10

ku europie! razem! razem!

kurier galicyjski * 14–27 lutego 2012 nr 3 (151) * www.kuriergalicyjski.com

prof. Jerzy petrus we Lwowie

Jerzy Petrus jest dobrze znanym w Polsce historykiem sztuki, zastępcą dyrektora zamku-muzeum na Wawelu

w Krakowie, wieloletnim profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od lat jest też związany z Kresami jako

prawdziwy entuzjasta ratowania zabytków kultury i sztuki polskiej na terenach współczesnej Ukrainy, Białoru-

si, Litwy i Łotwy.

księży krakowskich aresztowano i

z Ukrainy często znów przyjeżdżają

JURiJ SMiRnOW

wytoczono im procesy, oskarżając

do nas na konsultacje w sprawach

tekst i zdjęcie

ich jako agentów Watykanu. Zbiory

praktycznych, czy też dla kontynu-

Sapiehów częściowo przekazano

Prowadzi również poważne pra-

acji studiów doktoranckich.

do różnych muzeów w Krakowie,

ce badawcze w zbiorach muzeal-

Stałej konserwacji wymaga nasz

w Łodzi, Warszawie, Poznaniu. W

nych na terenach tych państw. Jest

królewski zamek na Wawelu. Wiele

trakcie przygotowania wystawy zaj-

pomysłodawcą ciekawych wspólnych

trudnych spraw mamy już za sobą.

mowałem się bardzo czasochłonną

wystaw, konferencji naukowych, pu-

Zamek-muzeum podlega bezpośred-

kwerendą tych zbiorów. W wyniku tej

blikacji etc. Tą wieloletnią pracą za-

nio MKiDN. Postępujące prace kon-

pracy powstał katalog, wydrukowany

służył sobie na bardzo wysoką opinię

serwatorskie wymagają wielkiego wy-

z okazji wystawy.

w oczach ukraińskich muzealników,

siłku i wielkich pieniędzy. Odnawiamy

Zajmuję się również dziejami

z którymi podtrzymuje stałe i owocne

wnętrza pomieszczeń, zakończono

portretu polskiego. Współpracujemy

kontakty naukowe. Najbardziej cha-

prace na wielkim dziedzińcu zamko-

tutaj z lwowskimi muzeami. Współ-

rakterystycznym pod tym względem

wym. To wszystko, przy bardzo in-

praca układa się nam znakomicie z

przykładem, jest jego współpraca

tensywnym ruchu turystycznym, gdy

Lwowską Galerią Obrazów i lwow-

(jak i całego zespołu historyków z

corocznie nasze muzeum odwiedza

skim Muzeum Historycznym. Te

muzeum wawelskiego z prof. Janem

ponad milion gości. Zorganizowali-

muzea są w posiadaniu ogromnej

Ostrowskim na czele) z Lwowską

śmy bardzo nowoczesne Centrum

kolekcji portretów staropolskich – ok.

Galerią Sztuki i osobiście jej dyrekto-

Obsługi Turystów. Teraz turyści mogą

3000 obrazów. To jest jeden z najlicz-

rem Borysem Woźnickim. Poza tym,

nie tylko kupić tu bilety, ale i pamiąt-

niejszych zbiorów, bez znajomości z

Jerzy Petrus jest bardzo aktywnym

ki, napić się kawy czy herbaty, zjeść

którym nasza wiedza o portrecie pol-

członkiem wspólnej polsko-ukra-

obiad, uzyskać informację o różnych

skim byłaby bardzo uboga i daleko

ińskiej komisji, nadzorującej prace

wydarzeniach kulturalnych na Wa-

nie pełna. Współpraca z lwowskimi

konserwatorskie prowadzone wspól-

welu i w Krakowie.

muzeami służy też sprawie pełnej in-

nie na terenach Ukrainy. Ze strony

W sprawach konserwacji Zam-

wentaryzacji tych zbiorów. Po zakoń-

polskiej jest to komisja ministerialna,

ku pomaga nam również Społeczny

czeniu tych prac będziemy mogli wy-

powołana przez Ministerstwo Kultury

komitet odnowy zabytków Krakowa.

dać naukowo opracowany katalog.

i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN),

Ważnym źródłem dochodów mu-

Praca ta zainteresowała również

które finansuje znaczną część wspól-

zeum są turyści, ale to tylko połowa

MKiDN. I nabiera wielkiego rozpę-

nych prac w wielu miejscach we

naszych wydatków, druga część

du. Niestety, mam dużo prac papie-

Lwowie i na Ukrainie. Jego opinia

budżetu pochodzi z dotacji MKiDN.

rowych, urzędniczych. Muszę tymi

jest dla tej komisji niezwykle ważną,

Konserwacji  wymagają  również

sprawami też się zajmować i nie ma

a jego niezwykłe wyczucie sedna

mury otaczające Zamek. Przede

Prof. Jerzy Petrus

na to rady. Często też wyjeżdżam

wielu zagadnień konserwatorskich

wszystkim mur od strony ul. Kanoni-

w sprawach konserwacji zabytków

zadziwia jego kolegów. Prof. Petrus

czej, zamykający wzgórze od strony

poza granice kraju. Na przykład na

którzy współpracują z nim w spra-

we. Kształcimy również studentów

wyczuwa prawidłowy wybór kolejno-

katedry Wawelskiej. Jest to bardzo

Łotwę, gdzie od lat już prowadzimy

wie ratowania dziedzictwa kulturo-

z Ukrainy, Białorusi i innych krajów

ści prac konserwatorskich. Umie też

poważny problem, finansowany w

prace przy XVIII-wiecznym ołtarzu

wego Kresów. Z takim człowiekiem

byłego ZSRR. Wracają do swoich

z niezwykłą precyzją ocenić wyniki

całości przez Międzynarodowy fun-

w kościele w Krasławie. Bardzo

rozmawia się i bardzo lekko i jedno-

krajów nie tylko jako dobrzy fachow-

tych prac. Jest on również, wspólnie

dusz ochrony zabytków Krakowa.

pracochłonne są prace konserwa-

cześnie niezwykle trudno. Bo nawet

cy, ale i ludzie otwarci na współpra-

z prof. Ostrowskim, inicjatorem ba-

Mamy te prace już w połowie ukoń-

torskie na Białorusi. Wymaga to

w zwyklej rozmowie trzeba posiadać

cę z nami, rozumiejący naszą men-

dań historii i stanu obecnego świątyń

czone. Naprawiane są też drogi

dużego wysiłku, częstych wyjazdów

odpowiedni poziom wiedzy i kultury,

talność, nasze podejście do nauki,

rzymskokatolickich na terenie archi-

dojazdowe do Zamku. Na Wawelu

i konsultacji. Nie ma żadnych spek-

rozumienia zagadnień, nad który-

do sztuki, do historii. Gdy rozpoczy-

diecezji lwowskiej. Do tej pracy udało

pracuje około 300 osób o bardzo

takularnych osiągnięć, jest syste-

mi pracuje profesor. Dlatego nie

naliśmy prace inwentaryzacyjne na

się zaangażować młodych history-

różnych kwalifikacjach: od history-

matyczna praca codzienna, nawet

od razu odważyłem się poprosić o

terenach Ukrainy (a było to 20-25 lat

ków sztuki, studentów, doktorantów.

ków sztuki począwszy po pracowni-

monotonna, ale to praca, która ma

wywiad dla czytelników Kuriera Ga-

wstecz), spotykaliśmy się nie tyle ze

Wynik jest wspaniały! Powstała mo-

ków administracyjnych.

charakter podstawowy. Ta praca

licyjskiego.

sprzeciwem, ile z dystansem ze stro-

numentalna praca pt. „Materiały do

Osobiście bardzo się cieszę, ze

przyniesie dobre wyniki i następne

– To, co Polacy robili i robią

ny urzędników i muzealników ukra-

dziejów sztuki sakralnej”, która liczy

udało mi się pokierować działaniami

pokolenia będą z niej korzystać.

w sprawie ratowania dziedzictwa

ińskich. Podejrzewano nas o różne

sobie już 19 tomów i jest bliską do

organizacji wystawy poświęconej

Podobne prace prowadzimy też na

kulturowego poza granicami kraju,

dziwne rzeczy. Myślano, że może

sfinalizowania. Ostatnie tomy będą

Sapiehom – tak zasłużonemu w

Ukrainie. Nie tak dawno wróciłem

– powiedział Jerzy Petrus, – było i

dążymy do rewindykacji, do prze-

poświęcone  katedrze  lwowskiej.

Polsce i na Litwie rodowi. Z tej rodzi-

z Łopatyna, koło Lwowa, gdzie w

jest bardzo potrzebne. Uznanie dla

mieszczenia dzieł sztuki, książek,

Autorami tej pracy naukowej będą

ny pochodziło dziesięciu senatorów,

miejscowym kościele katolickim są

naszej pracy ze strony przyszłych

zbiorów, do ich zwrotu Państwu Pol-

profesorowie Jan Ostrowski i Jerzy

kanclerze, hetmani, wojewodowie,

odnawiane freski znanego polskie-

pokoleń będzie dla nas największą

skiemu czy konkretnym placówkom

Petrus. Długoletnie badania zabyt-

mecenasi sztuki. Wystawa została

go malarza XVIII wieku Stanisława

nagrodą. W Krakowie od wielu dzie-

muzealnym. Ale po latach współpra-

ków na terenie współczesnej Ukrainy

zorganizowana nie tylko ze zbio-

Stroińskiego. Za pieniądze parafii

sięcioleci znakomicie działa system

cy te wszystkie bariery zostały prze-

zaowocowały publikacjami naukowy-

rów wawelskich, które są ogromne,

odbudowywana jest dzwonnica.

kształcenia historyków sztuki i kon-

łamane. Nie tylko polscy naukowcy

mi, a nawet popularno-historycznymi

ale też ze zbiorów innych muzeów.

Działa tam bardzo aktywnie ksiądz

serwatorów. Jeden z ośrodków o

przyjeżdżają tutaj, ale i ukraińscy

przewodnikami, jak na przykład: „Żół-

Część przedmiotów sprowadzono z

Marek Wojnarowski. W miejscowo-

bardzo długiej i pięknej historii – to

czy białoruscy jeżdżą do Polski,

kiew i jej kolegiata” (1997 r.).

Wilna. Tam też zachowało się dużo

ści niedaleko Krzemieńca odnale-

Uniwersytet Jagielloński. Już do-

gdzie współpracują z nami w pełnej

W ostatnich latach, relacjonując

pamiątek. Mamy dobre kontakty z

ziono zakopane jeszcze w czasie

brych parę lat jak powstał drugi taki

zgodzie i porozumieniu. Szczególne

przebieg prac konserwatorskich na

wileńskimi muzealnikami i history-

wojny dzwony. Odnowiono je i przy-

ośrodek – Uniwersytet Papieski im.

znaczenie ma kształcenie konser-

łamach Kuriera Galicyjskiego, sta-

kami sztuki. Po Krakowie wystawa

wieziono do Łopatyna. Zostaną za-

Jana Pawła II. Przed młodym pokole-

watorów. Na Ukrainie, cały czas bra-

le spotykałem się z prof. Petrusem,

będzie też pokazana w Wilnie.

wieszone na odbudowanej dzwon-

niem jest ogromne pole działalności.

kuje fachowców, przede wszystkim

jako członkiem polsko-ukraińskiej

Badania nad zbiorami sapie-

nicy. Takich entuzjastów ratowania

Młodzi konserwatorzy mogą teraz

konserwatorów rzeźby i rzemiosła

komisji. Moje obserwacje pozwalają

żyńskimi utrudniał fakt ich roz-

i konserwacji zabytków mamy też

prowadzić badania nad sztuką pol-

artystycznego. W Polsce są studia

ocenić go nie tylko jako świetnego

proszenia po różnych muzeach.

we Lwowie. Współpraca przy kon-

ską bez żadnych ograniczeń. I nie

akademickie w tej dziedzinie, studia

naukowca, ale też i bardzo sympa-

Podczas II wojny światowej zbiory

serwacji zabytków lwowskich ukła-

jest ważne, czy są to zabytki na te-

z tradycją na bardzo wysokim pozio-

tycznego człowieka i fachowca. Jest

z Krasiczyna – rodowej rezydencji

da się nam z lwowskimi kolegami

renie współczesnej Polski, czy poza

mie. Nasi młodzi koledzy z Ukrainy

on człowiekiem bardzo rzeczowym,

Sapiehów, trafiły na przechowanie

naprawdę znakomicie.

jej granicami, na przykład, na terenie

korzystają z tego i odbywają u nas

który umie wysoko ocenić osiągnię-

do piwnic pałacu arcybiskupiego

Ukrainy czy Białorusi. Droga jest

studia i praktyki. Zajmujemy się or-

cia innych, a gdy zauważy jakieś

w Krakowie. Pamiętamy, że wtedy

O wynikach tej współpracy pisa-

otwarta dla każdego naukowca do

ganizacją różnych wspólnych pro-

niedopracowania, powiedzieć o tym

metropolitą krakowskim był książę

liśmy w nr 22 (146) w 2011 r. i nr 1

muzeów, archiwów, zbiorów. Nie ma

gramów ich kształcenia. Mamy już

niezwykle taktownie. Nic dziwnego,

Adam Sapieha. Po jego śmierci

(149) w 2012 r.

teraz takiego kraju, takiego systemu

teraz na Ukrainie partnerów po stu-

że jest autorytetem dla wszystkich:

państwowy Urząd Bezpieczeństwa,

politycznego, który by uniemożliwił

diach, którzy potrafią organizować

od konserwatorów począwszy, po

organizacja bardzo groźna ideolo-

nam działania badawcze i nauko-

owocną współpracę. Młodzi ludzie

urzędników polskich i ukraińskich,

gicznie, skonfiskował zbiory. Wielu