

najważniejsze obszary: dialog poli-

A. s. – Pomijając inne kraje po-

go (PW). Co udało się zrobić

ce liberalizacji reżimu wizowego w

To, co powiem, nie będzie poprawne

tyczny (cokolwiek to znaczy); czę-

wiem, że w ukraińskim kontekście

w ciągu tego roku? Jakie są

ramach „Partnerstwa” uległy ograni-

politycznie ani wobec Ukraińców, ani

ściowa integracja, czyli pogłębiona

odpowiedź nie jest jednoznaczna. Po

postępy i perspektywy tej ini-

czeniu.

wobec Polski dlatego, że w Polsce ist-

strefa wolnego handlu; liberalizacja

pierwsze, te sprawy, o których mówimy

cjatywy? są to pytania wciąż

Czwarte – wybory prezydenckie.

nieje mit „Partnerstwa Wschodniego”,

reżimu wizowego i współpraca ener-

w ramach „Partnerstwa”, są dla Ukra-

otwarte, na które odpowiedzi

Po wyborach Janukowycza, Unia nie

polegający na tym, że przypisujemy

getyczna. Przy czym, gdy patrzymy

ińców ważne tak, jak reżim wizowy.

dopiero zaczynają się kształ-

ma pomysłu, jak zareagować na jego

sobie zasługi, dotyczące działań w

na współpracę unijno-ukraińską, te

Wydaje się, że niektóre z tych działań,

tować, podobnie jak i samo

obecną politykę.

ramach Unii Europejskiej. Nie ma w

elementy występowały już wcześniej w

proponowanych w ramach „Partner-

PW.

– s. M. Tak, często na Ukrainie

tym nic złego, gdyż wiele krajów ma

formie zapowiedzi. W związku z tym,

stwa” mogłyby teoretycznie doprowa-

Analiza ostatnich wydarzeń, zwią-

tak się mówi, ale moim zdaniem, to

takie same bądź podobne inicjatywy.

„Partnerstwo Wschodnie” ma relatyw-

dzić do istotnych zmian w relacjach z

zanych z PW pokazuje, że koniec

nie do końca jest prawdą. Po pierw-

Tak Francja, dla przykładu, forsowała

nie mniejsze znaczenie dla Ukrainy

krajami partnerskimi. Na przykład, po-

maja 2010 roku stał się swego rodzaju

sze, PW jest krokiem naprzód wobec

Unię w obszarze Morza Śródziemne-

niż dla innych krajów sąsiedzkich. Nie

głębiona strefa wolnego handlu zakła-

czasem na podsumowanie ubiegłego

wschodnich sąsiadów UE, bo ono się

go, nie jest to więc personalnie pol-

umniejsza to faktu, że Ukraina jest

da przystosowanie prawa danego kraju

roku, a także kolejnym etapem roz-

wyłania z szerokiej europejskiej polity-

skie, tylko ma ten sam wymiar, czyli

potencjalnie najważniejsza spośród

do standardów unijnych. Natomiast nie

mów, dotyczących realizacji Partner-

ki sąsiedztwa, która obejmuje również

wymiar takiego polskiego „piaru”. To

innych sąsiadów z powodów de-

mamy gwarancji, czy ta teoria przełoży

stwa Wschodniego. Takie spotkania

południowe kraje takie jak Algieria. Po

po pierwsze.

mograficznych, gospodarczych etc.

się na praktyczną płaszczyznę. Czy

odbyły się 24 maja br. na nieformal-

drugie, PW nie zakłada, że tych sześć

Po drugie, mam ciągle wrażenie,

Natomiast fakt, że Ukraina była naj-

po obu stronach, unijnej i ukraińskiej,

nym szczycie ministrów spraw za-

krajów partnerstwa musi osiągnąć

że „Partnerstwo Wschodnie” jest w fa-

bardziej zaawansowana rok czy dwa

będzie wola polityczna, żeby te teore-

granicznych PW w Sopocie. Od razu

równy stopień integracji z UE. Jest

zie koncepcyjnej. To słowo jest może

lata temu – to, co na niej testowano

tyczne pomysły eksperckie zapisać w

należy powiedzieć, że to spotkanie,

prawdą, że główne kwestie w forma-

bardzo optymistyczne, ale postaram

dwustronnie lub miano testować, po-

umowie, czy nie. Czy Ukraina będzie

zorganizowane przez Polskę i Hiszpa-

cie dwustronnym takie, jak umowa o

się je wyjaśnić. Przeforsowaliśmy

tem zaczęto poszerzać o Białoruś,

potem w stanie te przyjęte zobowią-

nię, nie dało konkretnych efektów. Nie

stowarzyszeniu i dialog wizowy Ukra-

idee, więc jest super, a teraz my, Po-

Mołdawię czy kraje Kaukazu.

zania zrealizować. Wydaje mi się, że

było to możliwe, gdyż już w samym

ina rozpoczęła już wcześniej. Czyli,

lacy, zastanawiamy się po cichu, co

na płaszczyźnie ogólnej, samo hasło

założeniu było ono ukierunkowane

– Jak Pan ocenia program

nie jest to nową jakością dla Ukrainy.

z tym dalej zrobić. Mówiąc szczerze,

„Partnerstwo Wschodnie” i to, co ono

raczej na podtrzymywanie dialogu

Partnerstwa  Wschodniego

Natomiast zasadne jest pytanie, czy

nie jestem przekonany, czy ludzie,

oferuje, nie stanowi aż tak atrakcyjnej

politycznego w ramach Partnerstwa

po roku działania?

Ukraina mogłaby otrzymać coś więcej.

którzy tym się zajmują w Ministerstwie

oferty, żeby wszyscy Ukraińcy natych-

Wschodniego niż na konkretne dzia-

szymon Matuszak (s. M.)

Dlatego wydaje mi się, że w tej chwili

Spraw Zagranicznych sami do końca

– Powiedziałbym, że jednak umiarko-

miast przystąpili do tych reform, „czując”,

łania. Natomiast już 31 maja w Ośrod-

PW jest maksymalnym programem,

to wiedzą. Spotykam ich dość regu-

wanie pozytywnie. PW ma dwie czę-

że są tu równorzędnymi partnerami. Tak

ku Studiów Wschodnich im. Marka

który UE jest gotowa zaoferować

larnie, a z prowadzonych rozmów nie

ści składowe. Jedna – to partnerstwo

samo, jak Europejska Polityka Sąsiedz-

Karpia (dalej: OSW) odbyło się semi-

wynika, by istniała jakaś przełomowa

dwustronne: dialog wizowy, rozmowy

twa, która przyniosła pewne efekty, ale

narium, poświęcone funkcjonowaniu

– Jak, Pana zdaniem, spra-

wizja, co to ma być i jak to powinni

o umowie stowarzyszeniowej, któ-

nie doprowadziła do całościowej zmiany

programu PW zorganizowane przez

wowanie przez Polskę w 2011

robić. Dominują frazesy typu „Komisja

ra obejmuje również strefę wolnego

Ukrainy. Tak samo nie jestem pewien,

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

r. prezydencji w UE wpłynie

Europejska przygotuje”. Upraszczam,

handlu. Jeżeli mówić o Ukrainie, to

czy Partnerstwo to zrobi. Zasadne jest

i OSW dla przedstawicieli polskich

na realizację programu „Part-

ale tak to mniej więcej wygląda. Po-

oba te obszary działań rozpoczęły się

pytanie, czy istnieje cokolwiek, co wywo-

NGO i think tanków. Niewiele informacji,

nerstwa Wschodniego”?

A. s. – Myślę, że będzie to w

dobnie, gdy padają pytania, dotyczące

zanim powstała idea PW. Natomiast

ła modernizacyjny impuls Ukrainy. Uwa-

dotyczących tej kwestii można znaleźć

istotnym stopniu zależało od prezy-

funduszy. Więc optymistyczna wersja

format wielostronny, czyli platformy

żam, że niektórzy Ukraińcy powiedzą

w ogólnym sprawozdaniu, odnośnie

denta Janukowycza, bo tempo polity-

jest taka, że to jest na razie w fazie

tematyczne i inicjatywy flagowe w

„tak” dla perspektywy członkowstwa. Ale

działalności Unii Europejskiej w 2009

ki, jaką on prowadzi, jest zaskakująco

wstępnej i kiedyś będzie lepiej. Nato-

tej chwili dopiero się tworzą i na ja-

na pewno wiem, że teraz Ukraina nie

roku. Jest to przede wszystkim krótki

szybkie, więc wolę się nie wypowia-

miast wersja pesymistyczna znajduje

kąkolwiek ich ocenę jest jeszcze za

otrzyma perspektywy członkowstwa,

i bardzo ogólny zarys wiadomości, do-

dać, co będzie na Ukrainie za ponad

się w fazie piaru i kropka.

wcześnie. Wydaje mi się, że na spek-

takie są niestety realia.

tyczących przyczyn powstania i celów

rok.

Po trzecie, różne wielostronne ini-

takularny sukces czy dalszą ocenę

s. M. – To się okaże. Są pewne

PW, brak jest natomiast konkretów na

Pewne rzeczy, takie jak porozu-

cjatywy Unii wobec sąsiadów mają

PW trzeba poczekać przynajmniej do

ograniczenia finansowe. Nie ukrywaj-

temat przeprowadzonych działań. W

mienie o wolnym handlu mogą być

pewną strukturalną słabość, która po-

następnego roku, a może nawet i do

my, budżet PW jest stosunkowo skrom-

tym miejscu należy postawić pytanie:

podpisane. To będzie w mniejszym

lega na tym, że jeżeli chcemy cokol-

roku 2012. Należy bowiem pamiętać,

ny. Natomiast jeżeli wziąć pod uwagę

czy przedsięwzięto jakiekolwiek dzia-

stopniu zasługa Polski, a bardziej po

wiek konkretnego załatwić z Ukrainą,

że większość projektów ma wystarto-

całość funduszy z Europejskiej Polityki

łania w ciągu tego roku? Czym tak

prostu, przyjętego kalendarza dzia-

Syrią, Marokiem, Rosją czy Izraelem,

wać dopiero w 2011 roku.

Sąsiedztwa plus możliwe kredyty z

naprawdę PW jest dla Ukrainy, która

łań. Również nie wykluczam, że to bę-

to koniec końców musimy to załatwiać

Europejskiego Banku Inwestycyjnego

pod względem integracji europejskiej

– Co przez ostatni rok

dzie tylko gra pozorów. Natomiast jest

indywidualnie. Tak na przykład, umowę

na konkretne projekty, to w sumie ten

plasuje się na bardziej zaawanso-

zdarzyło się w formacie dwu-

rzeczą ciekawą, co Polska w ramach

o liberalizacji reżimu wizowego podpi-

fundusz staje się realny. Natomiast

wanym poziomie niż reszta państw

stronnym?

swojej prezydencji będzie w stanie in-

suje się indywidualnie. Dla kontrastu

s. M. – Rozpoczęły się nego-

problemem jest, czy na Ukrainie będzie

partnerskich (Armenia, Azerbejdżan,

nym zaoferować? Może Polska skupi

powiedzmy, że strefę wolnego handlu

cjacje o umowie stowarzyszeniowej

wola wykorzystania tych pieniędzy. Po-

Białoruś, Gruzja, Mołdawia) i jakie są

się na przyspieszeniu procesów, do-

można próbować robić wspólnie jako

z Mołdawią. Natomiast jeżeli mówi-

litycznie pewnie tak.

dalsze ukraińskie perspektywy? Listę

tyczących liberalizacji reżimu wizowe-

wielostronną, aczkolwiek nie za bardzo

my o Ukrainie, to wielkich postępów

tych pytań można by było uzupełnić

– Jak wygląda ten rok

go, strefy wolnego handlu, energety-

słyszę takie głosy. W efekcie dzieje się

w formacie dwustronnym nie było.

o kwestię, związaną z budżetem, wy-

„Partnerstwa Wschodniego”

ki. Trudno powiedzieć. Bo to będzie w

tak, że UE podpisuje umowę z danym

Wydaje mi się, że wina i odpowie-

dzielonym na realizację programu.

dla Ukrainy? – Czy nie jest PW

równym stopniu zależało od samej

państwem, bo taka jest istota rzeczy,

dzialność w braku postępów leży po

Jest to 600 mln euro na lata 2010-

dla Ukrainy krokiem do tyłu

Ukrainy, jak i od Unii Europejskiej.

bo to nie jest Unia, jako konkretny byt

stronie ukraińskiej. Jeżeli spojrzymy

2013. Zaznaczyć należy, że tak wśród

w kontekście integracji eu-

s. M. – Wydaje mi się, że to

polityczny. W związku z tym, podej-

na to, co się działo na Ukrainie w

polskich, jak i ukraińskich analityków

ropejskiej? Przecież Ukraina

będzie jeden z priorytetów polskiej

mowane inicjatywy wielostronne są dla

2009 roku, zauważymy pewien paraliż

dominuje opinia, że przeznaczona

spośród innych państw PW

prezydencji. Polska będzie się starała

mnie pewnego rodzaju ramą polityczną

państwa. Walka pomiędzy premierem

kwota jest zbyt mała i może ona wy-

(Białorusi, Mołdawii i państw

tchnąć nowego, świeżego ducha w

tego, co można by było zrobić. W tym

a prezydentem osiągnęła apogeum.

starczyć jedynie na zorganizowanie

Kaukazu) jest najbardziej za-

PW, żeby, być może, dopełnić tę ini-

momencie nie deprecjonuję tego poli-

W drugim półroczu roku 2009 w zasa-

różnego rodzaju konferencji etc.

awansowanym partnerem.

cjatywę konkretnymi pomysłami. Ja w

tycznie, ale sygnalizuję, że to ma pewien

dzie nie pracowała Rada Najwyższa,

A. s. – Myślę, że trzeba tu po-

W celu wyjaśnienia powyższych

tej chwili konkretów podać nie mogę.

charakter potencjalny, charakter pewnej

więc nie mogły być przyjmowane od-

wiedzieć o kilku zasadniczych kwe-

zagadnień i podsumowania pierwsze-

Jest szansa, że będzie to jakaś rewi-

oferty, deklaracji politycznej, którą potem

powiednie ustawy. Również kryzys

stiach. Po pierwsze, uwarunkowania

go roku działania PW, redakcja KG

talizacja tej inicjatywy.

trzeba wypełnić konkretną treścią na za-

gospodarczy na Ukrainie, na co jesz-

poprzedniego roku, czyli kryzys go-

przeprowadziła rozmowę z dwoma pol-

kG

sadzie Unia + 1 w sensie: pojedyncze

cze nałożyła się kampania wyborcza.

spodarczy i kryzys gazowy,

skimi analitykami – dr. Andrzejem