35

Kurier Galicyjski * 17 grudnia 2010 – 13 stycznia 2011

zebrane przez żołnierzy wojsk pancer-

jekt „Ratte” (szczur) i projekt „Mon-

Jedynym rozsądnym przeciwnikiem

„Mysz” osiągała szybkość 22 ki-

„Mysz” niemiecka

nych, a jednocześnie, procedura jego

ster” (potwór, poczwara).

dla „Szczura” byłyby okręty wojenne

lometrów na godzinę na szosie i 13

Na to Niemcy odpowiedzieli, rów-

wytwarzania miała być na tyle oszczęd-

W czerwcu 1942 roku dwaj inży-

nieprzyjaciela, czyli „Szczur” mógłby

kilometrów na godzinę w terenie.

nież w roku 1944, czołgiem zwanym

na, by nie obciążała zbytnio, mocno już

nierowie Ministerstwa Zbrojeń, doktor

stać się ruchomą baterią nadbrzeżną,

Silnik pożerał 1400 litrów paliwa na

„Tygrys Królewski”. „Tygrys Królewski”

wysilonego przemysłu i stanu niemiec-

Grote i doktor Hacker zaplanowali bu-

ale nierozwiązywalnym problemem

przejechanie 100 kilometrów. Napęd

miał pancerz grubości do 180 mm i wa-

kich finansów. Nowy czołg mógł być

dowę czołgu o masie 1000 ton! Projekt

stawał się napęd „Szczura”. Przy-

Myszy odbywał się za pomocą silnika

żył 69 ton! Działo to samo, co „Tygrys”.

montowany z udziałem części dotych-

otrzymał oznaczenie P-1000 i nazwę

gnieciony swoją, ogromną wagą, po-

spalinowo-elektrycznego. Dwunasto-

88 mm. Lepszego nie było!

czas już istniejących maszyn.

„Ratte” (szczur). Wymiary czołgu miały

większoną o dziesiątki ton zabieranej

cylindrowy silnik spalinowy, generator

Ale czas, jaki wygrały Niemcy ataku-

Starano się uzyskać powiększenie

osiągać: 35 metrów długości, 14 me-

ze sobą amunicji, „Szczur” mógłby

prądotwórczy i dwa silniki elektryczne.

jąc nieprzygotowane do wojny państwa

wnętrza czołgu, aby można w nim było

trów szerokości i 11 metrów wysokości,

się posuwać jedynie po utwardzonym

Dzięki takim rozwiązaniom, ogromny

Europy, kończył się. Sąsiedzi wreszcie

umieścić działo o większym kalibrze,

(czyli wysokość trzech pięter!). Gru-

podłożu. Nikt też nie miał pomysłu,

czołg prowadził się podobno nadzwy-

nauczyli się budować broń ciężką, choć

ale nie drogą powiększania czołgu, a

bość opancerzenia wahałaby się od

jak zabezpieczyć „Szczura” przed

czaj lekko, a nawet potrafił wykony-

u Anglików i Amerykanów naprawdę

poprzez sprytne ustawienia płyt pan-

150 mm, do 360 mm. Napęd stanowić

atakami lotnictwa, a jego 8 działek

wać skręty w miejscu.

dobre konstrukcje tego typu powsta-

cernych pod takimi kątami, które po-

miały dwa 24 cylindrowe silniki, każdy

przeciwlotniczych wydawało się być

Było wiadomo, że „Mysz” ze swoją

ną dopiero po ukończeniu wojny.

wodowałyby rykoszety uderzających w

o mocy 8500 koni mechanicznych,

niewystarczającą ochroną.

wagą nie będzie mogła przejechać po

Życie pokazało, że chęć posiada-

czołg pocisków. Nadto czołg miał być

lub osiem 20 cylindrowych silników o

Gdy trwały dyskusje na temat

żadnym moście. Dlatego przewidzia-

nia broni coraz cięższej nie jest by-

łatwy do transportu, to znaczy powi-

łącznej mocy 16000 koni mechanicz-

„Szczura”, zakłady Kruppa wystąpiły

na była procedura forsowania rzek po

najmniej wyrazem megalomanii, ale

nien się mieścić na platformach kole-

nych. Czołg poruszałby się na dwóch

z nowym projektem, oznaczonym jako

dnie, podobna do tej, jaką widziało

wyrazem naturalnego w czasie wojny

jowych przystosowanych do transportu

systemach gąsienic, z których każ-

P-1500 „Monster” (potwór). Miał to być

się nie tak dawno w wojskach Układu

wyścigu zbrojeń. III Rzesza miała w

„Panter” i „Tygrysów”.

czołg o wadze 1500 ton!! Chciano go

dy składałby się z trzech gąsienic o

Warszawskiego. Oba prototypy testo-

tej kwestii jeszcze niejednego asa w

Założenia były ambitne, może na-

wyposażyć w działo kalibru 800 mm

szerokości 1,2 metra. Przewidywana

wane były na poligonie Kummersdorf

rękawie.

wet zbyt ambitne. Często jedno zało-

„Dora” istniejące już, jako najcięższe

szybkość czołgu miała wynosić oko-

żenie wykluczało drugie, ale zobacz-

my, jak konstruktorzy poradzili sobie z

tymi problemami.

30 czerwca 1943 zaczęto budowę

prototypu w zakładach Adler we Frank-

furcie. Pracami kierował dyrektor tech-

„Szczur”. Ze zrozumiałych względów tylko rysunek, ale chy-

„Mysz”. Prototyp nr 2, zniszczony wybuchem na poligonie

Prototyp czołgu E – 100

ba wyglądałby podobnie

Kummersdorf

niczny Adlera doktor Jenschke. Czołg

Po tym, jak pod koniec listopada

koło Berlina. Do końca wojny nie do-

ważył 140 ton. Silnik był wzięty z „Ty-

1941 roku Adolf Hitler polecił profeso-

starczono wieży dla prototypu numer

grysa Królewskiego”. Opancerzenie

rowi Ferdynandowi Porsche opracowa-

jeden. Pod koniec roku 1944 Adolf

stanowiły płyty stalowe spawane, ale

nie projektu najcięższego z dotychczas

Hitler rozkazał przerwać prace nad

poprzednio składane na zakłady po-

istniejących czołgów, w najgłębszej ta-

projektem.

dobne do tych, jakie się widzi w pra-

jemnicy zaczęto projektowanie czołgu

21 kwietnia 1945 roku wojska

cach stolarskich. Grubość pancerza:

Sylwetki „Szczura”, „Myszy” i „Tygrysa” obok siebie, dla

superciężkiego. Projekt był gotowy już

radzieckie zdobyły poligon w Kum-

200 mm płyta przednia, 200 mm płyty

pokazania wielkości maszyn. Na lewo od Szczura, maleńka

w czerwcu 1942 roku. Projekt ozna-

mersdorf. Tuż przed zajęciem poli-

boczne i 150 mm płyta tylna. Wieża

sylwetka ludzka, utrzymana w jednej skali z czołgami

czono jako typ 205 i nadano mu kryp-

gonu, ekipa pracująca nad „Myszą”

była wzięta z Myszy. Uzbrojenie miała

tonim Mamut. Hitler nakazał zmianę

wysadziła w powietrze oba proto-

na świecie działo kolejowe. Napędem

ło 40 kilometrów na godzinę. Załoga

stanowić armata kalibru 150 mm, lub

kryptonimu, który według niego powi-

typy. Rosjanie złożyli z nich jeden

„Potwora” miały być dwa (lub nawet

musiałaby składać się, minimum, z 20

armata kalibru 174 mm, sprzęgnięta

nien być bardziej mylący. Nadano mu

egzemplarz, na który składa się

żołnierzy.

cztery!) silniki okrętowe, montowane

z działem 75 mm oraz dwa karabiny

więc nazwę Mäuschen, czyli myszka,

korpus prototypu pierwszego, wie-

Potwornej wielkości czołg miał

dotąd na okrętach podwodnych. Oba

maszynowe MG 42.

by po jakimś czasie przyjąć ostateczną

ża prototypu drugiego i przetrans-

posiadać, odpowiednio do siebie, po-

projekty: „Szczur” i „Potwór” zaczęto

Zachodziły obawy, że dość wąski

nazwę Maus, czyli po polsku mysz. Do

portowali swą zdobycz do Związku

tworne uzbrojenie. Uzbrojenie główne

nazywać „Landkreuzer”, czyli krążow-

czołg, przy takiej artylerii, podczas

końca wojny wyprodukowano dwa pro-

Radzieckiego. Tak złożona „Mysz”

– to dwa okrętowe działa kalibru 280

nik lądowy.

salwy z wieżą obróconą o 90 stopni

totypy Myszy. Pierwszy z nich posiadał

stoi teraz w rosyjskim muzeum bro-

mm i jedno działo kalibru 128 mm.

Wreszcie, na początku roku 1943,

do osi długiej, może po prostu się

silnik benzynowy, zaś drugi, silnik wy-

ni pancernej w Kubince niedaleko

Poza tym – osiem działek automa-

wobec lawiny problemów, jakie zaczę-

przewrócić!

sokoprężny. Pierwszy prototyp nie miał

Moskwy.

tycznych 20 mm i dwa najcięższe ka-

ły powodować oba projekty, minister

Prace nad prototypem prowadzo-

wieży, tylko 55 tonowy obciążnik. Cała

Amerykanie i Anglicy na terenie

rabiny maszynowe kalibru 15 mm.

uzbrojenia i amunicji Albert Speer,

no na poligonie Sennelager. W kwiet-

Mysz ważyła 188 ton!! Posiadała pan-

swoich stref okupacyjnych znaleźli 6

człowiek konkretny i rzeczowy, zdecy-

Każde z dział 280 mm, o lufie

niu 1945 roku poligon zajęły wojska

cerz grubości od 60 mm do 240 mm.

niedokończonych wież i 6 kadłubów

dował o przerwaniu prac nad oboma

długości 15 metrów, ważyło prawie

angielskie. Niedokończony E-100

Grubość przedniej płyty w przekroju

„Myszy” w zakładach Kruppa w Mep-

projektami. Trzeba było sobie odważ-

48 ton. Waga pocisku do tego działa

przewieziony został do Anglii, a tam

poziomym przed kierowcą wynosiła

pen oraz 2 kadłuby i 3 wieże w Essen.

nie powiedzieć, że co przesada, to

wynosiła 315 kilogramów. Działo mia-

pocięty na złom.

350 mm. Załoga Myszy złożona była z

Równolegle z pracami nad „My-

przesada.

ło zasięg 40 kilometrów.

sześciu żołnierzy, a uzbrojenie stanowi-

szą”, Wydział Uzbrojenia Wojsk Lą-

W tym czasie była już gotowa wie-

Adolf Hitler zatwierdził projekt i zo-

„Szczur” i „Potwór”

ły dwie armaty. Główna 128 mm z za-

dowych opracowywał własny projekt

ża „Szczura” z dwiema armatami 280

bowiązał zakłady Friedrich Krupp AG

Na koniec zostawiłem dla Pań-

pasem 68 naboi i armata 75 mm z za-

superczołgu oznaczony kryptonimem

mm. Wieżę wraz z działami przewie-

do jego wykonania. Prace rozpoczęto,

stwa dwa rarytasy. Projekty dwóch

pasem 200 naboi. Dodatkowo „Mysz”

E-100. W założeniach, nowy czołg

ziono do Norwegii, gdzie utworzono z

ale nigdy ich nie ukończono. Od razu

czołgów, które gdyby powstały, sa-

była uzbrojona w karabin maszynowy

powinien zawierać w sobie całe do-

niej baterię nadbrzeżną, zlokalizowa-

stanęła kwestia, jak miałby zostać uży-

mym swym wyglądem zapierałyby

MG 34 z zapasem 1000 naboi.

tychczasowe doświadczenie wojenne

ną niedaleko miasta Trondheim.

ty pojazd tej wielkości, siły i zasięgu.

dech w piersiach, a mianowicie pro-

pamięć

my „Włóczęgi”, a Ty?

List

z Sambora

o naszych przodkach

Nowy polski teatr młodzieżowy

jemy w stylu asocjatywnego teatru,

„Włóczęgi” zaprasza zainteresowaną

czarnego teatru, teatru absurdu – nie

23 października, z inicjatywy

1 listopada członkowie TKPZL w

młodzież polską (i nie tylko) do współ-

zapominając o utworach klasycznego

TKPZL, oddział w Samborze, odby-

Samborze, młodzież i studenci zapa-

pracy. Tworzy się on przy Ludowym

repertuaru.

ło się sprzątanie w starej zabytkowej

lali znicze na grobach Polaków, któ-

Teatrze „My” – działającym ponad 25

„Włóczęgi” pracują w języku pol-

części Samborskiejo cmentarza. Na

rych nikt nie odwiedza. Przy grobow-

lat w ramach Centrum Twórczości

skim, a ich zadaniem jest propaganda

bocznej alei, prowadzącej do kaplicy

cu kapłanów i Pomniku Nieznanego

Dzieci i Młodzieży Galicji we Lwowie,

współczesnej i klasycznej polskiej sztuki

cmentarnej, oczyszczono z chwastów,

Żołnierza zostały zapalone znicze

wielokrotnym laureacie festiwali pol-

teatralnej w Ukrainie (przede wszystkim

opadłych liści, połamanych gałęzi mchu

pamięci i złożone wieńce od polskiej

skich teatrów z zagranicy we Włocław-

w Galicji), jak również za granicą.

30 opuszczonych grobów i grobowców.

społeczności Sambora. Zapalono

ku oraz uczestniku Matury w instytucie

Kontakt: Walerij Sobeckyj

opuszczone i zniszczone przez czas.

Nie jesteśmy w stanie zatrosz-

znicze na każdym polskim przedwo-

Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.

tel.: 0671482193;

Pamiętamy o tym, aby na każdym

czyć się o wszystkie opuszczone

jennym grobie.

Teatr „My” jest teatrem młodzieżowym,

VSobetskyy@wp.pl

opuszczonym, zapomnianym grobie

groby naszych przodków, ale w miarę

Zarząd TKPZL,

dlatego stale eksperymentuje. Pracu-

zapłonęło światełko pamięci.

możliwości dbamy o mogiły bardzo

oddział w Samborze