15

Kurier Galicyjski * 15 – 28 października 2010

dowództwem komkora Filipa Goliko-

tymi punktami i gniazdami oporu na

tory. O dalszych losach wojska była

nie jak inna grupa żołnierzy i policjan-

liczbę butelek z benzyną lub naftą.

wa.

czołowej linii obrony. Gen. Langner

mowa w pkt. 6 i 8, które głosiły: „6.

tów w Brygidkach. Z drugiej strony do

Podawał przy tym dokładną instruk-

polecił dowódcy sektora wschodnie-

Jeńcy szeregowi i młodsi oficerowie

wieczora trwały jeszcze utarczki z nie-

cję, jak zwalczać czołgi przy pomocy

go stworzenie silnej sieci ogniowej

kolumnami pieszymi, starsi oficerowie

wielkimi grupami polskich żołnierzy,

tych butelek.

18 września

Czołówka wojsk zmotoryzowa-

na wzgórzach Zniesienia, aby umoż-

autami opuszczą miasto wzdłuż szosy

którzy prowadzili ogień karabinowy

Wraz z podejściem oddziałów

nych i czołgów dotarła do rogatki

liwić wykorzystanie rejonu Strzelnicy

Lwów-Kurowice [...] 8. Oficerom Wojsk

i maszynowy z okien domów, dachów

sowieckich Lwów znalazł się w cał-

Łyczakowskiej od strony Winnik. Do-

Miejskiej jako stanowisk dla artylerii

Polskich gwarantuje się osobistą swo-

i dzwonnic kościołów. Gwałty i rabun-

kowitym okrążeniu. Wojsko Polskie

szło do starcia i rozpoczęła się wal-

ciężkiej.

bodę i nietykalność ich osobistej wła-

ki Sowietów doprowadziły do protestu

toczyło walkę na odcinku północnym,

ka załogi lwowskiej przeciwko dwóm

Do Sztabu Obrony Lwowa za-

sności. Przy przejazdach do Państw

prezydenta miasta S. Ostrowskiego u

zachodnim i południowym przeciwko

najeźdźcom.

częły napływać meldunki, że oddziały

Obcych rozstrzyga Władza Miejska

dowództwa sowieckiego, ale bez żad-

Niemcom i energicznie patrolowało

Niemcy, którzy bardzo chcieli

niemieckie stopniowo wycofują się z

wraz z przedstawicielami władz dyplo-

nego rezultatu. Nowe władze zarządziły

odcinek wschodni, śledząc poczyna-

zdobyć miasto, zrzucili ulotki, wzywa-

południowych i północnych skrajów

matycznych danego Państwa”.

rejestrację uchodźców i pozostałych w

nia Armii Czerwonej.

jące do poddania się i wystosowali ul-

miasta, a ich miejsce zajmuje Armia

Protokół ten podpisali przedstawi-

mieście wojskowych. Inaczej potoczyły

Już rano na rogatkę Łyczakowską

timatum. Następnego dnia przypuścili

Czerwona. Ponieważ oddziały so-

ciele Armii Czerwonej: kombryg Kurocz-

się losy gen. W. Langnera. Po rozmo-

przybyli oficerowie Armii Czerwonej

generalny szturm, który został odpar-

wieckie zbliżały się do barykad bro-

kin, kombryg Jakowlew, płk Diedow, płk

wie 24 września w Tarnopolu z dowód-

i zaproponowali rozmowy z dowódz-

ty. Wówczas ha rogatce Gródeckiej

niących Lwowa, dowództwo OK VI

Fotczenkow i komisarz pułkowy Ma-

cą Frontu Ukraińskiego komandar-

twem obrony Lwowa. Langner wysłał

dwukrotnie zgłaszał się oficer-parla-

wydało polecenie, by w razie zbliżania

karow; ze strony Wojska Polskiego

mem S. Timoszenko, który zapewniał

na pertraktacje płk. dypl. Bronisława

mentariusz z propozycją spotkania z

gen. Langner i płk dypl. Rakowski.

go o dotrzymaniu warunków umowy

przedstawicielem dowództwa polskie-

Stronie sowieckiej bardzo zależa-

o poddaniu się Lwowa, 26 września

go, ale został odprawiony. Według

ło na szybkim zajęciu Lwowa. Wszak

odleciał on do Moskwy, gdzie spotkał

relacji ówczesnego parlamentariusza

w oddziałach, które znalazły się pod

się z szefem sztabu Armii Czerwo-

polskiego, por. rez. Witolda Lisa-Ol-

Lwowem byli jeszcze dowódcy i żoł-

nej i zastępcą szefa Zarządu Ope-

szewskiego, przedstawiciele niemiec-

nierze pamiętający rok 1920, kiedy to

racyjnego Sztabu Generalnego. Nie

cy powiedzieli, że jeśli Lwów podda

1 Konna Armia Budionnego nie zdoła-

doszło natomiast do planowanej roz-

się Niemcom, to zostanie w Europie,

ła zdobyć tego polskiego miasta. Nie

mowy z marszałkiem Klimentem Wo-

a jeżeli bolszewikom – to przejdzie do

przywiązywali więc wagi do sformuło-

roszyłowem. 4 października gen. W.

Azji. Widocznie lokalne dowództwo

wań protokołu, bo nie mieli zamiaru

Langner został z powrotem przywie-

niemieckie nie orientowało się, jak ma

go realizować. Nie było to zresztą

ziony do Lwowa, aby poinformować

przebiegać linia podziału Polski mię-

pierwsze wiarołomstwo Sowietów.

o rzekomym zatwierdzeniu umowy z

dzy dwoma grabieżcami.

Po południu rozpoczęła się so-

22 września z klauzulą o zwolnieniu

Nad miastem przeleciała eskadra

wiecka okupacja Lwowa. Wraz z od-

oficerów – obrońców Lwowa. Następ-

samolotów sowieckich, ale nie zosta-

działami liniowymi wkroczyły służby

nie 18 listopada potajemnie opuścił

ła ostrzelana, bo nie uważano je za

i funkcjonariusze NKWD. Ich pastwą

miasto i przedostał się do Rumunii, a

wrogie.

się żołnierzy sowieckich na odległość

pierwsi padli oficerowie, którzy mieli

stamtąd do polskiego wojska na Za-

Rakowskiego i ppłk. Kazimierza Ry-

300 m użyć broni po trzykrotnym

opuścić miasto – starsi na samo-

chodzie.

zińskiego. Rozmowy toczyły się w

ostrzeżeniu. Po południu tego dnia

chodach, a młodsi w kolumnach. Na

O obronie Lwowa i walkach w

Winnikach. Armię Czerwoną repre-

19 września

Na wschodnim odcinku został w

zakazano patrolowania, rozpozna-

rogatce Łyczakowskiej otoczono ich

okolicach miasta we wrześniu 1939 r.

zentował dowódca brygady czołgów,

nocy zarządzony alarm z powodu uka-

wania i strzelania na tych odcinkach,

kordonem i pieszo pognano do Tar-

nie można było pisać w ciągu długich

płk Iwanow, który początkowo stwier-

zania się czołgów sowieckich na ul.

gdzie stwierdzono obecność wojsk

nopola. Stamtąd zaś, po załadowaniu

lat powojennych. Był to temat tabu, jak

dził, że „oni przyszli bić Niemców”.

Łyczakowskiej. Kolumna liczyła 6 czoł-

sowieckich. Taki sam rozkaz, podob-

do wagonów bydlęcych, wywieziono

wszystko, co dotyczyło ziem wschod-

Przede wszystkim jednak „chcieliby

gów i około 60 samochodów ciężaro-

no, otrzymała Armia Czerwona.

do Rosji, głównie do Starobielska.

nich Rzeczypospolitej. Dopiero na

wejść do miasta”. Przedstawiciele

wych z wojskiem. Oddziały zajmujące

Dziś, po latach, wiemy, że zostali

początku lat sześćdziesiątych zaczę-

polscy odpowiedzieli, że nie mają peł-

wysunięty punkt oporu, po ostrzelaniu

zamordowani przez NKWD w Char-

ły się ukazywać pierwsze wzmianki

nomocnictw, by na ten temat rozma-

21 września

przez działko przeciwpancerne czoł-

Wieczorem, na odprawie dowód-

kowie wiosną 1940 r. i pogrzebani w

prasowe o walkach pod Lwowem.

wiać. Na tym zakończono pierwsze

gów, wycofały się i obsadziły barykady

ców gen. Langner przedstawił sytu-

pobliskim lesie.

Jednak wspominano tylko o począt-

spotkanie.

przy dolnych koszarach ułanów Jazło-

ację, w jakiej znalazło się miasto i

Niemieckie wojska tego dnia za-

kowym okresie obrony przeciwko

wieckich. 2 czołgi przejechały przez

oświadczył: „Nie chcąc narażać w

kończyły wycofywanie się spod Lwo-

wojskom niemieckim, zupełnie prze-

20 września

przejścia na barykadach na ulicy

dalszym ciągu mieszkańców Lwowa

wa, przekazując swoje pozycje Armii

milczając ostatnie dni walk przeciwko

Załoga Lwowa przygotowywała się

Łyczakowskiej – po czym po krótkiej

na śmierć, a miasto na zniszczenie,

Czerwonej. Ostateczne straty obroń-

Armii Czerwonej. Dokumenty i publi-

do obrony okrężnej. Dowódcy odcin-

wymianie ognia z powrotem zawróciły

postanowiłem pertraktować z bolsze-

ców Lwowa wyniosły 484 żołnierzy

kacje, które ukazały się w ostatnich

ków oraz dowódcy artylerii i saperów

do swej kolumny. Następnie kolumna

wikami nad warunkami kapitulacji”.

zabitych (w tym 116 z 99. pułku strzel-

latach (szczególnie opublikowane w

mieli wzmocnić czołowy zarys obrony

ta wycofała się, a meldunki wskazy-

Była to najtrudniejsza decyzja, którą

ców górskich), 918 rannych oraz 608

1978 roku w Londynie pamiętniki gen.

miasta przez zagęszczenie urządzeń

wały, że w Winnikach znajdują się

musiał podjąć jako dowódca.

chorych (choroby pola walki i choro-

Władysława Langnera) pozwalają

fortyfikacyjnych, budowę nowych bary-

czołgi i samochody pancerne.

by stóp). Znaczne były też jej straty

częściowo uzupełnić i skorygować

kad i rowów przeciwczołgowych. Bary-

Wzmocniono obronę z kierunku

w uzbrojeniu i środkach transportu.

dotychczasowe opracowania. Nie

kada z jednej strony miała być ochroną

22 września

wschodnim. W związku z tym, prowa-

W Winnikach przedstawiciele Ar-

Straty w ludności cywilnej do dziś są

sposób wyczerpująco omówić proble-

dla obsługi armaty przeciwpancernej,

dzono intensywne roboty fortyfikacyjne

mii Czerwonej przyjęli bez dyskusji

nieokreślone.

mów związanych z obroną Lwowa w

a znajdujące się obok lub w pobliżu

przez całą noc przy pomocy ludności

warunki wysunięte przez gen. Lan-

Wkraczająca do Lwowa Armia

1939 r., a był to bardzo ważny front

samodzielne grupy bojowe, wyposa-

cywilnej. Kopano rowy przeciwczołgo-

gnera. Przyjęto protokół o przekaza-

Czerwona wraz z NKWD od począt-

walki przeciwko dwóm najeźdźcom:

żone w broń maszynową i środki do

we, wzmacniano barykady i przygoto-

niu miasta Lwowa Armii Czerwonej, w

ku dokonywały licznych zbrodni, m.in.

wojskom niemieckim i sowieckiej Ar-

zwalczania czołgów, miały bronić bary-

wano domy do obrony. Każdy oddział

którym m. in. stwierdzono, że Wojsko

rozstrzelani zostali polscy policjanci

mii Czerwonej.

kady. Artyleria powinna stworzyć silne

kG

miał się zaopatrzyć w jak największą

Polskie opuści poszczególne sek-

przy rogatce przy ul. Zielonej, podob-

powiązania ogniowe między wysunię-

dzieŃ krysoWic

gli ich wnukowie z zespołu młodzie-

rzystwa w Strzelczyskach. Obecnie

List do redakcji

żowego.

do Towarzystwa należy 500 członków

Wystawiono skecze: „O dziewczę-

i obejmuje ono dwie wsie – Czyszki

cych zachciankach”, „O święcie chło-

i Krysowice. Wszystko, to udało się

W niedzielę, 26 września br., na

pa”, „Wywiad babci dla telewizji”.

osiągnąć, święto wioski „Krysowickie

placu przed Domem Polskim w Sam-

Z ciekawym repertuarem wystąpił

Lato” oraz dożynki dekanalne – dzię-

borze odbyła się kolejna prezentacja

miejscowy zespół „Krysowianie”. Do

ki zgodnemu działaniu miejscowej

dorobków artystycznych polskich śro-

zespołu należą

dowisk na Ukrainie „Swój do swojego”

osoby w śred-

– Dzień Krysowic.

nim wieku. Przy

Przed rozpoczęciem przeglądu

zespole działa

artystycznego wszyscy uczestnicy z

grupa młodzie-

Krysowic, Czyszek wspólnie z para-

żowa i dziecię-

fianami z Sambora uczestniczyli we

ca.

Mszy św. w kościele pw. Ścięcia św.

Na zakończenie Dnia Krysowic,

parafii rzymskokatolickiej pw. Matki

Jana Chrzciciela.

pomimo lekkiego deszczu, publicz-

Boskiej Fatimskiej na czele z bardzo

Przybyłych gości przywitał pre-

ność i członkowie grup artystycznych

aktywnym ks. proboszczem Pawłem

zes TKPZL, oddział w Samborze

bawili się na dyskotece.

Antolakiem i Towarzystwem Kultury

Czesław Prendkiewicz. Na pre-

Organizatorami imprezy byli TKPZL

Polskiej.

zentacje dorobku artystycznnego

zabrakło oczywiście miejscowych

W krótkim przemówieniu prezes

w Krysowicach oraz TKPZL, oddział w

Część artystyczną grupy z Kry-

przybyli goście z Pnikuta, Strzel-

mieszkańców.

Towarzystwa Kultury Polskiej w Kryso-

Samborze. Stowarzyszenie „Wspólnota

sowic rozpoczęły panie z zespołu

czysk, Sąsiadowic z prezes Ludmiłą

Wszystkim zebranym został przed-

wicach Danuta Strogan przypomniała,

Polska” udzieliło finansowego wsparcia.

„Ale babki”. W ich wykonaniu usły-

Synówką, Strzałkowic z prezesem

stawiony szanowny gość por. Jerzy Wi-

że TKP w Krysowicach powstało w

szeliśmy wiązankę piosenek regio-

Markiem Gierczakiem, Łanowic z

dejko pseudonim „Jureczek” – najmłod-

styczniu 2010 roku. Do niedawna Kry-

członkowie TKP

nalnych. Następnie na scenę wybie-

prezesem Walerym Traczem. Nie

szy partyzant Wileńskiej Armii Krajowej.

sowice należały do Polskiego Towa-

w Krysowicach