27

Kurier Galicyjski * 29 października – 15 listopada 2010

postawiony warunek, że musi wstąpić

W tych trudnych warunkach więk-

nika udawało się jednak dojść do god-

wą zamkniętą. Upamiętnienie budzi

z „Energopolu” przy różnych robotach

do partii, był dla niego nie do przyjęcia.

szość prac udało się jednak wykonać.

nego ich upamiętnienia. W jednym z

konflikty. Jak ostre, widać na przy-

porządkowych („Pierwsza brygada”),

Ze studiów doktoranckich zrezygno-

Niewątpliwie, pomogła w tym historycz-

wywiadów telewizyjnych A. Przewoź-

kładzie Cmentarza Orląt Lwowskich.

inni pod kierownictwem prof. A. Kola

wał, bo miał już na utrzymaniu żonę

na pielgrzymka w duchu pojednania na

nik zaznaczył, że podobnych, lecz

A do niedawna – Katynia, Charkowa,

z Torunia uczestniczyli w ekshumacji

i małą córeczkę, a ze stypendium dok-

Ukrainę Ojca Świętego Jana Pawła II

nieuporządkowanych grobów jest po-

Miednoje”.

szczątków po wschodniej stronie muru,

toranckiego nie dało się ich utrzymać.

25-27 czerwca 2001 r. W przededniu wi-

nad tysiąc; w tej liczbie również groby

Oczekując na decyzję strony

zbudowanego po II wojnie światowej.

zyty Papieża do Lwowa wszystkie ulice i

ofiar Września.

Pomagano również konserwatorom prof.

Jego głęboka wiedza historyczna

ukraińskiej co do Cmentarza Orląt, w

nawet chodniki, prowadzące ku Cmenta-

Każdy numer Biuletynu poprzedzo-

J. Smazy zASPw Warszawie oraz kamie-

pomagała w licznych negocjacjach na

1997 r. pisał: „Osobiście również mam

rzowi Orląt przekopano (rzekomo w celu

ny był listem Andrzeja Przewoźnika do

niarzom z firmy K. Furmanka z Daleszyc.

różnych poziomach. Prezes jednego

nadzieję, że doświadczenia z budową

Czytelników. W jednym z nich (nr 3/20

remontu). Pomimo tego, słowa Papieża

Ten duchowy zryw niestety nie

z polskich towarzystw, zaproszony do

cmentarzy ukraińskich w Polsce (…)

z 2001 r.) można przeczytać: „Światem

usłyszano: „Czas już oderwać się od

trwał długo. Już we wrześniu w prasie

Ratusza lwowskiego, gdzie odbywa-

będą także ważnym czynnikiem przy

wstrząsnął zamach terrorystyczny z

ły się kolejne pertraktacje w sprawie

bolesnej przeszłości! Chrześcijanie

ukraińskiej nasiliły się artykuły, w któ-

podejmowaniu decyzji przez władze

11 września. Reakcja Polaków na to

Cmentarza Orląt, później powiedział:

obydwu narodów muszą iść razem w

rych przeciwstawiano się rekonstruk-

Lwowa. Że po obu stronach symbo-

wydarzenie pokazała, że nasze społe-

„Mnie nie wystarczyło słów, argumen-

imię jednego Chrystusa. Niech dzięki

cji Cmentarza (np.: „Wy nam panteon,

licznej „barykady” znajdą się ludzie

czeństwo nie jest aż tak skomercjalizo-

tów”. Owszem, na historii trzeba się

oczyszczeniu pamięci historycznej,

my wam pikiet” – dziennik „Postup” z

odważnie patrzący w przyszłość, któ-

wane, jak się to powszechnie ocenia.

znać. A wiedzę tę posiadał Przewoźnik.

wszyscy będą gotowi stawiać wyżej to

dnia 18 września 1998 r.). O obowiąz-

rzy podejmując decyzję, pozostawią

Doceniane są także wartości, których

Niestety walka, prowadzona z prze-

co jednoczy, niż to co dzieli”.

kach Ukrainy wobec Konwencji Ge-

na boku zadawnione spory i wzajemne

nie da się ująć w kolumny cyfr”. Słowa

ciwnej strony „barykady”, była skierowa-

Miejmy nadzieję, że figury kamien-

newskich nie pisało się, ale w redak-

uprzedzenia. Zamknięcie sporu wokół

te zachęcają do optymizmu…

na nie tylko przeciwko pomnikom, ale

nych lwów, skradzione niegdyś spod

cjach gazet można było dowiedzieć

Cmentarza Orląt będzie bez wąt-

Jeden z dwóch kamiennych

lwów, skradzionych spod Łu-

ku Chwały

W tle Requiem Mozarta

Mały i skromny gabinet sekretarza

generalnego Rady OPWiM przy ul.

„Pierwsza brygada” przy odkopywaniu muru od strony za-

Wspólnej 3, z biblioteczką pełną ksią-

chodniej, 1998 r.

żek, zdobił portret Mozarta, jednego z

Łuku Chwały, przestaną być wykorzy-

ulubionych kompozytorów Andrzeja

stywane wbrew tradycji chrześcijańskiej,

Przewoźnika. Uwielbiał również mar-

a będą zwrócone Orlętom Lwowskim.

sze wojskowe.

Andrzej Przewoźnik nie znosił

kłamstwa. Pamiętne są jego starania

„Przeszłość i Pamięć”

Biuletyn „Przeszłość i Pamięć”,

o sprostowanie nieodpowiedniego

kwartalnik wydawany przez Biuro

artykułu o Cmentarzu Orląt w pewnej

Rady OPWiM dokładniej odzwier-

gazecie. Pozostaje to dla Polaków ze

ciadla działalność tej instytucji. Prze-

Lwowa znamienne.

Dziadek autora Kazimierz Niewiński,1947 r.

woźnik był długoletnim redaktorem

Pomimo podporządkowania RO-

pienia aktem, który przyczyni się do

się, że tematem Cmentarza zajmują

naczelnym tego wydania o charak-

PWiM Rządowi RP, Przewoźnik czę-

budowy dobrych stosunków nie tylko

się dziennikarze rubryki politycznej.

terze naukowym i sprawozdawczym

sto mówił: „W wielu sprawach muszę

pomiędzy władzami obu naszych na-

W październiku Rada Miejska

(nakładem 1000 egz.).

współpracować z Kancelarią Prezy-

rodów, ale przede wszystkim między

Lwowa podjęła uchwałę „(…) Spowo-

Oprócz dokumentów w prowa-

denta”. Tak było za czasów prezyden-

narodami, zwykłymi ludźmi”.

dować wstrzymanie dalszych prac re-

dzonych sprawach oraz listów do RO-

tury A. Kwaśniewskiego i również pre-

Podczas długiego oczekiwania

nowacyjnych…”. Uchwała ta przekreśliła

PWiM, Biuletyn okazjonalnie prezen-

zydentury Lecha Kaczyńskiego. Stał

odbudowy tego Cmentarza, Przewoź-

dotychczasowe negocjacje, polskie

tuje artykuły o tematyce historycznej

na stanowisku, że relacje Polski i Rosji

nikowi nawet zarzucano małą efek-

ustępstwa, kompromisy i uzgodnienia.

rzetelnie przygotowane, o wartości

unormują się dopiero wtedy, gdy rodzi-

tywność pracy. Pozostawał jednak

W tym samym czasie, kilkakrotnie zde-

referatów naukowych. Autorami tych

ny pomordowanej inteligencji poznają

człowiekiem stanowczym, takim, któ-

wastowano wśród białego dnia i w

wspaniałych opracowań są współpra-

los swoich bliskich. Mówił o tym m.in.

ry konsekwentnie dąży do porozumie-

świetle kamer TV centralną mogiłę

cownicy ROPWiM tacy jak: Jolanta

w radiu: „To nie są już ludzie starsi. To

nia, ale zna granice kompromisu.

Pięciu Żołnierzy z Persenkówki. „Nie-

Adamska, Ewa Ziółkowska, inni.

młodzież, która posługuje się Interne-

Montaż płyty na mogiłę pię-

Rok 1998 był przełomowym w

znani sprawcy” zostali nieukarani…

Z rubryki „Półka księgarza” można

tem, wnuki chcą poznać losy rodziny”.

ciu Nieznanych Żołnierzy

dziejach Cmentarza Orląt, gdyż po

Na początku 1999 r. Andrzej Prze-

również dowiedzieć się o nowych książ-

Po 10 kwietnia br. w Smoleńsku

przede wszystkim przeciwko ludziom,

wygraniu  przetargu,  ogłoszonego

woźnik przedłużył intensywne nego-

kach, wydanych dzięki wsparciu finan-

ktoś anonimowo kilkakrotnie skorzystał

którzy pragnęli te pomniki odremon-

przez ROPWiM, na jego odbudowę

cjacje w Kijowie. W marcu tegoż roku

sowemu ROPWiM. Są to przeważnie

z karty kredytowej Andrzeja Przewoź-

tować. Ukraińcom, uczestnikom tego

powróciła firma „Energopol”. 25 lipca

w Warszawie podpisano kolejny proto-

wydania, dotyczące wydarzeń, które nie

nika, znalezionej na miejscu katastrofy.

remontu, wprost grożono, przeciwko

1998 r. w Ratuszu Lwowskim podpi-

kół porozumienia między Rządem RP

znalazły dotychczas należytego miej-

Trudno zrozumieć cel tego złodziejstwa

Polakom stosowano metody bardziej

sano odpowiedni protokół. Uzgodnio-

i Rządem Ukrainy.

sca w literaturze historycznej. Wśród

– nędza, pokusa, prowokacja?

wyrafinowane. Dyrektora kontraktu

no m.in.: zwrócenie na poprzednie

W maju, w przededniu szczy-

obecnie już znanych wydań, można przy-

Zresztą osoba, która zamówiła

„Energopolu” Jana W. Wingralka nie-

miejsca kamiennych figur lwów z

tu siedmiu państw europejskich we

pomnieć o tak solidnych opracowaniach,

Requiem Mozartowi, była też do pew-

potrzebnie wywoływano do prokuratury

umieszczeniem na obu tarczach godła

Lwowie prezydenci Polski i Ukrainy

jak np. „Świątynie Wołynia” (L. Popek,

nego czasu osobą anonimową, odpo-

przez telefon: „Stawiać się natychmiast!”.

Polski i treść napisów na mogile Pięciu

złożyli kwiaty pod pomnikiem Siczo-

Lublin, 1997 r.), „Armia Krajowa” (red.

wiednio ukrytą pod płaszczykiem…

Polaków ze Lwowa, którzy ochotniczo

Nieznanych Żołnierzy z Persenkówki

wym Strzelcom i na Cmentarzu Orląt.

K. Komorowski, Warszawa, 1999 r.), czy

W zespole lwowskiego To-

zgłosili się do remontu Cmentarza naj-

tj. „Nieznanym żołnierzom polskim

Ponownie nie obeszło się bez incy-

„Ludobójstwo dokonane przez nacjona-

warzystwa Opieki nad Gro-

pierw poniżono do poziomu żebraków,

poległym w walce o niepodległość

dentu. „Nieznani sprawcy” tuż przed

listów ukraińskich na ludności polskiej

bami Wojskowymi powstała

a później oskarżano o zarobkowanie.

Rzeczypospolitej Polskiej”, zamiast

uroczystością ułożyli płytę z niewła-

Wołynia 1939-1945” (Wł. Siemaszko,

idea upamiętnienia zasług

Próbowano również podważyć autorytet

historycznego napisu „Nieznanym bo-

ściwą wersją tekstu na grobie Pięciu

Ewa Siemaszko, Warszawa 2000 r.).

Andrzeja Przewoźnika przez

A. Przewoźnika, a nawet domagano się

haterom poległym w obronie Lwowa

Żołnierzy z Persenkówki.

Tematy niektórych z nich niestety

zamieszczenie odpowiedniej

usunięcia go ze stanowiska sekretarza

i ziem południowo-wschodnich”.

do dziś budzą kontrowersje na Ukra-

tablicy w kaplicy Cmentarza

ROPWiM. W tym celu wystosowano list

Polacy ze Lwowa uwierzyli wtedy

inie. Dotyczy to upamiętnienia miejsc

Osobowość apolityczna

Orląt Lwowskich.

od nieznanego dotąd Prezydium Naro-

w życzliwość strony ukraińskiej. Wielu

Andrzej Przewoźnik nie należał

zagłady polskiej ludności cywilnej ta-

Korzystając z okazji i życzliwości

dowo-Patriotycznego Bloku (obwodu

z nich zgłosiło się wtedy ochotniczo do

do żadnej partii politycznej. Oceniano

kich, jak np. Pawliwka (d. Poryck) czy

„Kuriera Galicyjskiego”, przekazuję tę

lwowskiego) z dnia 30.06.1999 r. do pre-

prac przy odbudowie Cmentarza. Jedni

go jako państwowca i naukowca. Po

Huta Pieniacka. Dzięki dyplomatycz-

propozycję Czytelnikom, wspieram ją

zydenta RP (podpisów nie ujawniono).

pracowali jako pomocnicy fachowców

studiach chciał zostać na uczelni, ale

nym zdolnościom Andrzeja Przewoź-

osobiście i proszę o wsparcie.