powrót z niepamięci

29

Kurier Galicyjski * 29 października – 15 listopada 2010

WysTaWa FoToGraFiczNa dzieŁ

JURiJ SMiRNOW

LudWika GroNoWskieGo

tekst i zdjęcia

Pasjonaci zmieniają świat,

czynią go ciekawszym. Sku-

piają dookoła siebie ludzi żąd-

nych czegoś nowego i niezwy-

kłego. Są to ludzie kreatywni.

To dzięki nim świat wzbogaca

się duchowo i staje się pięk-

niejszy. Również ich otoczenie

wyrywa się z codzienności

spraw drobnych, małostko-

wych. Pasjonaci otwierają

przed sobą horyzonty, prze-

pełnia ich bezinteresowna ini-

cjatywa i entuzjazm. Niestety,

takich ludzi zawsze było mało

i wciąż brak. Życie ich jest

często zbyt krótkie, bo spalają

się dla idei i dla innych osób.

Są niezwykle utalentowani.

Jedną z takich osób był Ludwik

Gronowski. W latach 1930-39 był

on nauczycielem geometrii wykreśl-

nej, algebry i rachunków w Liceum

Krzemienieckim. Natomiast według

swych zainteresowań był niezwykle

interesującym artystą fotografikiem.

Swymi pracami w błyskawicznym

tempie zdobył uznanie w środowi-

sku polskich artystów. Prace tego

nauczyciela z dalekiego kresowego

Krzemieńca, były prezentowane na

licznych wystawach w wielu miastach

świata, na przykład w: Mediolanie,

Londynie, Paryżu, Antwerpii (Belgia),

Pradze, Wiedniu, Béthume (Francja),

Philadelfii (USA), Chicago, Nowym

Yorku i in. Dzięki jego pracom wielu

ludzi w wielu krajach odkryło dla sie-

bie Polskę i Krzemieniec.

Ludwik Gronowski był również

sportowcem, animatorem życia spor-

towego wśród krzemienieckiej mło-

dzieży. Bardzo lubił motocykle, brał

Dyrektor Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej Mariusz

nawet udział w wyścigach. Intere-

Olbromski (od lewej) oraz konsulowie RP we Lwowie Andrzej

sowało go też modelarstwo lotnicze

Hanna Zbirochowska-Kościa (pierwsza od prawej) i Hanna

Drozd (na pierwszym planie) i Marcin Zieniewicz

i szybownictwo, jak również narciar-

Gronowska-Szaniawska – córka Ludwika Gronowskiego

stwo. W 1934 r., w ciągu jednego roku

wydarzenie, jedno z tych, które nie

stawach krajowych i zagranicznych,

tkań” Bożena Rafalska, z którą od

wie. Dopiero później zobaczy tę wy-

zorganizował budownictwo szybowi-

tylko zbliżają ze sobą dwa bratnie na-

także tu we Lwowie na wystawie w

lat współpracujemy. Fotografii L.

stawę Warszawa. Hanna Gronowska-

ska w Kulikowie – wsi między Pocza-

rody, lecz też wskrzeszają pamięć o

1936 roku. Wojna nie tylko oberwa-

Gronowskiego nie jest wiele, zrozu-

Szaniawska uzyskała też wsparcie

jowem, a Krzemieńcem. Zbudowano

starym Krzemieńcu, jego historii, jego

ła jego życie, przekreśliła też jego

miałem to dopiero po zakończeniu

finansowe Fundacji Pomoc Polakom

hangary, no i oczywiście szybowce.

ludziach. Jednym z tych ludzi był mój

cały dorobek artystyczny. Fotografie

komponowania ekspozycji, jednak

na Wschodzie. Patronem honorowym

Organizował i prowadził kurs szy-

ojciec, kurator Czarnocki, jak również

Gronowskiego mają również wartość

każda jest dziełem wysokiej klasy.

przedsięwzięcia wystąpił Konsulat

bownictwa. Przed wojną narciarstwo

Ludwik Gronowski. Reżim sowiec-

dokumentacyjną życia miasta Krze-

Do ulubionych jego technik należał:

Generalny RP we Lwowie.

było w Krzemieńcu bardzo popularne.

ki zrobił wszystko, żeby na zawsze

mieńca i jego mieszkańców. Wystawa

brom, bromolej, carbo i przetłok.

Wystawa ta była w jakimś sensie

Była skocznia, odbywały się zawody

wykreślić ich imiona i imiona wielu in-

składa się z trzech części: portrety,

- H. Gronowska-Szaniawska jest

ostatnim, końcowym akordem kolejne-

z biegu, w których brał czynny udział

nych wspaniałych ludzi z historii kraju,

życie codzienne Krzemieńca i życie

prawdziwą strażniczką pamięci swego

go spotkania przedstawicieli inteligen-

nasz bohater. II wojna światowa prze-

z historii Krzemieńca. Na szczęście

osobiste. Bliskie mi są dwa zdjęcia

ojca – mówił konsul Andrzej Drozd.

cji ukraińskiej i polskiej w Krzemieńcu

rwała jednak jego natchnioną pracę.

jest to rzeczą niemożliwą – prawdę,

– „Powitanie Nowego Roku” i „Bal

Dawne fotografie mają to do siebie, że

pod hasłem „Dialog dwu kultur”. Za-

W 1942 r. nielegalnie przedostał się

wspaniałe uczynki zapomnieć nie

sylwestrowy 1939 roku”. Moi rodzice

należy je traktować w dwóch płaszczy-

znaczymy, że jednym z organizatorów

z Krzemieńca do Generalnego Gu-

można, one żyją wiecznie. O tym

są młodzi, uśmiechnięci. Był to ostat-

znach. Z jednej strony jest to materiał

tych spotkań jest M. Olbromski. Wśród

bernatorstwa i znalazł schronienie na

świadczy obecna wystawa fotografii.

ni bal w ich życiu. W sali trzeciej są

dokumentalny, dzięki któremu można

gości z Polski zobaczyliśmy wielu sta-

kielecczyźnie. Działał w partyzantce.

zdjęcia poświęcone sportowi. Mój

poznać czas, wydarzenia, ludzi, hi-

rych przyjaciół „Kuriera”, jak redaktora

W zimowych warunkach nabawił się

Gośćmi honorowymi wystawy

ojciec jeździł na motorze, uprawiał

storie. Z drugiej strony to świat zatrzy-

Janusza Wasylkowskiego z Warsza-

ciężkiej choroby i zmarł w kwietniu

byli: przedstawiciele Konsulatu Ge-

narciarstwo. Tegoroczne spotkanie z

many na zawsze w kadrze obiektywu.

wy. Na spotkanie z inteligencją ukra-

1945 r. Żył zaledwie 41 lat! Większość

neralnego RP we Lwowie Andrzej

Krzemieńcem wywarło na mnie silne

Ten świat nadal istnieje właśnie dzięki

ińską i otwarcie wystawy we Lwowie

fotografii Ludwika Gronowskiego za-

Drozd, Marcin Zieniewicz i Jacek Żur;

wrażenie. Razem z rektorem Instytutu

tym zdjęciom. Jest to pomost pomię-

przyjechały z dalekiego Londynu

ginęła w czasie wojny, a jego dorobek

prezes Federacji Organizacji Polskich

Pedagogicznego myślimy o zorgani-

dzy przeszłością a teraźniejszością.

pani Hanna Zbirochowska-Kościa z

obecnie jest niemal całkiem nieznany.

na Ukrainie Emilia Chmielowa; przed-

zowaniu muzeum fotografii, w jednej

Powrót starej fotografii jest teraz

domu Czarnocka, córka ostatniego

Jako artysta był zapomniany. Próżno

stawiciele Towarzystwa Kultury Pol-

z sal dawnego Liceum Krzemieniec-

bardzo popularny. Takie podejście

przedwojennego kuratora Liceum

szukać jego nazwiska w obecnych

skiej Ziemi Lwowskiej; przedstawicie-

kiego. W tej sali odnaleziono bardzo

to artyzm, literatura faktu. Fotografie

Krzemienieckiego i jej córka Krysty-

opracowaniach dotyczących polskiej

le Lwowskiego Związku Fotografików

ciekawe freski, należy je odnowić.

Ludwika Gronowskiego przyciągnę-

na Kościa-Dumas.

przedwojennej fotografii. W archiwum

Zawodowych.

Korespondent KG spotkał się

ły mój wzrok ogromnym artyzmem,

Niewielkie sale Foto-Galerii Wa-

rodzinnym zachowało się zaledwie 50

również z H. Zbirochowską – Kością,

dbałością o światło, o kontrast, o

syla Pyłypiuka były po brzegi wypeł-

prac artysty, które były prezentowane

Serdecznie chcemy podzięko-

córką ostatniego kuratora polskiego

kompozycję fotograficzną. Cieszę się

nione gośćmi:

na wystawach przed wojną. Trudną

wać wszystkim, kto przyczynił do or-

Liceum Krzemieńskiego i jej córką K.

bardzo, że konsulat Polski we Lwowie

- Wystawę przygotowała urocza

sprawę powrotu L. Gronowskiego do

ganizacji fotografii artystycznych L.

Kością-Dumas.

mógł się przyczynić do zorganizowa-

kobieta, córka L. Gronowskiego, pani

wielbicieli fotografii podjęła jego cór-

Gronowskiego. Są to: Muzeum Ziemi

- Jestem zachwycona atmosfe-

nia tej wystawy.

Hanna Gronowska-Szaniawska. Jej

ka Hanna Gronowska-Szaniawska,

Przemyskiej, które zajęło się prak-

rą tej wystawy, tego spotkania we

- Urodziłam się w Krzemieńcu –

ojciec jest naprawdę wybitną i orygi-

która mieszka w Warszawie. To dzięki

tyczną organizacją wystawy; redak-

Lwowie – powiedziała Zbirohowska-

mówiła H. Gronowska-Szaniawska –

nalną osobistością – powiedział, wła-

jej entuzjazmowi, wystawa stała się

cja gazety „Lwowskie Spotkania” na

Kościa – tyle osób wyraziło chęć

Jestem szczęśliwa, że miałam takie-

ściciel Foto-Galerii Wasyl Pyłypiuk,

możliwa. Udało się jej zainteresować

czele z Bożeną Rafalską; ukraińskie

pomocy w organizacji tej wystawy

go wspaniałego ojca, który miał tyle

otwierając wystawę Żył on tak krót-

twórczością ojca również dyrektora

organizacje artystyczne i Lwowski

i tyle osób przyszło na jej otwarcie.

zainteresowań, który działał nie tylko

ko, ale zdążył zrobić tak wiele. Jest

Muzeum Ziemi Przemyskiej Mariusza

Związek Fotografików Zawodowych;

To prawdziwe święto Krzemieńca we

dla siebie, ale z myślą o innych, o mło-

to postać zapomniana, którą dziś na

Olbromskiego. Jest on przyjacielem

Wasyl Pyłypiuk – znany artysta-foto-

Lwowie. Piękno, artyzm fotografii dla

dzieży. Uczył matematyki, ale wśród

nowo odkrywamy. Lwów odkrył i oce-

Krzemieńca, organizatorem wielu

grafik i właściciel Foto-Galerii; rektor

mnie osobiście to Krzemieniec moich

młodzieży był bardziej rozpoznawany

nił Gronowskiego jeszcze w marcu

polsko-ukraińskich przedsięwzięć kul-

Uniwersytetu  Pedagogicznego  w

czasów, mojej młodości. Krzemie-

jako animator życia sportowego, mo-

1936 r. na XVI Wystawie Fotografii

turalnych na ziemiach kresowych. Nic

Krzemieńcu, kontynuującego tradycje

niec, który pamiętam. Organizowane

delarstwa lotniczego, szybownictwa,

Polskiej. Od razu porozumieliśmy się

dziwnego więc, że pierwsza powojen-

dawnego Liceum Krzemienieckiego;

w Krzemieńcu spotkanie inteligencji

sportu motorowego i narciarstwa.

z panią Hanną co i jak trzeba zrobić

na wystawa fotografii artystycznych

dyrektor Muzeum Juliusza Słowac-

polskiej i ukraińskiej w ramach projek-

Kochał fotografię artystyczną. Talent

i pokazać. Bardzo pomogła nam w

L. Gronowskiego odbyła się właśnie

kiego w Krzemieńcu.

tu „Dialog dwóch kultur” to prawdziwe

jego został doceniony na wielu wy-

organizacji redaktor „Lwowskich Spo-

w Przemyślu. Druga zaś – we Lwo-