25

Kurier Galicyjski * 15 – 28 czerwca 2010

fryderyk chopin (1810-1849)

i jeGo LWoWscy kontynuatorzy

część XI – stanisław Niewiadomski (1857-1936)

całych ziemiach polskich, pozostają-

nopnickiej, wśród nich na uwagę za-

cych wówczas pod zaborami. W ten

sługuje zbiór „Jaśkowa dola”, zawiera-

sposób Lwów stał się na ten czas

jący m.in. „Kołysankę” – pieśń wielce

głównym miastem, upamiętniającym

ekspresyjną w partii głosu wokalnego,

postać Fryderyka Chopina. W ramach

z zastosowaniem w akompaniamen-

uroczystości odbył się także we Lwo-

cie fortepianu, motywu wywołującego

wie I zjazd muzyków polskich.

skojarzenie z ruchami kołyski i przez

to budującego mimowolne konotację

z podobnymi zabiegami fakturalny-

Krytyk muzyczny

Stanisław Niewiadomski pro-

mi, stosowanymi przez Fryderyka

MiCHAŁ PiEKARsKi

wadził także ożywioną działalność

Chopina (m.in. w Berceuse Des-dur

krytyka i publicysty muzycznego.

op. 57).

stanisław Niewiadomski

Publikował wielokrotnie w „Gazecie

Na uwagę zasługuje także pieśń

należał do grona znanych

Lwowskiej” oraz czasopismach war-

„Moja pieszczotka”, skomponowana

działaczy i publicystów mu-

szawskich, zyskując z czasem sławę

do znanego wiersza Adama Mickie-

zycznych, był też cenionym

(nie zawsze pozytywnie komentowa-

wicza. Wiersz ten na przestrzeni

dyrygentem, pedagogiem i

nego) najbardziej wpływowego kry-

stulecia inspirował wielu polskich

kompozytorem. Urodził się

tyka lwowskiego. Podczas pierwszej

kompozytorów. Do najbardziej zna-

w soposzynie koło Żółkwii.

wojny światowej, w związku z poja-

nego opracowania należy niewątpli-

Edukację muzyczną zdoby-

wieniem się licznych uchodźcami

wie „Moja pieszczotka” Fryderyka

wał we Lwowie w konserwa-

polskich w Wiedniu, Niewiadomski

Chopina, który niejako wyznaczył

torium Galicyjskiego Towa-

kierował działającą tam wówczas fi-

drogę umuzycznienia tego utwo-

rzystwa Muzycznego, kształ-

lią lwowskiego konserwatorium.

ru. W ten sposób zarysowują się

cąc się m.in. pod kierunkiem

Po powrocie do Lwowa w 1918 r.

związki pomiędzy twórczością Nie-

Karola  Mikulego,  ucznia

Stanisław Niewiadomski szybko za-

wiadomskiego i Chopina zwłaszcza,

fryderyka Chopina (w po-

brał się do pracy nad wydobyciem

że w pieśni lwowskiego kompozyto-

przednim numerze „Kuriera

życia muzycznego ze stagnacji, wy-

ra słychać echo pieśni Chopina.

Galicyjskiego” Karolowi Mi-

nikłej z powodu wojny. W sezonie

Pomimo, że twórczość fortepia-

kulemu poświęcono w cało-

1918/1919 obejmował stanowisko

nowa nie należała do głównego nur-

ści artykuł w ramach niniej-

Podobizna stanisława Niewiadomskiego

kierownika opery lwowskiej. We

tu działalności Niewiadomskiego, to

szego cyklu).

dąc znanym ze swego ciętego pióra,

które nieraz przyprawiło mu wielu

Pedagog

wrogów w środowisku artystycznym.

i działacz muzyczny

W 1880 r. 23-letni Stanisław

W 1925 r. na łamach „Kuriera Poran-

Niewiadomski zadebiutował jako

nego” pisał na temat opery warszaw-

kompozytor kantatą (kompozycja

skiej: „Całej naszej operze warszaw-

wokalno-instrumentalna) „Akt wia-

skiej brak duszy, bez której wartość

ry”, do słów Kornela Ujejskiego, na-

tych bogatych środków wokalnych

pisaną dla uczczenia 50. rocznicy

i instrumentalnych, jakimi się chlubić

Powstania Listopadowego. Utwór

możemy, spada do połowy. Duszą

został bardzo przychylnie przyję-

naszej opery jest co najmniej pew-

ty, co w dużej mierze przyczyniło

na próżność, chęć popisywania się,

się do obrania kariery muzycznej

zagrania na najniższych instynktach

przez Niewiadomskiego. W latach

tłumu, poza tym wszystko inne wy-

1882-1885 odbywał dalsze studia

daje się niewczesną egzaltacją,

muzyczne w Wiedniu, które ukoń-

wymysłem teoretycznym, wymaga-

Zdewastowany nagrobek sta-

czył z wyróżnieniem. Po powrocie

niem wyrażanym tylko dla dokucze-

Nagłówek „Gazety Muzycznej”

nisława Niewiadomskiego

z Wiednia podjął w stolicy Galicji

nia dyrekcji i artystom”.

Lwowie powołał także do życia „Ga-

zasługuje ona na uwagę, zwłasz-

działalność pedagoga i krytyka mu-

a opery polskich kompozytorów po-

Oprócz działalności publicystycz-

zetę Muzyczną”, będąc jej naczel-

cza w kontekście tradycji chopi-

zycznego oraz kompozytora i orga-

winny brać w nim górę i nadal”.

nej, Niewiadomski w stolicy Polski wy-

nym redaktorem. Było to pierwsze

nowskich. W zbiorze „Trois danses

nizatora życia muzycznego. Przez

głaszał także wiele prelekcji i odczy-

czasopismo muzyczne, wydawane

polonaises” Stanisław Niewiadom-

pewien czas związany był z teatrem

tów w radiu. W 1927 r. w Warszawie,

Warszawa

w międzywojennym Lwowie i jed-

ski umieścił trzy stylizacje polskich

skarbkowskim. Prowadził także za-

Istotną cezurę w życiu Stanisła-

a w rok później we Lwowie obchodzo-

no z pierwszych, ukazujących się

tańców narodowych: mazura, po-

jęcia z historii muzyki w znanej we

wa Niewiadomskiego stanowił rok

no uroczyście jubileusz jego 40-lecia

wówczas w Polsce. Wychodziło do

loneza i krakowiaka. Wszystkie

Lwowie szkole Ludwika Marka, pro-

1919, gdy zdecydował przenieść się

pracy zawodowej i artystycznej. Stani-

1921 r. i przeznaczone było dla sze-

te gatunki były obecne w twór-

pagatora twórczości Ferenca Liszta

na stałe do Warszawy. Było to wów-

sław Niewiadomski zmarł we Lwowie

rokiego kręgu czytelników. Na jego

czości Fryderyka Chopina (choć

(o szkole Ludwika Marka wspomnia-

czas zjawisko dość częste – stolica

w 1936 r. i tu został pochowany na

łamach publikowali także lwowscy

krakowiak zajmuje w niej miejsce

no w poprzednim numerze „Kuriera

państwa, które na nowo odzyskało

Cmentarzu Łyczakowskim, w najbliż-

muzykolodzy i inni muzyczni publi-

zdecydowanie odleglejsze), który

Galicyjskiego”).

niepodległość przyciągała wielu arty-

szej odległości od nagrobka innego

cyści.

wyznaczył w ten sposób drogę dla

W 1887 r. Stanisław Niewiadom-

stów i naukowców. Oblicza się, że ze

lwowskiego kompozytora Jana Galla

Już w grudniu 1918 r. na łamach

polskich kompozytorów twórczej

ski objął posadę profesora swej

Lwowa w tamtych latach wyjechało

oraz Gabrieli Zapolskiej (rząd za gro-

„Gazety Muzycznej” Niewiadomski

stylizacji tańców narodowych.

macierzystej uczelni, jakim było

nawet ok. 20% przedstawicieli inteli-

bowcem Zapolskiej).

pisał o pilnych potrzebach opery

Stanisław Niewiadomski poprzez

konserwatorium Galicyjskiego To-

gencji zasilając w ten sposób Warsza-

lwowskiej: „Że w przyszłości kierow-

swoją wieloletnią pracę pedago-

warzystwa Muzycznego, z którym

wę oraz inne miasta (Poznań, Wilno).

Twórczość kompozytorska

nictwo opery ma jeszcze wiele do

giczną trwale wpisał się w historię

odtąd związany był przez wiele lat,

W Warszawie Niewiadomski otrzymał

Stanisław Niewiadomski kom-

spełnienia, to rzecz niezaprzeczona:

Lwowa i Warszawy, stanowiąc w

aż do 1918 r. W konserwatorium

posadę profesora w Państwowym

ponował przede wszystkim utwory

orkiestra powinna liczyć co najmniej

ten sposób łącznik pomiędzy tymi

prowadził m.in. zajęcia z teorii mu-

Konserwatorium Muzycznym. Działał

wokalne, głównie pieśni solowe, bę-

pięćdziesięciu kilku członków, składać

dwoma miastami. Jego pieśni do

zyki, harmonii i historii muzyki oraz

także w Warszawskim Towarzystwie

dące przyczyną jego największego

się jedynie z muzyków stale angażo-

dziś bywają chętnie wykonywane,

ze śpiewu chóralnego.

Muzycznym, gdzie pełnił m.in. funkcję

rozgłosu oraz utwory chóralne. Wie-

wanych i stojących na odpowiedniej

co potwierdza wspaniały kunszt

W 1910 r., w 100-lecie urodzin

prezesa sekcji chopinowskiej. Był tak-

le z nich stylistycznie nawiązuje do

wyżynie artystycznej, chór powinien

kompozytorski i wyczucie Niewia-

Chopina, Stanisław Niewiadomski

że jednym z członków założycieli oraz

pieśni Stanisława Moniuszki. Najpo-

być wzmocniony […], personel trzeba

domskiego dla głosu wokalnego.

organizował we Lwowie obchody

członkiem zarządu Instytutu Frydery-

pularniejszą i do dziś powszechnie

należycie przygotować do zadań, któ-

Utwory fortepianowe zdradzają zaś

roku chopinowskiego, sprawując

ka Chopina, powstałego w Warszawie

śpiewaną pieśnią Niewiadomskiego

rych w czasie wolnym od przeszkód

wpływ Fryderyka Chopina, którego

funkcję sekretarza generalnego w

w 1934 r.

są „Maki” („Hej dziewczyno, hej nie-

wojennych będzie się można podjąć

styl przekazany został Niewiadom-

komitecie obchodu rocznicowego.

W okresie międzywojennym Nie-

bogo”), napisane do słów Kornela

i nawet będzie trzeba koniecznie, re-

skiemu bezpośrednio przez Karola

Obchody te stanowiły główne wy-

wiadomski w dalszym ciągu uprawiał

Makuszyńskiego. Znane są także

pertuar należy nowościami zasilić,

Mikulego.

darzenie roku chopinowskiego na

także działalność publicystyczną, bę-

pieśni, stworzone do słów Marii Ko-