potomek galicyjskich rodów

16

29 października – 15 listopada 2010 * Kurier Galicyjski

jubiLeusz arTysTy, maLarza

i sceNoGraFa myroNa kypriaNa

JURiJ SMiRNOW

tekst i zdjęcia

Myron Kyprian, wybitny

lwowski scenograf i utalento-

wany malarz obchodzi swój

kolejny jubileusz – skończył

80 lat. Tytuły, które przyznano

mu za działalność artystycz-

ną, układają się w długą listę.

Jeszcze dłuższą listę dało by

się utworzyć, spisując tytuły

wystaw teatralnych, sce-

nografię do których wymy-

ślił i wykonał. W tym artykule

Portert matki artysty Joanny

podkreślimy jedynie, że My-

Anny Winiarskiej

ron Kyprian jest laureatem

prestiżowej Narodowej Pre-

Plakat wykonany z okazji 80.

mii Ukrainy im. T. Szewczenki

urodzin Myrona Kypriana

(1978 r.), Narodowym Artystą

Ukrainy (1988 r.), a od 1957 r.

i do dziś głównym scenogra-

fem Lwowskiego Akademic-

kiego Teatru im. M. Zańko-

wieckiej. Będąc wszechstron-

nie utalentowanym artystą.

Dawne pałace zostały utrwa-

M. Kyprian próbował swych

lone na wielu obrazach Ky-

sił też w choreografii, konser-

priana

wacji dzieł sztuki i in.

Kariera twórcza naszego bo-

społecznego. Duchowny Iwan Ky-

Myron Kyprian

hatera związana jest wyłącznie ze

prian, był proboszczem w Niemirowie

Lwowem. W tym mieście artysta

i Rawie Ruskiej. Ratując aresztowa-

urodził się (1930 r.), skończył szko-

ne dzieci zginął w radzieckim łagrze

łę, zdobył wyższe wykształcenie w

na Syberii. Ojciec Myrona Kypriana,

Akademii Sztuk Pięknych i od 1954

syn Dmytra Kypriana herbu Doliwa

Obrazy Myrona Kypriana

r. współpracuje z różnymi teatra-

i Marii z Terleckich herbu Sas, był

są jakby dopasowane do

mi. Jego scenografia zawsze była

znanym działaczem ruchu spół-

wystroju sal Ukraińskiego

czymś niezwykłym, bardzo głębokim

dzielczego w Galicji i we Lwowie.

Muzeum Narodowego

rozumieniem treści danej sztuki te-

Niestety, zmarł w młodym wieku,

atralnej. Często dyktowała ona ten

kół kultur dwu narodów galicyjskich

zostawiwszy młodą wdowę z trójką

czy inny sposób gry aktorów, po-

– polskiego i ukraińskiego. Do tego

małych dzieci. Artysta wyznaje, że

magała im przeczytać własne role

zobowiązuje go nie tylko pochodze-

talent artystyczny odziedziczył po

w całkowicie innym kluczu, poznać

nie, ale też mentalność. M. Kyprian

matce i jej rodzinie. Matka wywarła

od innej strony charakter bohaterów

uważa się za spadkobiercę tradycji

ogromny wpływ na świat duchowy

i brzmienie ideowe całej wystawy.

szlachty galicyjskiej i inteligencji twór-

przyszłego mistrza, na jego ukształ-

Niejednokrotnie, M. Kyprian głębiej

czej XIX-wiecznego oraz przedwo-

towanie artystyczne i intelektualne.

rozumiał ideę spektaklu, niż reży-

jennego Lwowa. Jest to prawdziwy

Pochodziła ze znanej ziemiańskiej

ser – i reżyseria podążała śladami

„ostatni Galicjanin” – żywy przedsta-

rodziny Winiarskich. Babcia arty-

scenografii! W dorobku twórczym

wiciel społeczności, którą rujnowały

sty, Maria Winiarska z Horodyskich,

lwowskiego artysty są setki, a nawet

wojny, gnębili sowieci i hitlerowcy,

była spokrewniona z rodzinami

tysiące scenograficznych interpretacji

niszczyły nacjonalizmy, szowinizmy

Lanckorońskich, Czartoryskich, Ma-

Wystawa projektów scenograficznych Kypriana

znanych spektakli – klasyki ukraiń-

i internacjonalizmy.

kowieckich, Dzieduszyckich, Skib-

od gości – działaczy kultury i sztuki

fundatora. Po II wojnie światowej

skiej, polskiej, rosyjskiej, światowej,

Do tak wybitnej osobistości, jaką

niewskich, Wolańskich, etc. Wśród

lwowskiej, przedstawicieli administra-

jednak, władza sowiecka zarządziła

jak również współczesnych autorów

jest Myron Kyprian, podchodzę z

krewnych M. Kypriana po linii babci,

cji miejskiej i obwodowej, kolegów z

by go wyrzucić i zniszczyć.

(O. Kornijczuka, M. Zarudnego, M.

dyktafonem w ręku. Nie chcę cze-

był znany polski malarz Franciszek

Teatru im. M. Zańkowieckiej, ect. Wie-

Od wielu lat M. Kyprian walczy

Stelmacha, O. Olesia, A. Gonczara,

goś pomylić lub zapomnieć. Pomocą

Horodyski i jego córka – rzeźbiarka

lu zdziwił jednak wybór prac artystycz-

o realizację jeszcze jednego swego

L. Kostenko). Przez wiele lat Myron

służy mi też książka autobiograficz-

prof. Jadwiga Horodyska.

nych pokazanych na wystawie. Były

projektu – o powstanie we Lwowie

Kyprian współpracował i współpracu-

na artysty pod wymownym tytułem

Młody M. Kyprian dorastał w po-

tu wprawdzie projekty scenografii do

muzeum teatru. Ma się ono mieścić

je ze znanymi lwowskimi reżyserami

„Wszystko w przeszłości…”. Trady-

wojennym Lwowie, w atmosferze ra-

szeroko znanych sztuk teatralnych.

w pałacu hrabiów Bielskich przy ul.

– A. Rotensztainem, O. Ripko, B. Tia-

cja rodzinna świadczy o tym, iż pro-

dzieckiej szkoły, później radzieckiej

Zajmowały one jednak miejsce

Kopernika 40, czyli we współcze-

gno, B. Romanyckim, F. Strygunem,

toplastą rodu Kyprianów w Galicji był

Akademii Sztuk Pięknych i teatrów

dość skromne. Tym razem, Myron

snym Domu Nauczyciela. Muzeum

Z. Chrzanowskim, znanymi kompo-

włoski książę Borch, który osiedlił się

radzieckich, jak również w atmosfe-

Kyprian pokazał dzieła bardzo pry-

byłoby wspaniałą placówką kultu-

zytorami – A. Kos-Anatolskim, B. Ja-

na tych ziemiach w XIV wieku. Tytuły

rze rodzinnego domu i w otoczeniu

watne, poświęcone rodzinie i krew-

ralną, gdzie można byłoby poznać

niwskim, I. Bilozirem, W. Iwasiukiem,

obce nie były uznawane w Króle-

nastawionych krytycznie wobec wła-

nym. Doprawdy, było to całe drzewo

historię teatru lwowskiego od Woj-

wybitnymi aktorami – L. Kadyrową,

stwie Polskim, więc potomnym zo-

dzy kolegów-Ukraińców. Ogromne

genealogiczne, tylko w obrazach.

ciecha Bogusławskiego do dnia dzi-

T. Litwinenko, B. Kozakiem, B. Lubar-

stał jedynie herb rodowy. Z czasem,

znaczenie dla jego wychowania miał

Przypomnijmy więc pochodze-

siejszego. Na scenie zaś tego pa-

tem, B. Stupką, L. Krywicką etc.

rodzina zmieniła również nazwisko,

stosunek do Kościoła katolickiego,

nie naszego jubilata, który jest po

łacu-muzeum występowałby nadal

Z inicjatywy Myrona Kypriana za-

które pochodzi od imienia jednego

prześladowanego w tamtych cza-

prostu „chodzącą encyklopedią” hi-

Polski Teatr Ludowy. Z tym projek-

łożono Muzeum Teatru im. M. Zań-

z Borchów-Cypriana. Kyprianowie

sach we Lwowie. Wielkimi autoryte-

storii nie tylko swojej rodziny, ale ca-

tem, artysta obił progi wielu urzęd-

kowieckiej. Dzięki jego zaangażowa-

byli rodem greckokatolickim. Był

tami byli dla niego proboszcz katedry

łej szlachty galicyjskiej. Ludzi tego

ników i lwowskich instytucji. Kiedyś

niu wykonano też i ustawiono w te-

to ród herbowy, szlachecki, w XIX

rzymskokatolickiej Rafał Kiernicki

gatunku i pochodzenia nie spotkasz

mer W. Kujbida nawet obiecał…

atrze medalion hrabiego Stanisława

w. szeroko rozgałęziony po całej

i biskup grekokatolicki Wołodymyr

„w nasz czas” na ulicach Lwowa. M.

Z okazji 80-lecia, lwowski artysta

Skarbka. Przypomnijmy, że gmach

Galicji, spokrewniony z wieloma

Sterniuk. Znał ich osobiście. Kształ-

Kyprian jest powiązany dalszym czy

zorganizował wystawę swego do-

obecnego Teatru im. M. Zańkowiec-

znanymi rodami arystokracji. Było

towanie mentalności i światopoglą-

bliższym pokrewieństwem prawie z

robku twórczego. Przeprowadzono

kiej powstał w 1842 r. dzięki stara-

w nim wielu znanych duchownych,

dów młodego M. Kypriana nie moż-

każdym znanym rodem galicyjskim.

ją w salach Ukraińskiego Muzeum

niom i mecenatowi hr. S. Skarbka.

pisarzy, kompozytorów, polityków,

na sobie wyobrazić bez atmosfery

Całe życie artysty obraca się wo-

Narodowego. Na otwarciu roiło się

W foyer teatralnym stanął pomnik

organizatorów życia kulturalnego i

lwowskich domów jego ciotek Ho-