rozmowy Kuriera

14

15 – 28 czerwca 2010 * Kurier Galicyjski

niech jak najwięcej ludzi wie o Lwowie

prof. Weigla przyjaźnił się z nim, cały

skiemu, o czym informował polski na-

ze sTANisŁAWEM KosiE-

czas walcząc o przywrócenie pamięci

pis, z trudem wówczas odczytywalny.

DOWSKIM z Gdańska rozma-

o naukowych i humanitarnych zasłu-

Później dowiedziałem się, że była to

wiała MARIA BASzA.

gach swego mistrza. Zgromadził wie-

kamienica Hipolita Śliwińskiego, gdzie

le pamiątek po profesorze Weiglu –

mieszkał Józef Piłsudski ze swoim

- Jest Pan „kopalnią” wie-

przyrządy z laboratorium tyfusowego,

sztabem podczas licznych pobytów

dzy o Lwowie. Świadczy o tym

prace naukowe, zdjęcia, dokumenty.

we Lwowie, w latach 1906-1914.

strona  internetowa:  www.

Wszystko to przekazał do muzeum

Idąc ulicami Lwowa, trafiało się

lwow.com.pl, którą Pan pro-

w Przemyślu. Jak się o tym dowie-

co chwila na polskie ślady. Tak mnie

wadzi.

działem, pojechałem tam w 2003 r.,

to zafrapowało, że zacząłem stop-

- Dziękuję za uznanie. Spędziłem

zrobiłem zdjęcia. Potem zrobiłem z

niowo kupować książki o Lwowie –

we Lwowie jedynie trzy lata swojej

tego portal o prof. Weiglu. Częścią

na początku dostępne były jedynie

młodości. Kiedy po raz pierwszy przy-

mojej strony są właśnie takie tema-

rosyjskie. Dużo fotografowałem, bo

jechałem do Lwowa w połowie sierp-

tyczne portale.

fotografia była moją pasją. Poniekąd

nia 1973 r., prawie nic nie wiedziałem

Strony internetowe o Lwowie po-

przypadkiem, trafiliśmy już we wrze-

o tym mieście. Byłem 20-letnim stu-

jawiały się i znikały. Moja funkcjonuje

śniu do polskiego teatru przy Koper-

dentem i myślałem, że jak już pojadę

od 2001 roku i zamierzam ją utrzymy-

nika 42, na Cmentarz Łyczakowski,

na studia do Związku Radzieckiego,

wać nadal i oczywiście rozwijać. Moi

za jakiś czas do domów polskich

to trafię do jakiegoś dużego miasta.

synowie mają obowiązek kontynu-

rodzin, które przygarniały nas na

Początkowo byłem więc zawiedziony,

ować tę działalność po mojej śmierci.

święta Bożego Narodzenia i Wielkiej

że nie jest to Moskwa, Leningrad czy

Bardzo mnie cieszą wszystkie nowe,

Nocy, kiedy wyjazd do naszych do-

choćby Kijów. Moja wiedza o Lwowie

pojawiające się inicjatywy upamięt-

mów z racji studiów w ZSRR nie był

powiększała się stopniowo, choć za-

nienia polskiego Lwowa: Kolekcja

możliwy. Stopniowo rosła moja wie-

czynałem prawie od zera.

Leopolis w Muzeum Niepodległości,

dza o historii, architekturze, ludziach,

- skąd Pan pochodzi?

muzeum Lwowa i Kresów pani Oli Bi-

o skomplikowanych losach Lwowa.

- Pochodzę z Pomorza Gdańskie-

niszewskiej, kolejne strony interneto-

Dopiero po upadku komuny, w latach

go, ze Starej Kiszewy – wsi leżącej na

we (szkoda, że już nieistniejące: Kasi

89-90., masowo zaczęły wychodzić

pograniczu Kaszub i Kociewia. Tam

Łozy i Przemysława Włodka), książki

książki o Lwowie i wtedy zdobywało

się urodziłem i skończyłem szkołę

(liczne wydawnictwa: prof. Nicieji o

się prawdziwą wiedzę. Ten proces się

podstawową. Do liceum uczęszcza-

Cmentarzu Łyczakowskim i Cmenta-

oczywiście nie skończył, trwa do teraz

łem w Kościerzynie, niewielkim mie-

rzu Obrońców Lwowa, Witolda Szol-

i trwać będzie nadal. Jest to już jed-

ście powiatowym. W 1971 roku roz-

gini, Jerzego Janickiego – o Lwowie

nak raczej uzupełnianie brakujących

począłem studia na wydziale elektro-

i Lwowianach, ks. prof. Józefa Woł-

elementów w tej „mozaice”. Korzy-

niki Politechniki Gdańskiej. Wybrałem

czańskiego o losach Kościoła katolic-

stam z aktualnie wydawanych, na-

nowy wówczas kierunek, informatykę.

stanisław Kosiedowski przed Politechniką Lwowską

kiego na Ziemi Lwowskiej, dra Adama

der cennych periodyków lwowskich:

Po drugim roku można było wyjechać

Redzika o lwowskich prawnikach,

lecz zupełnie nie na ich opubliko-

Marii Magdaleny, czy np. o profeso-

kwartalnika Cracovia  Leopolis,

na studia zagraniczne – do krajów tzw.

czy wspomnieniowe – np. „Zostali we

waniu – nie starał się o reklamę. W

rze Rudolfie Weiglu. Miałem w swo-

demokracji ludowej. Znałem język ro-

Rocznika Lwowskiego, Kuriera

Lwowie” Anny Fastnacht-Stupnickiej

czasie wojny zatrudniał w swoim

im życiu wielkie szczęście spotkać

Galicyjskiego i Lwowskich Spo-

syjski w miarę dobrze, więc wybrałem

oraz liczne współczesne przewodni-

instytucie pozbawionych środków

wspaniałych Lwowian, którym za-

tkań, śledzę też pilnie pozycje publi-

Związek Radziecki. O miejscu moich

ki), audycje radiowe („Lwowska Fala”

do życia przedstawicieli lwowskich

wdzięczam poznanie wielu ciekawych

kowane przez ukraińskie wydawnic-

dalszych studiów zdecydował kieru-

Danuty Skalskiej, no i oczywiście

środowisk naukowych – profesorów,

lwowskich tematów. Kilkadziesiąt lat

two „Centrum Europy”. Korzystałem

nek, który wybrałem. Okazało się, że

Radio Lwów polskiego towarzystwa

naukowców inteligentów, młodych

temu, w moich studenckich latach, ta-

i nadal korzystam z wiedzy Lwowian,

studenci, studiujący informatykę będą

radiowego ze Lwowa), nowe filmy w

ludzi zagrożonych wywózkami na

kim lwowskim, patriotycznym zaczy-

mieszkających we Lwowie i tych

kontynuować studia we Lwowie.

reżyserii Henryka Janasa (np. „Obro-

roboty przymusowe do Niemiec,

nem były dla mnie spotkania z panią

ekspatriowanych za Bug: Janiny Za-

O Lwowie wówczas prawie nic nie

na Lwowa”) itd.

przedstawicieli ruchu oporu, Żydów.

Janiną Zamojską. Od niej uczyłem się

mojskiej, Tadeusza Kardasza (zm. w

wiedziałem, bo ani rodzina nie była

Niezależnie od szczepionki przeciw-

prawdziwego polskiego i lwowskiego

2007 r.), Mariana Kłapkowskiego, Ja-

związana ze Lwowem, ani sam się

- Jaki jest przewodni te-

tyfusowej, która ocaliła miliony ludzi,

patriotyzmu, rzadko spotykanego w

nusza Wasylkowskiego, Władysława

Lwowem nie interesowałem. W ency-

mat Pana strony interneto-

uratował w ten sposób, jak się dziś

powojennym, zsowietyzowanym kra-

Szczepańskiego, Maliny Kuczyńskiej,

klopedii na temat Lwowa można było

wej?

- Moja strona nosi charakter sen-

ocenia, około 5 tysięcy ludzi. Spoty-

ju. Po latach spotkałem innego Lwo-

Wandy Babel-Niemczyckiej (zm. w

przeczytać parę zdań i tyle…

tymentalno-historyczny i patriotycz-

kałem jeszcze żyjących „weiglowców”

wianina, również – jak pani Jasia – z

2007 r.) i wielu innych.

W połowie sierpnia 1973 r., wraz

ny. Najlepiej określa to jej tytuł: „Mój

we Wrocławiu, w Gdańsku. Byli do-

tzw. pokolenia „Kolumbów rocznik 20-

z 13 koleżankami i kolegami, jako

- Jakich informacji braku-

Lwów”, a więc Lwów, jakim ja go wi-

zgonnie wdzięczni Weiglowi za jego

ty”, urodzonego i wychowanego we

pierwsza po wojnie zorganizowana

je jeszcze na Pana portalu

dzę – Semper Fidelis – Zawsze Wier-

szlachetną postawę podczas wojny.

Lwowie, od lat powojennych miesz-

grupa studentów, stypendystów z

internetowym?

ny Polsce. Strona podzielona jest na

We Wrocławiu, przy ulicy Rudolfa

kającego i pracującego w USA, prof.

- Mimo zamieszczonych tam prze-

Polski, przyjechaliśmy do Lwowa.

tematyczne działy (historia, nauka,

Weigla, postawili mu w 2005 roku ka-

Wacława Szybalskiego. Jego młod-

ze mnie kilkuset artykułów (przedru-

Okazało się, ze mamy dwa tygodnie

kultura, sport, kościół, wspomnie-

mienny obelisk ze słowami uznania

szego brata Stanisława nie widziałem

ków z rękopisów, czasopism i książek),

na zapoznanie się z miastem. Indywi-

nia, aktualności, galeria fotografii,

i wdzięczności. Ogromną aktywno-

na oczy nigdy, choć to dzięki niemu

tysięcy fotografii, ciągle wiele jeszcze

dualnie czy grupami chodziliśmy po

fragmenty audycji radiowych, wspo-

ścią cechował się w tej sprawie nieży-

– internetowemu szperaczowi, doszło

brakuje. Zbyt skromnie reprezentowa-

mieście. No i człowiek otwierał oczy

mnienia, aktualności itd.), zawiera

jący już pan Tadeusz Kardasz wraz z

do jakże bliskich i cennych spotkań

na jest historia lwowskiego środowiska

ze zdumienia… Mieszkałem w nowo-

także bardziej rozbudowane tematy

kolegami i znajomymi: dr. Wacławem

z profesorem Wacławem, słynnym

muzycznego – myślę o historii Lwow-

czesnym akademiku na Wulce, nad

– wspomniane portale, ma przydatne

Ogielskim, dr. Stefanem Swatonem,

naukowcem – chemikiem, genety-

skiego Konserwatorium. Mam dużą

miejscem kaźni profesorów Lwow-

narzędzia ułatwiające wyszukiwanie

doc. Jerzym Chodorowskim, prof. To-

kiem, biotechnologiem, który mnie,

stronę o galerii obrazów, ale wciąż jest

skich (w lipcu 1941 r.). Po drodze na

osób, zdarzeń. Publikuję na niej także

maszem Cieszyńskim. Profesor Szy-

wraz z bratem, „napędza” lwowski-

to zbyt mało, jak na dorobek lwowskiej

politechnikę przez wulecki wąwóz

aktualne i archiwalne wydania Kuriera

balski od 2003 roku usiłuje pokonać

mi tematami. Obaj bracia Szybalscy

plastyki. Dokonania lwowskiej nauki są

mijaliśmy jakiś budowany pomnik.

Galicyjskiego. Dociera on w ten spo-

opory władz uniwersytetu lwowskiego

wraz z ojcem, Stefanem, pracowali

prezentowane zbyt powierzchownie.

Wtedy był to jeden (z trzech plano-

sób do internautów zanim jeszcze po-

i miasta Lwowa aby na starym uniwer-

w czasie okupacji Lwowa w Insty-

Lista Lwowian, a raczej ludzi, którzy

wanych) betonowy obelisk z wyrzeź-

jawi się w wersji papierowej.

sytecie ufundować tablicę poświęconą

tucie Badań nad tyfusem plamistym

urodzili się, mieszkali i pracowali we

bionymi postaciami starszych, stło-

profesorowi Weiglowi. Niestety, jak

i wirusami prof. Rudolfa Weigla.

Lwowie, mimo kilku setek znajdują-

czonych ludzi, osłonięty drewnianymi

- Jak zrodził się pomysł

dotąd – bez powodzenia. Przeszkodą

Wacław był kierownikiem grupy ho-

cych się na niej biogramów, wciąż

rusztowaniami. Nic nie wiedziałem

na zrobienie strony interne-

jest brak zgody władz na warunek

dowlanej (hodowców wszy zdrowych

jest jeszcze zbyt krótka. Chciałbym

wówczas o wielkiej wojennej tragedii,

towej o Lwowie? Dlaczego

fundatora aby na tablicy był dwuję-

), miał pod swoją pieczą słynnych

zamieścić więcej informacji na temat

która się tam wydarzyła, a której ten

nosi tytuł – „Mój Lwów”?

- Było to dziełem poniekąd przy-

zyczny tekst (oprócz ukraińskiego

profesorów – matematyków: Stefana

doktora Henryka Mosinga – ojca Paw-

pomnik miał być poświęcony.

padku. Na pomysł wpadłem, gdy by-

– polski lub ewentualnie angielski)

Banacha, Jerzego Albrychta, Feliksa

ła, wielkiego Polaka, którego tajna

Po drodze z akademika do cen-

liśmy z rodziną w 2000 roku we Lwo-

i wzmianka o polskim uniwersytecie,

Barańskiego, Bronisława Knastera,

duszpasterska i oficjalna charytatywna

trum miasta przechodziło się ulicą

wie. Moi trzej synowie chcieli koniecz-

którego R. Weigl był profesorem.

Władysława Orlicza, a także innych

działalność w powojennym Lwowie

Boya Żeleńskiego (przedwojenna ul.

nie pojechać do Lwowa, o którym

Młodym asystentem prof. Weigla

naukowców, jak: Tadeusz Baranowski

i na terenie całego ZSRR powinna być

Abrahamowiczów). Zastanawiałem się,

często mówiliśmy z żoną w naszym

był w czasie wojny prof. Stefan Kryń-

(biochemik), Ludwik Fleck (bakterio-

pokazana pełniej i szerzej niż dotych-

dlaczego tu, we Lwowie ul. Boya Że-

domu jako o wspaniałym mieście na-

ski, z którym bardzo często rozma-

log), Seweryn Krzemieniewski i jego

czas.

leńskiego? Dalej szedłem Gwardyjską

szych studiów. Pojechałem tam po 15

wiałem o tych wojennych, ciężkich

żona Helena (oboje słynni bakteriolo-

Zaletą Internetu jest jego ogrom-

(dawną Kadecką). Uwagę moją zwró-

latach od ostatniego pobytu. Zrobiłem

latach. Szczęśliwie przetrwał je, jako

dzy) oraz Stanisław Kulczyński (bo-

na pojemność i powszechna do-

ciła okazała, nieco dziwna kamienica

trochę zdjęć. Tak jakoś zrobiło mi się

uchodźca, w gościnnym i przyjaznym

tanik i rektor UJK), Stefan Krukowski

stępność, niezależna od szerokości

z orłami i postaciami na fasadzie. Pra-

cieplej na duszy. Szukając wówczas

Lwowie. Właśnie dzięki prof. Weiglo-

(archeolog).

geograficznej – a więc na całym świecie

we skrzydło drzwi wejściowych deko-

wiadomości o Lwowie w Internecie

wi mógł rozpocząć badania nauko-

Prof. Szybalski „zaraził” mnie We-

– pod warunkiem posiadania kompu-

rowała wówczas mosiężna blacha, na

stwierdziłem, że nie ma prawie żad-

we, które zaowocowały powojennym

iglem. A o Weiglu mało było wiadomo.

tera i dostępu do sieci www. Tak więc

której były wytłoczone polskie orły.

nych prawdziwych informacji o tym

doktoratem i profesurą Akademii Me-

Postać bardzo szlachetna, naukowiec,

to, co jest na mojej stronie interneto-

Nad tymi drzwiami zaś, ku swojemu

wspaniałym mieście. Mój najmłodszy

dycznej w Gdańsku. Profesor Kryński

badacz, „łowca mikrobów”, któremu

wej jest przez cały czas dostępne –

zdumieniu, „odkryłem” wmurowaną

syn, Maciek miał wtedy 13 lat. W Pol-

zmarł w zeszłym roku. Do końca życia

zależało na odkryciach naukowych,

czy mowa np. o historii kościoła św.

tablicę, poświęconą Józefowi Piłsud-