z odessy

9

Kurier Galicyjski * 15 – 28 czerwca 2010

zastąpiLi

kiedyś pierwsze domy przybyłych do

biskup Bronisław Bernacki poświę-

dziła się w Stryju, gdzie jej ojciec był

Odessy Polaków. Po tej ulicy chodził

cił tablicę pamiątkową. „Dwa lata

oficerem. W 1923 roku rodzina prze-

Lech Kaczyński. Stąd mamy bliżej do

temu gościliśmy Pana Prezydenta

niosła się do Pułtuska, a w roku 1928

niezastąpionych

Polski, czujemy się w Europie”.

Kaczyńskiego w Odessie. Odwiedził

do Warszawy. Mówiła o tym, że na

Tablica pamiątkowa na jednej z

naszą katedrę i modlił się razem z

początku II wojny światowej jej ojciec

kamienic została wykonana przez

ludźmi. Mówił, że będzie wstawiał

został zamordowany w Starobielsku.

odeskiego mistrza Aleksandra To-

się za nami u władz Ukrainy, bo nie

Uczęszczała na tajne komplety, stu-

kariewa. Na tablicy znajduje się pła-

odzyskaliśmy jeszcze wielu naszych

diowała medycynę i wstąpiła do AK.

skorzeźba, przedstawiająca popiersie

kościołów i majątku kościelnego –

W 1943 roku Janina, jej matka i sio-

Lecha Kaczyńskiego oraz napisy w

powiedział „Kurierowi Galicyjskiemu”

stra przygarnęły żydowskiego chłop-

językach rosyjskim i polskim: „Ulica

biskup Bronisław Bernacki. Wyraził

ca Henryka Tacihera, który otrzymał

ku czci prezydenta Rzeczypospolitej

nadzieję, że ulica Lecha Kaczyńskie-

dokumenty na nazwisko Piotr Chrza-

Polskiej Lecha Kaczyńskiego 1949

go będzie przypominać, że Polacy

nowski. W tym samym roku trafiła do

– 2010”. Podczas ceremonii odsło-

wnieśli kiedyś wielki wkład w historię

nich także Irena Ralenker. Janina

nięcia, Minister Andrzej Duda, w imie-

Odessy. „To ważne także dla miej-

Rożecka brała udział w Powstaniu

niu współpracowników Prezydenta

scowych Polaków, wielka radość dla

Warszawskim. W maju 1945 roku, po

Lecha Kaczyńskiego, którzy przeżyli

nich, może uda się ich zjednoczyć”

uratowanego Piotra zgłosiła się jego

tą straszną katastrofę 10 kwietnia,

– dodał hierarcha.

ocalona ciotka, która w 1950 roku za-

dlatego że nie polecieli do Katynia,

Po złożeniu kwiatów pod pomni-

brała go do Izraela.

a przede wszystkim w imieniu brata

kiem Adama Mickiewicza, delegacja

Wieloletni kierownik Zakładu Hi-

Pana Prezydenta – Pana Jarosława

z Polski na czele z podsekretarzem

storii Myśli Społecznej w Instytucie

Socjologii Uniwersytetu Warszaw-

skiego prof. Jerzy Szacki wspominał,

jak razem z matką ukrywali w swo-

im mieszkaniu przyjaciółkę matki,

Barbarę Hollender, która po wojnie

wyemigrowała do Izraela. O swo-

im niezwykłym losie opowiadał też

znany redaktor działu historycznego

tygodnika „Polityka” oraz przewodni-

czący Stowarzyszenia Żydowskiego

Instytutu Historycznego i przewodni-

czący Rady Muzeum Historii Żydów

Polskich, członek Międzynarodowej

Rady Oświęcimskiej i Międzynaro-

dowego Komitetu Oświęcimskiego –

Marian Turski.

Anna Drabik ze Stowarzyszenia

Przemawia Ambasador RP na Ukrainie Jacek Kluczkowski

„Dzieci Holokaustu” nierzadko prze-

Podsekretarz stanu Kancelarii prezydenta RP Andrzej Duda

chodziła z polskiego na język rosyjski,

pomagała też tłumaczyć wystąpienia

Kaczyńskiego i w imieniu córki Lecha

stanu w Kancelarii Prezydenta RP

ślić, że w tym samolocie lecieli wybitni

członków polskiej delegacji. Pod-

Kaczyńskiego – Marty Kaczyńskiej

Andrzejem Dudą przybyła do odeskiej

z  ANDRZEJEM  DUDĄ,

czas okupacji niemieckiej, jako małe

wyraził słowa ogromnej wdzięczności

katedry Wniebowzięcia Najświętszej

przedstawiciele wszystkich poważ-

Podsekretarzem stanu Kan-

dziecko, została uratowana przez

dla społeczeństwa Odessy, dla władz

Marii Panny, gdzie biskup Bronisław

nych ugrupowań polskiej sceny poli-

celarii prezydenta RP, rozma-

Polaków i Ukraińców. Po ucieczce z

tego miasta.

Bernacki odprawił Mszę św. w intencji

tycznej, polska elita. Była tam przecież

wiał w odessie KONSTANTY

getta w Łodzi, pod koniec 1940 roku,

„To wielki gest, że piękne miasto

ofiar tragedii pod Smoleńskiem oraz

Pani minister Szymanek-Deresz – Szef

CzAWAGA

jej matka zdecydowała się uciekać

Odessa, które tak bardzo lubił Pan

w intencji Polaków, Odessy i za Oj-

Kancelarii poprzedniego Prezydenta

na wschód – do Brześcia, a potem

Prezydent i do którego z tak wielką ra-

czyznę.

„Minister jest taki młody” – można

RP – Pana Aleksandra Kwaśniewskie-

jeszcze dalej, do Zdołbunowa koło

dością przybył ponad dwa lata temu,

było usłyszeć niejednokrotnie w kulu-

go, Pan minister Szmajdziński – także

Równego, gdzie mieszkała ich dalsza

wykonało teraz wobec Pana Prezy-

Ambasadorowie Pamięci

arach, podczas wizyty w Odessie pol-

wybitny polityk lewicy, przedstawiciele

rodzina. Dotarły tam w 1941 roku.

denta taki gest – powiedział Andrzej

o Holokauście

skiej delegacji na czele z Andrzejem

rodzin katyńskich, członkowie rządu

W tym czasie większa część rodziny

Duda. – Przyjmujemy to nie tylko jako

„Odessa jest także dobrym miej-

Dudą. Pan minister wyróżnił się też tym,

– Pan minister Kremer i Pan minister

Anny zginęła w warszawskim getcie.

gest Odessy a znacznie szerzej – jest

scem dla spotkania Polaków, Ukra-

że w klapie marynarki do dziś nosi czar-

Merta, posłowie i senatorowie Rzeczy-

Wkrótce, po napaści III Rzeszy na

to gest Ukrainy. Jako człowiek wierzą-

ińców, mieszkańców tego miasta,

ną wstążkę w znak żałoby po Lechu

pospolitej. W tej chwili, nie sposób wy-

Związek Sowiecki, matka Anny zosta-

cy jestem przekonany, że Pan Prezy-

tutejszej wspólnoty żydowskiej” –

Kaczyńskim i ofiarach tzw. „drugiego

mienić wszystkich. Bez wątpienia elita.

ła zmuszona do ewakuacji z wojskiem

dent jest tutaj z nami duchem. Myślę,

podkreślił Ambasador RP na Ukrainie

Katynia”. W trakcie oficjalnych spo-

Wielu ludzi w kwiecie wieku, którzy byli

sowieckim. Ojca zmobilizowano do

że jest dla niego wielką radością to,

Jacek Kluczkowski. W trakcie wizyty

tkań, jak również w przemówieniach,

wielką nadzieją dla Polski, niezależ-

wojska i poszedł na front. Mała Anna,

że jego praca na rzecz stosunków

do Odessy polska delegacja złożyła

ciągle podkreślał on rolę ŚP. Prezy-

nie od tego, która opcja polityczna w

osłabiona chorobą, zachorowała do-

Polski i Ukrainy, na rzecz wzajem-

kwiaty pod pomnikiem ofiar Holokau-

datkowo na tyfus. Cioteczna siostra

nych relacji pomiędzy narodem pol-

stu w skwerze Prochorowskim oraz

denta, którego straciła Polska i świat.

danym momencie by w niej rządziła.

wywiozła Annę do wsi Michajłowsko-

skim i narodem ukraińskim została

miała kilka spotkań ze społecznością

Zdecydowałem się też dotknąć tego

Byli to naprawdę porządni, uczciwi lu-

je, gdzie zostawiła ją u znajomego

w taki sposób doceniona”. Wspomniał

żydowską miasta Odessy: z młodzie-

tematu dla „Kuriera”.

dzie, myślący o Polsce. Jest to dla nas

lekarza. Wkrótce cała rodzina Anny

też o tym, jak Prezydent Polski Lech

żą w Szkole Żydowskiej i Uniwersyte-

wszystkich ogromna strata.

zginęła, a ona sama razem z grupą

Kaczyński doceniał naród i państwo

cie Żydowskim, w synagodze i w Ży-

- Panie Ministrze, nie tylko

- Czy Pana zdaniem byli

dzieci znalazła się w ukraińskiej ro-

ukraińskie oraz walczył o przyjęcie

dowskim Centrum Kultury. Usłyszeć

w Polsce powszechnym jest

to ludzie niezastąpieni i jeśli

dzinie. Po wojnie odnalazł ją ojciec.

Ukrainy do Unii Europejskiej. Wierzył

wspomnienia z ust Sprawiedliwych

zdanie, że w katastrofie pod

tak, to czy odczuwa się to w

Wróciła również matka, która jednak

w to, że ona tam się znajdzie. Także

wśród Narodów Świata i Ocalonych

smołeńskiem Polska straci-

życiu politycznym Polski?

nigdy nie chciała mówić o swoich lo-

wierzył, że kiedyś Ukraina znajdzie

miały możliwość dzieci i młodzież z

- Oczywiście, że tak. Pomimo po-

ła swoją narodową elitę.

sach. Kilka lat później ojciec dostał

się w strefie Schengen, a już niedłu-

Gimnazjum nr 7 oraz studenci z Uni-

- Z pewnością można tak powie-

wiedzenia, że „nie ma ludzi niezastąpio-

pracę w polskiej ambasadzie w Mo-

go dla Ukraińców zostaną zniesione

wersytetu Narodowego im. I. Mieczni-

dzieć. To były osoby wybitne, które

nych”, podczas uroczystości żałobnych

skwie, gdzie Anna ukończyła szkołę.

wizy, że nie będzie kontroli granicznej

kowa.

niezależnie od swoich związków po-

i pogrzebowych wciąż powtarzano, że

W 1952 roku wraz z rodzicami wróciła

i to jeszcze bardziej zbliży nasze kra-

„Godność człowieka była dla

litycznych, czy preferencji partyjnych

znalezienie ich godnych następców bę-

do Warszawy. W roku 1958 ukończyła

je. „Pan Prezydent Lech Kaczyński

Pana Prezydenta Lecha Kaczyńskie-

traktowały poważnie sprawy naszego

dzie nadzwyczajnie trudnym zadaniem.

szkołę średnią i dostała się na studia

wierzył w to, że będziemy wspólnie

go wartością najwyższą – podkreślił

państwa i rozumiały wagę wydarzeń

Taka jest prawda.

z filologii rosyjskiej.

walczyć o swoje interesy w ramach

Minister Andrzej Duda podczas wie-

historycznych, ich znaczenie dla współ-

Żydzi z Odessy są dziś ludźmi o róż-

Unii Europejskiej – mówił Minister

cu pamięci w Żydowskim Centrum

- W jakim stopniu młodzi

nych poglądach, co można było odczuć

Duda. – Dlatego też mogę z tego

Kultury. – Nie akceptował poniżenia

czesnej Rzeczypospolitej, dla budowy

polscy politycy byli przygo-

na spotkaniu w Żydowskim Centrum

miejsca obiecać, że my, współpra-

ludzi. Niezwykle cenił ludzi szlachet-

postaw patriotycznych. Stąd ich obec-

towani do tego, by zastąpić

Kultury. Niektórzy przyszli obwieszeni

cownicy Pana Prezydenta, będziemy

nych i odważnych. Dlatego niezwy-

ność w samolocie, lecącym na uroczy-

niezastąpionych? Kto przejął

orderami wojskowymi. Widoczni byli

o tym jego przesłaniu pamiętać. Za-

kle cenił naród żydowski, który po-

stości w to szczególne miejsce – do

obowiązki tych, którzy zginęli?

zwolennicy ideologii komunistycznej.

chowamy w sercu wdzięczność dla

kazał odwagę wielokrotnie w historii,

Katynia. W sumie 96 osób i wszyscy

- Wszyscy stanęliśmy przed fak-

Z trudem wywalczył sobie słowo ze

Odessy, wdzięczność dla Ukrainy za

a którego spotkał niezwykle okrutny

zginęli nagłą, tragiczną śmiercią. Dla

tem dokonanym. Jeśli chodzi o mnie,

sceny były więzień obozu faszystow-

ten gest. I mam nadzieję, że Pan

los w czasie II wojny światowej. Ze

mnie przede wszystkim Pan Prezydent

to zrządzeniem Opatrzności, nie lecia-

skiego dla Żydów w obwodzie ode-

Prezydent i jego przesłanie, jakie

względu na tysiącletnie związki na-

i Jego małżonka Pani Maria Kaczyń-

łem tym samolotem i dlatego żyję. Nie

skim. Mówił też o powojennym „Holo-

przez całe życie głosił, pozostanie

rodu polskiego i narodu żydowskie-

ska, ale też Pan minister Władysław

wydelegowano mnie na tę wizytę i nie

cauście stalinowskim”.

także w pamięci, w sercu mieszkań-

go, Pan Prezydent uważał kontakty

Stasiak – Szef Kancelarii Prezydenta,

znalazłem się na liście pasażerów

Po zakończeniu meetingu pamię-

ców Odessy i obywateli Ukrainy może

narodu polskiego z narodem żydow-

Pan minister Paweł Wypych, Pan mi-

samolotu. Faktem jest, że należałem

ci, wszyscy dziękowali jego organi-

m.in.,. też dzięki temu, że ta piękna

skim jak i z państwem izraelskim za

nister Mariusz Handzlik, Pani dyrektor

do grona najbliższych współpracow-

zatorom za możliwość powiedzenia

ulica w centrum Odessy będzie teraz

niezwykle ważne”.

Barbara Mamińska. Zginęło w sumie

ników Pana Prezydenta prof. Lecha

prawdy i przypomnienie zasady z De-

nosiła imię Lecha Kaczyńskiego”.

EwaWierzyńska,dyrektorMuzeum

12 osób z naszej Kancelarii, z który-

Kaczyńskiego, ale nie wszyscy z nas

kalogu: „Kochaj bliźniego swego, jak

Następnie, ordynariusz diece-

Historii Żydów Polskich przedstawiała

mi wspólnie pracowałem ponad dwa

mogli lecieć. Do tego samolotu chcia-

siebie samego”.

zji odesko-symferopolskiej Kościoła

honorowych członków polskiej dele-

lata. Chcę jednak jeszcze raz podkre-

ło się dostać bardzo wielu ludzi, bo

kG

rzymskokatolickiego  na  Ukrainie

gacji. 88-letnia Janina Rożecka uro-