nie było nas, był las

28

17 grudnia 2010 – 13 stycznia 2011 * Kurier Galicyjski

pokucka Troja – niezWykŁe dzieje

poLskiej Wsi śWięTy j zeF na pokuciu

Historia tego miejsca

jest niezwykła

Choć sięga zaledwie końca XIX

Przez następne cztery dziesię-

stulecia, przypomina dzieje pierw-

ciolecia wysiłkiem mieszkańców wieś

szych amerykańskich osadników.

bardzo się rozbudowała. To było już

Na początku lat osiemdziesiątych

prawie miasteczko. Miejscowość liczy-

dziewiętnastego stulecia szumiały

ła 386 domów. Była siedmioklasowa

tu jeszcze lasy, dając zatrudnienie

szkoła, ochronka, Dom Ludowy ze

przy wyrębie drzew, a także w wy-

MARCiN ROMER

sceną teatralną, piwiarnia, kręgielnia,

rastających, jak grzyby po deszczu,

tekst i zdjęcia

poczta i parę sklepów. Także kuźnie

tartakach. Wtedy właśnie narodziła

i kilka warsztatów rzemieślniczych.

się idea wykupu karczowanych te-

Najpierw zobaczyliśmy…

Była też remiza strażacka i Kółko

renów z rąk właściciela miejsco-

niedźwiedzia

Rolnicze. Wybrukowano dwie główne

wych latyfundiów. Utworzono Ko-

Smutny stał, kiwając się na boki, w

ulice: Warszawską i Bródki. Wybudo-

mitet Wykupu i Osiedlenia, na czele

żelaznej klatce, postawionej nie dalej

wano mostki nad wijącą się przez wieś

jakiego stanął kołomyjski proboszcz

niż dziesięć metrów od ruchliwej szosy

rzeczką Kołomyjką. Powstał też miej-

– ksiądz Karol Przyborowski. Celem

Stanisławów – Kołomyja. Obok klatki,

scowy cmentarz.

komitetu było zdobycie funduszy na

z piskiem opon zatrzymywały się kolej-

Nad okolicą górowała 50 metro-

zadatkowanie kupna terenu, prze-

ne stare „żiguli” i nowe lanosy. Smutny

wa wieża neogotyckiego kościoła,

znaczonego do sprzedaży i poprzez

miś „reklamował” stojącą opodal sma-

budowę jakiego ukończono jeszcze w

ogłoszenia w pismach zwrócenie

żalnię ryb. Ryb nie jedliśmy.

Kościół w Otynii

1912 roku.

się do ludności Pokucia o pomoc

W Otynii, leżącej gdzieś w po-

łowie trasy do Kołomyi, porzucamy

przyzwoitą asfaltową szosę, skręca-

jąc w gruntową drogę, wiodącą do wsi

Hołosków. To tu pod koniec pierwszej

połowy XVIII stulecia przyszedł na

świat poeta Franciszek Karpiński, au-

tor „Filona i Laury” i dotąd śpiewanej

kolędy „Bóg się rodzi”. Czasy małego

Karpińskiego pamięta w Hołoskowie

jedynie stary dąb, stojący na skraju

urwiska, w które przechodzi piękna

Szkoła i ochronka

Ciekawostką może być fakt, że

finansową. Komitet chciał wzmoc-

do budowy kościoła, w kwocie sze-

nić ludność polską, porozrzucaną po

ściu tysięcy złotych reńskich, dołożył

wioskach ruskich, w jakich stanowiła

Smutny miś

Neogotycki kościół wsi Święty Józef

się sam Najjaśniejszy Pan – cesarz

ona mniejszość i poczynała się wyna-

austriacki Franciszek Józef.

radawiać. Wkrótce zaczęli napływać

osadnicy z całej Galicji, w tym przelud-

nionych obszarów Rzeszowszczyzny i

Nie ominęła mieszkańców

ziemi krakowskiej. Wśród miejscowej

wsi Święty Józef

ludności ruskiej nazywano ich Mazu-

ni jedna zawierucha dziejowa

W czasie I wojny światowej front

rami.

sześciokrotnie przechodził przez tere-

Chłopi zasiedlający nowe ziemie,

ny wsi. Większość mężczyzn została

starali się ,w pocie czoła przeobrazić

zmobilizowana i poszła na wojnę. Część

nieużytki w urodzajne pola. Jednocze-

z nich trafiła na front włoski. Dwunastu

śnie zawiązywały się liczne przyjaźnie.

wstąpiło do Legionów Polskich.

Nawzajem sobie pomagano i doradza-

We wsi pozostały prawie same

no. Ukraińscy chłopi sprzedawali lub

kobiety, starcy i dzieci. Rosjanie, jacy

wymieniali swoje tkackie wyroby na

okopali się we wsi, dopuszczali się

płody ziemi. Niemcy służyli rzemio-

gwałtów i grabieży. Po odzyskaniu

słem.

przez Polskę niepodległości, więk-

Ksiądz Karol Przyborowski opra-

szość żołnierzy, tym razem już w Woj-

cował plan sytuacyjny wsi i przedsta-

i to z niego (kościoła) zostało

sku Polskim wzięła udział w wojnie

wił geometrze w celu podziału całego

Dąb Karpińskiego w Hołosko-

polsko-bolszewickiej.

za sobą, stojący przy prawym skraju

wykupionego obszaru. Jego autorytet

wie

Po podpisaniu traktatu pokojowe-

drogi budynek dawnej niemieckiej

był niezaprzeczalny u przedstawicieli

go w Rydze, po ponad sześcioletnim

„kirchy”. Świeżo odnowiony, dawny

wszystkich mieszkających na tym te-

malownicza polana. Dąb, zwany przez

okresie zawieruchy wojennej, powo-

kościół protestancki, wystawiony tu

renie narodowości.

miejscowych „Karpińskim”, trzyma się

łani pod broń mieszkańcy wsi Świę-

na rok przed I wojną światową przez

Choć trudności nie brakowało,

całą siłą swych korzeni brzegu urwi-

ty Józef mogli już wrócić do swych

żyjących tu wówczas od paru pokoleń

powstająca osada rozwijała się nie-

ska, jakie zachłannie co rok pożera

domów. Niestety nie wszystkim było

„kołomyjskich Niemców”, po jakich

zwykle dynamicznie.

polanę centymetr po centymetrze. Ile

to dane. Na polach bitew na zawsze

i śladu nie zostało, przetrwał w nie-

mu jeszcze siły stanie...?

pozostało ich ponad dwudziestu.

zmienionej architektonicznej formie

W 1900 roku, z inicjatywy

Znów pierwszą potrzebą było

wszystkie burze dziejowe. Dziś pełni

mieszkańców,

My musimy dotrzeć dalej,

zagospodarowanie ziemi, która czę-

rolę cerkwi grekokatolickiej. Droga

wieś nazwano Święty Józef

w głąb pokuckiego interioru

ściowo leżała odłogiem. Nie było

wije się pod górę. Na szczycie wy-

Podobno nazwę podpowiedział

Błotnista droga staje coraz trud-

narzędzi, nasion, koni i bydła. Ciężka

sokiego „horbu” stoi olbrzymi suchy

sam arcybiskup lwowski Józef Bilczew-

niej przejezdna. Mijamy rozłożone

praca dawała jednak efekty i pomału

dąb, jakby dekoracja do filmu grozy.

ski, (beatyfikowany w roku 2001 pod-

wzdłuż niej wsie. Po niespełna sied-

sytuacja poczęła się poprawiać. Znów

To wskazany nam znak orientacyjny.

czas wizyty Jana Pawła II we Lwowie,

miu kilometrach, przejechanie których

można było podziwiać ciągnące się

Skręcamy w prawo. Jeszcze paręset

a w 2005 roku kanonizowany przez

zajmuje nam dobrze ponad pół godzi-

Tak wygląda ocalały krzyż

po horyzont, falujące łany zbóż.

metrów i jesteśmy u celu.

papieża Benedykta XVI).

ny, jesteśmy już blisko. Zostawiamy

znad wejscia do kościoła