ii wojna światowa

14

15 – 28 października 2010 * Kurier Galicyjski

kroNika obroNy LWoWa, WrzesieŃ 1939

gen. Langner nakazał dowódcom od-

żych strat, placówka na rogatce Gró-

Opracował

cinków budowę zapór przeciwczoł-

deckiej została utrzymana do godz.

KRZySZTOf SZyMAńSKi

gowych. Miała je stawiać piechota z

20 i nie dopuściła grupy pościgowej

zdjęcia KONSTANTy cZAWA-

udziałem ochotników cywilnych pod

do miasta.

GA oraz archiwum

kierunkiem przydzielonych saperów.

Już po pierwszym starciu na ul.

Ludność Lwowa samorzutnie i ofiarnie

Gródeckiej zaczęły przybywać podod-

Żołnierze polscy – obroń-

przystąpiła do barykadowania ulic.

działy piechoty polskiej. Rozpoczęła

cy Lwowa we wrześniu 1939

Gen. Langner otrzymał wsparcie

się walka o Lwów. Niemcy musieli się

r. przez 10 dni walczyli z prze-

w postaci 10. Brygady Kawalerii Zmo-

cofnąć i dopiero po przybyciu kolej-

ważającymi siłami wojsk nie-

toryzowanej, która znajdowała się na

nych oddziałów grupy pościgowej płk

mieckich, a następnie rów-

północ od Lwowa. Zadaniem Bryga-

Schoerner przeszedł do natarcia. Po

nież sowieckich. Walka ta, jak

dy, którą dowodził płk dypl. Stanisław

południu, w ciężkich walkach udało

też udział ludności cywilnej

Maczek, było zaatakowanie wojsk

się oddziałom niemieckim przełamać

Lwowa, zasługuje na przypo-

niemieckich od północy, wyrzucenie

polską obronę i dotrzeć do kościoła

mnienie.

ich ze Zboisk i otworzenie sobie drogi

św. Elżbiety. Wówczas Dowództwo

Przedwojenny Lwów, stolica wo-

do Lwowa.

Obrony Lwowa rzuciło do walki drobne

jewództwa, trzecie co do wielkości

Ewakuacja władz wojewódzkich

pododdziały piechoty. Niemcy zostali

miasto w Polsce, był miejscem stacjo-

zaskoczyła gen. Langnera.

odrzuceni na poprzednie pozycje.

nowana kilku jednostek wojskowych.

Wraz z przybyciem dalszych od-

Odziały Armii czerwonej wkraczają do Lwowa

Z chwilą mobilizacji, ogłoszonej 27

działów niemieckich, rozpoczęło się

14 września

sierpnia, zostały one uzupełnione

Oddziały Brygady opanowały Zbo-

przez rezerwistów i wysłane na główne

iska, ale przyległe wzgórza zostały

tereny działań wojennych – na zachód

przez Niemców utrzymane. Ataki pie-

Polski. Lwów 1 września pozostał sie-

choty polskiej ze Lwowa zakończyły

dzibą Dowództwa Okręg Korpusu IV,

się niepowodzeniem.

jednak w mieście pozostały nieliczne

W tych dniach trwały już walki

jednostki nieliniowe. Dowódcą Okrę-

lokalne na zachodzie miasta, a na po-

gu był generał brygady Władysław

łudniu wojska niemieckie zajęły Ko-

Langner, urodzony w Jaworowie koło

zielniki i Sichów. Tymczasem do Lwo-

Lwowa w 1896 roku. Wojna dała znać

wa zaczęły napływać różne oddziały

o sobie od pierwszych dni. Naloty lot-

piechoty, kawalerii i artylerii, również

nictwa niemieckiego trwały od pierw-

ciężkiej. Przybyły też dwa pociągi pan-

szych dni września. Następnie zaczę-

cerne. W samym mieście organizowa-

ły napływać do miasta liczne rzesze

no nowe bataliony Obrony Narodowej

uciekinierów z terenów objętych już

i ochotniczy batalion, składający się

działaniami wojennymi. Pojawiły się

m.in. z harcerzy. Z pobliskiej składnicy

pierwsze trudności z aprowizacją. Pod

uzbrojenia w Hołosku sprowadzono

koniec pierwszego tygodnia wojny

broń i amunicję. Wzmocniona załoga

zaczęto naprędce montować oddziały

odpierała ataki wojsk niemieckich.

samoobrony: Miejską Straż Obywatel-

Miasto było ciągle bombardowane

ską, na czele z gen. dyw. w stanie spo-

zarówno z powietrza, jak i przez arty-

czynku Władysławem Jędrzejowskim

lerię. Zostały uszkodzone wodociągi

i Komitet Obywatelski Obrony Lwowa,

i elektrownia, wybuchały pożary. W

którego prezesem został rektor Uni-

mieście było około 100 tys. uchodź-

wersytetu Jana Kazimierza, profesor

ców cywilnych i około 3 tys. chorych

Rekonstrukcja wydarzeń z września 1939 r.

Roman Longchamps de Berier. Orga-

i rannych

nizacje te działały nieustannie aż do

oblężenie Lwowa. Stopniowo wojska

grupą armii z zadaniem utrzymania

rykady oraz przygotować składy amu-

ostatniej chwili – do 22 IX 1939 r.

niemieckie otaczały miasto od półno-

linii Sanu i osłony Lwowa

nicyjne, żywnościowe i sanitarne.

15 – 16 września

Wojskowe działania, mające na

Ciężkie walki, przebijających się

cy i południa. Dowództwu niemieckie-

celu sformowanie obrony miasta, roz-

przez Lasy Janowskie do Lwowa od-

mu bardzo zależało na szybkim zdo-

11 września

12września

poczęły się 7 września. Oto wydarze-

działów polskich, wycofujących się

byciu Lwowa zarówno ze względów

Rozkaz operacyjny gen. Pricha

Rano nadeszły pierwsze meldun-

nia tych dni.

ku granicom państwa. Mimo takich

polityczno-prestiżowych, jak i militar-

nakazywał nowej grupie samodzielną

ki o posuwaniu się wojsk niemieckich.

sukcesów, jak rozbicie pułku zmotory-

no-strategicznych. Uniemożliwiła im

obronę Lwowa oraz obszaru na pół-

W nocy zajęli oni Sambor. Roboty

zowanego SS „Germania”, nieudane

to najpierw zdecydowana postawa

noc od Żółkwi, z wysuniętym punktem

przy budowie fortyfikacji wokół mia-

7 września

W związku z szybkim posuwa-

próby przebicia się przez Hołosko

garstki obrońców, a następnie nie-

oporu w Rawie Ruskiej; a na zacho-

sta posuwają się niesłychanie wolno.

niem się wojsk niemieckich i zbliża-

Wielkie.

ustępliwa walka załogi lwowskiej.

dzie nad Wereszycą: Janów – Gródek

W trakcie organizowania tej obrony

niem frontu do Lwowa, gen. Langner

Kilkakrotnie nacierały oddziały 10

Jagielloński do Lubienia Wielkiego.

nastąpił pierwszy atak oddziałów nie-

zaczął organizować obronę na linii

Brygady Kawalerii na wzgórza pod

Dosłownie w godzinę później wydane

mieckich. Pod Lwowem zjawiła się

13 września

Wereszycy. Przygotowanie zaś obro-

Zboiskami, lecz mimo pewnych lokal-

Zaczęły napływać różne oddziały

zostało polecenie przedłużenia lewego

czołówka zagonu płk. Schoernera.

ny samego miasta polecił płk. dypl.

nych sukcesów nie udało się przerwać

piechoty i artylerii, oddziały wycofują-

skrzydła obrony nad Wereszycą do

Niemieckie jednostki zmotoryzowane

Bolesławowi Fijałkowskiemu.

pierścienia wojsk niemieckich.

ce się z terenów walk w kierunku gra-

Komarna. Północnego odcinka miało

ruszyły na Lwów. Oddziały rozpo-

nic węgierskiej i rumuńskiej.

bronić zgrupowanie płk. dypl. Stefana

znawcze w kilku miejscach natrafiają

Grupa płk. Schoernera, wzmocnio-

Iwanowskiego, a Wereszycy zgrupo-

na opór oddziałów polskich. Osłabia

9 września

17 września

Gen. Langner powołał Dowództwo

Nad ranem Armia Czerwona,

na dalszymi oddziałami 1 DG, nacierała

wanie ppłk. Ludwika Dmyszewicza.

to szybkość przemarszu i impet ataku

Obrony Obszaru Lwów, na czele z gen.

współdziałając z wojskami niemiec-

na zachodzie miasta, próbując je okrą-

Zewnętrzna i wewnętrzna obrona

Po godz. 14 czoło grupy Schoernera

dyw. w stanie spoczynku Rudolfem

kimi, wkroczyła na wschodnie tereny

żyć od strony północnej. Zacięte walki

samego Lwowa została powierzona

zjawiło się na rogatce Gródeckiej od

Prichem (który w 1919 r. był szefem

Rzeczypospolitej. Już rano Dowódz-

trwały o Kortumową Górę, leżącą na

zgrupowaniu płk. dypl. Bolesława Fi-

strony Zimnej Wody.

sztabu Dowództwa Generalnego

two Okręgu Korpusu we Lwowie otrzy-

północnym zachodzie Lwowa, z której

jałkowskiego, któremu przydzielono

Punkt oporu znajdował się na

Lwów) i szefem sztabu ppłk. K. Bień-

mało meldunek o wkroczeniu wojsk

rozciągał się dobry widok, umożliwiają-

dwa bataliony marszowe piechoty

rogatce Gródeckiej, a jego obsadę

kowskim. Wieczorem gen. Langner

sowieckich i ich posuwaniu się w głąb

cy ostrzał artyleryjski całego miasta. Po-

(z ośrodków zapasowych), kompanię

stanowił pluton piechoty ppor. Anto-

zostaje wezwany do Łucka na odpra-

kraju. Tego dnia, po południu, gen.

czątkowo dowódca odcinka zachodnie-

wartowniczą lotnictwa, baterię artylerii

niego Chmury, wzmocniony plutonem

wę do ministra spraw wojskowych

Langnerowi został przekazany rozkaz

go, płk Jankowski miał do swojej dyspo-

(3 działa 100 mm, l haubica 100 mm,

karabinów maszynowych oraz pluton

gen. Tadeusza Kasprzyckiego.

Naczelnego Dowództwa, aby walczyć

zycji tylko trzy bataliony piechoty i kilka

12 armat 75 mm; te ostatnie miały być

przeciwpancerny ppor, Zygmunta Or-

tylko z Niemcami, a do oddziałów Armii

dział 75 mm. Na odcinku północnym

użyte pojedynczo jako działa prze-

lity, z dwoma działami 75 mm. Zbliża-

Czerwonej otwierać ogień tylko w przy-

zaś płk Waśkiewicz rozporządzał czte-

ciwpancerne) i niepełną kompanię

jące się kolumny niemieckie zostały

10 września

Na odprawie w Łucku gen Lan-

padkach koniecznej samoobrony.

rema batalionami piechoty i działami

saperską. Ponadto, do zgrupowania

zatrzymane i rozbite ogniem polskich

gner otrzymuje rozkaz utworzenia

Po południu, już po wiadomości

przeciwpancernymi. Po przygotowaniu

skierowano kadrę instruktorską z jed-

oddziałów. Zmusiło to Niemców do

zapory na linii: Bełżec – Rawa Ruska

o wkroczeniu Armii Czerwonej do

artyleryjskim, już rano Niemcy zdobyli

nej grupy fortyfikacyjnej. Z tymi siłami

zajęcia pozycji i rozpoczęcia walki. Po

– Magierów. Tegoż dnia przejazdem

Polski, płk Maczek otrzymał rozkaz

Kortumową Górę. Mimo dwukrotnych

płk Fijałkowski miał na zewnętrznym

przybyciu dalszych oddziałów, wojska

we Lwowie znalazł się gen. Kazimierz

Naczelnego Dowództwa przejścia

prób, przy słabym wsparciu własnej

obwodzie miasta zbudować barykady

niemieckie szerszym już pasem, a nie

Sosnkowski i późno w nocy otrzy-

Brygady na południe za Dniestr, a na-

artylerii, oddziałom polskim nie udało

i rowy przeciwpancerne (przy pomo-

tylko wzdłuż ulicy Gródeckiej, wielo-

mał polecenie Naczelnego Wodza,

stępnie na Węgry.

się odzyskać wzgórza.

cy miejscowej ludności), a wewnątrz

krotnie atakowały pozycje polskie. W

marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego

W kierunku na Lwów maszerowa-

Licząc się z możliwością dalszych

miasta, podzielonego na samodzielne

sukurs obrońcom przybyły oddziały

objęcia dowództwa nad południową

ła 6 Armia (Frontu Ukraińskiego) pod

ataków na Lwów (zwłaszcza czołgów),

sektory i bloki obronne, zbudować ba-

rezerwy Policji Państwowej. Mimo du-